شریعت

شریعت الهی، نهاد الهی ثابتی است که خداوند متعال آن را به پیامبران و فرستادگان وحی می کند و این شریعت، طریقتی الهی است که خداوند آن را در جایگاه دین، مقرر داشته و مکلفان را فرموده تا به اختیار خویش از آن پیروی نمایند، تا در پرتو آن دنیا و آخرتشان اصلاح یابد.

مفهوم شناسی

شریعت در لغت به معنای راه روشن است. به مکان همواری که می‎‌توان از آن به آب نهر دسترسی پیدا کرد و بدون ظرف از آن نوشید نیز "شریعه" گفته می‎شود. همین معنا برای دین و آیین الهی استعاره شده و عقاید و احکام الهی "شریعت" نامیده شده است.

شریعت دارای دو معنی عام و خاص می باشد. در معنای عام مترداف کلمه دین می‌باشد و گاهی به جای آن به کار می‌رود ، مثلاً گفته می‌شود شریعت اسلام که منظور دین اسلام می‌باشد. شریعت در معنای عام به معنی ایمان به مبادی غیبی است از روی کمال خلوص قلب و صفای نیت و تمام پیامبران مردم رابه آن دعوت می کردند و هیج اختلافی در این اساس میانشان نیست و لذا دراین معنا با مفهوم دین یکی است.

بر این اساس همه کسانی که تا قبل از آمدن شریعت جدید و یا پس از آمدن آن و قبل از آگاه شدن به آن، به شریعت الهی پیشین عمل کرده اند ، همان صراط مستقیم حق را پیمود اند و اهل سعادت و نجات می باشند، اما پس از آمدن شریعت جدید چون شریعت پیشین، نسخ گردیده است، راه نجات، منحصر در پیروی از شریعت جدید است و عمل به شریعت پیشین با آگاهی از شریعت جدید، پذیرفته نخواهد بود. در معنای خاص عبارتست از احکام و دستورات و عبادات و اخلاقیاتی است که هر پیغمبر می آورد. شریعت در معنای خاص با مفهوم دین متفاوت است .

شریعت هر پیغمبری بر حسب مقتضیات زمان و مکان و امت وقوم او با شریعت دیگری فرق می‌کند.

در طول تاریخ دین، شریعت های گوناگونی از جانب خداوند نازل گردیده است و این شریعت چنانکه از قرآن کریم و احادیث اسلامی بر می آید، پنج شریعت نوح علیه‌السلام، ابراهیم علیه‌السلام ، موسی علیه‌السلام ، عیسی علیه‌السلام و پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم بوده است (قرآن آیات 13 شوری، بقره 213 ).

بر این اساس همه کسانی که تا قبل از آمدن شریعت جدید و یا پس از آمدن آن و قبل از آگاه شدن به آن، به شریعت الهی پیشین عمل کرده اند ، همان صراط مستقیم حق را پیمود اند و اهل سعادت و نجات می باشند، اما پس از آمدن شریعت جدید چون شریعت پیشین، نسخ گردیده است، راه نجات، منحصر در پیروی از شریعت جدید است و عمل به شریعت پیشین با آگاهی از شریعت جدید، پذیرفته نخواهد بود.

قرآن کریم در این باره که شریعت حق، جز از طرف خداوند نازل نمی‌شود و شریعت مشرکان، شریعتی است که مورد اذن و خواست الهی نیست، می فرماید: « ام لهم شرکاء شرعوا لهم من الدین مالم یأذن به الله ، شوری ، 21،» « آیا آنان خدایانی دارند که بر ایشان دینی را تشریح کرده اند که مورد اذن خداوند نیست؟» .

از آنجا که همه شرایح الهی، بر صراط مستقیم توحید استوار گردیده اند، یکی از شرایط ایمان به نبوت پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم، ایمان به نبوت های پیشین است (بقره آیه 136) و حتی یادآور می‌شود که اگر مشرکان و اهل کتاب نیز به نبوت های همه پیامبران ایمان بیاورند، هدایت خواهند شد.

شرایع گوناگون

شریعت الهی راهی است که خداوند برای پیامبری از پیامبران الهی یا امتی از امت‌های بشری آماده و معین کرده است، مانند شریعت حضرات: نوح، ابراهیم، موسی، عیسی و محمد علیهم السلام.

آیه «شَرَعَ لَکُمْ مِنَ الدِّینِ مَا وَصَّى بِهِ نُوحًا وَالَّذِی أَوْحَینَا إِلَیکَ وَمَا وَصَّینَا بِهِ إِبْرَاهِیمَ وَمُوسَى وَعِیسَى» نیز اشاره به این مطلب دارد که حقیقت و لُبّ شرایع الهی یگانه است، هرچند به سبب تفاوت شرایط و استعداد امت‌ها، احکام و دستورات مختلفی نیز داشته‌‎اند. به عبارت دیگر، همه شریعت‎های الهی دارای اصول مشترکی بودند که در آنها نسخ راه نداشته است، در عین داشتن فروع متفاوتی که نسخ‏پذیر بوده است.