ملا محمدمحسن فیض کاشانی (۱۰۹۱-۱۰۰۷ ق)، فقیه، محدث، مفسر نامی شیعه در قرن یازدهم هجری است. فیض از محضر عالمان بزرگ عصر خویش نظیر محمدتقی مجلسی [۱]، شیخ بهایی [۲] و ملاصدرا بهره‌مند بود و خود دانشمندان برجسته‌ای همچون علامه مجلسی و سید نعمت الله جزایری را پرورش داد. تفسیر صافی و الوافی از آثار ماندگار او به شمار می‌آیند.

فیض کاشانی
فیض کاشانی
نام فیض کاشانی
نام کامل محمد محسن فیض کاشانی
لقب فیض • ملا محسن
تولد ۱۰۰۷ق • ۹۷۷ش
زادگاه کاشان • ایران
وفات ۱۰۹۱ق • ۱۰۵۸ش
آرامگاه کاشان • ایران
محل زندگی قمصر • کاشان • ایران
اساتید ملا محمد تقی مجلسی • شیخ بهایی • میر داماد • میرفندرسکی • ملاصدرا • سید ماجد بحرانی و...
شاگردان علم الهدی • علامه مجلسی • سید نعمت الله جزایری • قاضی سعید قمی • ملا محمد صادق خضری • شمس الدین محمد قمی • شیخ محمد محسن عرفان شیرازی و...
دین اسلام
مذهب شیعه
آثار تفسیر صافی • الوافی • مفاتیح الشرایع • المحجة البیضاء • النوادرو...

نسب فیض کاشانی

خاندان فیض از خانواده‌های علمی و مشهور شیعه بوده است. [۳] پدرش رضی الدین شاه مرتضی (۹۵۰-۱۰۰۹ ق) [۴] و مادرش زهرا خاتون (درگذشته ۱۰۷۱ق)، دختر ضیاء العرفا رازی بود. [۵] جدّ فیض، تاج الدین شاه محمود فرزند ملا علی کاشانی، در کاشان مدفون است.

لقب فیض کاشانی

نام فیض، محمد بود. [۶] اما به محسن یا محمدمحسن شهرت داشت. [۷] او داماد ملاصدرا بود و پدرزنش او را فیض، و داماد دیگرش لاهیجی را فیاض لقب داد. [۸]

ولادت فیض کاشانی

محمد مشهور به ملا محسن در چهاردهم ماه صفر سال ۱۰۰۷ ق. در یکی از معروف‌ترین خاندان علم، عرفان و ادب، که سابقه درخشان آنان به حدود چهار قرن می‌رسد در کاشان به دنیا آمد.

پدرش رضی الدین شاه مرتضی (۹۵۰ ـ ۱۰۰۹ ق) فقیه، متکلم، مفسر و ادیب در کاشان حوزه تدریس داشته و از شاگردان ملا فتح الله کاشانی (متوفی ۹۸۸ ق) و ضیاء الدین محمد رازی (متوفی ۱۰۹۱ ق) بوده است. مادر او زهرا خاتون (متوفی ۱۰۷۱ ق) بانویی عالم و شاعر، دختر ضیاء العرفا رازی (از عالمان بزرگ شهر ری) بوده است. جد فیض تاج الدین شاه محمود فرزند ملا علی کاشانی، عالم و عارف، شاعر و از ناموران زمان خویش در کاشان بوده و در آن جا مدفون است. [۹]

پانویس

  1. ر.ک:مقاله محمدتقی مجلسی
  2. ر.ک:مقاله شیخ بهایی
  3. افندی اصفهانی، ریاض العلماء، ۱۴۰۱ق، ج۵، ص۱۸۰؛ قمی، الکنی و الالقاب، ۱۳۶۸ش، ج۳، ص۳۹؛ فیض، الوافی، ج۱، ترجمه مولف، ص۱۷
  4. افندی اصفهانی، ریاض العلماء، ۱۴۰۱ق، ج۵، ص۱۸۰؛ قمی، الکنی و الالقاب، ۱۳۶۸ش، ج۳، ص۳۹؛ فیض، الوافی، ج۱، ترجمه مولف، ص۱۷
  5. خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ق، ج۶، ص۷۹
  6. فیض کاشانی، دیوان، ج۱، مقدمه مصحح، ص۶
  7. خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ق، ج۵، ص۷۹؛ افندی اصفهانی، ریاض العلماء، ۱۴۰۱ق، ج۵، ص۱۸۰؛ قمی، الکنی و الالقاب، ۱۳۶۸ش، ج۳، ص۳۹؛ فیض، الوافی، ج۱، ترجمه مؤلف، ص۱۷، مقدمه مصنف، ص۴
  8. فیض، الوافی، ج۱، ترجمه مولف، ص۱۷، مقدمه مصنف، ص۴
  9. معادن الحکمه، محمد علم الهدی، ج ۱، ص ۹، ۱۲، انتشارات جامعه مدرسین قم