کوه حراء
کوه و غار حِراء، از کوههاى مشهور مکه که وحى اولین بار در آنجا بر حضرت محمد صلی اللّه علیه و آله نازل شد و از این‌رو به آن جبل‌النور نیز گفته‌اند. و شهرت آن به سبب غارى است که در آن قرار دارد و حضرت محمد هر سال مدتى را در آن به خلوت و عبادت می‌گذراند و خدا آن حضرت را در آنجا به رسالت مبعوث کرد. بنا به فرموده امام على علیه‌السلام، پیامبر اکرم پیش از بعثت هر سال مدتى در حراء مجاور می‌شد.[۱]
محتویات
۱ موقعیت کوه حرا
۲ مشخصات کوه حرا
۳ ویژگی‌های غار حرا
۴ پانویس
۵ منابع
۶ منبع مقاله
۷ آرشیو عکس و تصویر
موقعیت کوه حرا
کوه حراء در شمال شرقى مکه[۲]، در مقابل کوه ثَبیر واقع است[۳] بنابر منابع متقدم، فاصله این کوه تا مکه یک فرسنگ[۴] یا سه میل[۵] است.
اکنون، حراء را در چهار تا شش کیلومترى مکه (مسجدالحرام) می‌دانند.[۶] حراء امروزه، به سبب توسعه شهر مکه، داخل شهر قرار گرفته و ساختمان هاى مسکونى آن را احاطه کرده است.[۷] این کوه مشرف بر مِنا[۸] و در کنار راه مِنا ـ عرفات است. [۹]ارتفاع آن از سطح دریا ۵۶۰ متر است.[۱۰]
برخى مورخان، غار حراء را با غار ثور ــ که پیامبر اکرم هنگام هجرت از مکه به مدینه، به آن پناه برد ــ اشتباه کرده‌اند.[۱۱]
مشخصات کوه حرا شکل کوه حرا مخروطى است و از دیگر کوههایى که شهر مکه بر دامنه آنها واقع شده، مستقل است،[۱۲] در حالى که کوههاى اطراف مکه از سمت شمال تا حدود شهر جده، واقع در هفتاد کیلومترى مکه امتداد دارند.[۱۳]
حراء کوه مرتفعى است که فقط از یک مسیر می‌توان از آن صعود کرد و آن راهى است که از دیگر جاها جدا شده است.[۱۴] آب و سبزه نیز در آن دیده نمی‌شود.[۱۵]
قله حراء حدود چهل مترمربع مساحت دارد. اطراف قله باز است و هیچ صخره یا مانعى در برابر کسى که می‌خواهد اطراف را تماشا کند، وجود ندارد. فاصله بین غار و قله حدود بیست متر است. براى رسیدن به آن از میان دو صخره بسیار نزدیک به هم عبور می‌کنند. پس از آن، غار نمایان می‌شود.[۱۶]
روایت شده است که حضرت آدم علیه‌السلام خانه کعبه را از سنگهاى پنج کوه بنا کرد که یکى از آنها کوه حراء بود.[۱۷] گفته شده که کوه حراء همان کوه فاران است که در تورات[۱۸] از آن یاد شده، اما ظاهراً فاران نامى است که به همه کوههاى مکه اطلاق شده است نه فقط کوه حراء.[۱۹]
این کوه در دوره جاهلیت نیز محترم بوده و در اشعار جاهلى از آن یاد شده است، از جمله در اشعار عَوف بن اَحْوَص و ابوطالب عموى پیامبر.[۲۰] نخستین کسى که در کوه حراء اعتکاف نمود، عبدالمطلب، نیاى پیامبر بود.[۲۱]
گفته‌اند از معجزات پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله آن بود که کوه حراء در زیر پاى آن حضرت به حرکت درآمد و سپس به فرمان پیامبر از حرکت بازایستاد.[۲۲]
ویژگی‌های غار حرا از عجایب غار حراء، این است که انتهاى آن کاملاً به سوى مسجدالحرام (کعبه) و دهانه آن تقریباً به سمت بیت‌المقدّس است.[۲۳] از بالاى کوه حراء مسجدالحرام و گلدسته‌ها دیده می‌شوند.[۲۴]
وسعت دهانه غار به اندازه‌اى است که یک شخص متوسط القامت می‌تواند از آن عبور کند و در آنجا به نماز بایستد. داخل آن از هنگام طلوع تا غروب آفتاب روشن است، اما گرماى سوزان به آن نفوذ نمی‌کند.[۲۵]
از گذشته تاکنون، مردم به زیارت غار حراء می‌روند و گفته شده است که دعا در آنجا مستجاب می‌شود.[۲۶] برخى فقها زیارت غار حراء را از مستحبات اعمال حج ذکر کرده‌اند.[۲۷]
پانویس