نقد شهید مطهری بر دیدگاه مخالفین وحدت اسلامی
در مقاله نقد شهید مطهری به دیدگاه مخالفین وحدت اسلامی دیدگاه مخالفین وحدت اسلامی مورد نقد و بررسی قرار گرفته و با ادله عقلی و نقلی امکان بلکه ضرورت ولزوم وحدت اسلامی اثبات گردیده است.
نقد شهید مطهری به دیدگاه مخالفان وحدت اسلامی
براى برخى این تصور پیش آمده كه مذاهبى كه تنها در فروع با یكدیگر اختلاف دارند، مانند شافعى و حنفى، مى توانند با هم برادر باشند و با یكدیگر در یك صف قرار گیرند، اما مذاهبى كه در اصول با یكدیگر اختلاف نظر دارند به هیچ وجه نمى توانند با یكدیگر برادر باشند.
از نظراین دسته، اصول مذهبى مجموعه اى بهم پیوسته است و به اصطلاح اصولیون از نوع «اقل و اكثر ارتباطى» است، آسیب دیدن یكى عین آسیب دیدن همه است.
بنابر این - آنجا كه مثلًا اصل «امامت» آسیب مى پذیرد و قربانى مى شود، از نظر معتقدین به این اصل، موضوع وحدت و اخوّت منتفى است ؛
به همین دلیل شیعه و سنى به هیچ وجه نمى توانند دست یكدیگر را به عنوان دو برادر مسلمان بفشارند و در یك جبهه قرار گیرند، دشمن هركه باشد.
نقددیدگاه مذکور
در پاسخ اینان باید گفت :
دلیلی ندارد ما اصول – عقیدتی - را در حکم یک مجموعه به هم پیوسته بشماریم و از اصل «همه یا هیچ» در اینجا پیروی کنیم.
اینجا جای قاعدة «المیسورُ لایسقُطُ بالمعسور» و «ما لایُدرکُ کُلُهُ لایُترکُ کُلُه» است-
یعنی اگر بدلیل اختلافات عقیدتی وحدت در حد مطلوب ممکن نیست – نظیر وحدت بین پیروان یک مذهب - لااقل بمقداری که میسور و ممکن است در برابر دشمنان مشترک متحد گردیم .
2-سیره و روش شخص امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام برای ما بهترین و آموزنده‌ترین درسهاست.
🔻علی در برابرربایندگان حقش قیام نکرد و قیام نکردنش اضطراری نبود، بلکه کاری حساب‌شده و انتخاب شده بود .
🔻او از مرگ بيم نداشت، چرا قيام نكرد؟ حد اكثر اين بود كه كشته شود. كشته شدن در راه خدا منتهاى آرزوى او بود. او همواره در آرزوى شهادت بود و با آن از كودك به پستان مادر مأنوستر بود.
🔻على در محاسبه صحيحش بدين نكته رسيده بود كه مصلحت اسلام در آن شرايط، ترك قيام و بلكه همگامى و همكارى است.
خود كراراً به اين مطلب تصريح مىكند.
🔻در يكى از نامههاى خود به مالك اشتر (نامه 62 از نامههاى نهج البلاغه) مىنويسد:
🔸فأمْسَكْتُ يَدى حَتّى رَأيْتُ راجِعَةَ النّاسِ قَدْ رَجَعَتْ عَنِ الْاسْلامِ، يَدْعونَ الى مَحْقِ دينِ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ، فَخَشيتُ انْ لَمْ انْصُرِ الْاسْلامَ وَ اهْلَهُ انْ ارى فيهِ ثَلْماً اوْ هَدْماً تَكونُ الْمُصِيْبَةُ بِهِ عَلَىَّ اعْظَمَ مِنْ فَوْتِ وِلايَتِكُمُ الَّتى انَّما هِىَ مَتاعُ ايّامٍ قَلائِلَ.
- من اول دست خود را - از بیعت نمودن - پس كشيدم، تا ديدم گروهى از مردم از اسلام بازگشتند و مردم را به نابودى دين محمد صلى الله عليه و آله دعوت مىكنند.
پس ترسيدم كه اگر به يارى اسلام و مسلمين برنخيزم شكاف يا انهدامى در اسلام خواهم ديد كه مصيبت آن از فوت خلافت چندروزه بسى بيشتر است.
3-مسلمانان از نظر اختلافات مذهبى طورى نيستند كه نتوانند وحدت داشته باشند، نتوانند با يكديگر برادر و مصداق «انَّما الْمُؤْمِنون اخْوَةٌ» بوده باشند زیرا :
✅خدايى كه همه پرستش مى كنند يكى است، همه مى گويند: لااله الّا اللّه،
✅همه به رسالت محمد صلى الله عليه و آله ايمان دارند و نبوت را به او پايان يافته مى دانند و دين او را خاتم اديان مى شناسند،
✅همه ، قرآن را كتاب مقدس آسمانى خود مى دانند و آن را تلاوت مى كنند و قانون اساسى همه مسلمين مى شناسند، ✅حتى همه - شیعه و سنی- خاندان نبوت را دوست مى دارند و به آنها احترام مى گزارند.
✅ اينها كافى است كه دلهاى آنها را به يكديگر پيوند دهد و احساسات برادرى و اخوت اسلامى را در آنها برانگيزد.ولى امان از سوءتفاهمات،
✅امان از توهمات و تصورات غلطى كه فرق مختلف درباره يكديگر دارند
✅ و امان از عواملى كه كارى جز تيره تر كردن روابط مسلمانان ندارند.
✅ تهديدى كه از ناحيه سوء تفاهمات بيجا و خوب درك نكردن يكديگر متوجه مسلمين است بيش از آن است كه از ناحيه خود اختلافات مذهبى متوجه آنهاست.
-نتیجه انکه دیدگاه مخالفان وحدت اسلامی ، مخالف با قران ، سیره سیاسی امام علی و حکم قطعی عقل خواهد بود. -
منبع
مجموعه آثار استاد شهید مطهرى («الغدیر» و وحدت اسلامى(شش مقاله))، ج25، ص: 29-26 ؛ ص 39-38- با تلخیص و ویرایش جزئی-