بازگشت به خویشتن و ساخت دوباره آن (کتاب)
| نام کتاب | العودة الى الذات وبناؤها من جدید |
|---|---|
| نویسنده | محمد تقی مصباح یزدی |
| مترجم | محمد علی تسخیری |
| زبان کتاب | عربی |
| سال نشر | 1429ق /2008 م |
| ناشر | مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، معاونت فرهنگی |
| تیراژ | 2000 نسخه |
| نوبت چاپ | اول |
| قطع | رقعی |
| تعداد صفحات | 128 |
اهمیت موضوع
برای موجودی که فطرتاً دارای حب ذات است، کاملا طبیعی است که به خود پردازد و در صدد شناختن کمالات خویش و راه رسیدن به آن‌ها برآید. پس درک ضرورت خودشناسی، نیازی به دلیل‌های پیچیده عقلی یا تعبدی ندارد. از این رو، غفلت از این حقیقت و سرگرم شدن به چیزهایی که به هیچ وجه در کمال و سعادت آدمی مؤثر نیست، امری است غیر طبیعی و انحراف‌آمیز و این امر است که باید علتش را جستجو کرد و راه سلامت و نجات از آن را شناخت.
همه تلاش‌های انسانی، اعم از علمی و عملی، برای تأمین لذایذ و منافع و مصالح «انسان» انجام می‌گیرد. پس شناختن خود انسان و آغاز و انجام او و هم‌چنین کمالاتی که ممکن است به آن‌ها نایل گردد، مقدم بر همه مسائل، بلکه بدون شناختن حقیقت انسان و ارزش واقعی او، دیگر بحث‌ها و تلاش‌ها بیهوده و بی‌پایه است.
اصراری که ادیان آسمانی و پیشوایان دینی و علمای اخلاق، بر خودشناسی و به خودپردازی دارند، همگی ارشادی است به همین حقیقت فطری و عقلی. قرآن شریف فراموش‌کردن نفس را لازمه فراموش‌کردن خدا و به منزله عقوبت این گناه معرفی می‌فرماید: «وَلا تَکونُوا کالَّذِینَ نَسُوا اللّهَ فَاَنْساهُمْ اَنْفُسَهُمْ.» مانند کسانی نباشید که خدا را فراموش کردند؛ خدا هم خودشان را از یادشان برد.
انسان از جهات مختلف، موضوع علوم گوناگون قرار می‌گیرد: روان‌شناسی، جامعه‌شناسی، تاریخ، اخلاق، طب و حتی فیزیولوژی و بیولوژی، علومی هستند که هر یک، وجود انسان را از نظر خاصی مورد بحث قرار می‌دهد.
در این کتاب، انسان از این نظر که موجودی است کمال‌پذیر، درباره کمال نهایی و راه رسیدن به آن بحث می‌شود. هدف و فایده این کار عبارت است از «شناختن کمال حقیقی و راه رسیدن به آن». و اسلوب آن عبارت است از «بررسی بینش‌های درونی خویش برای باز شناختن خواست‌ها و کشش‌هایی که در وجود ما برای کمال نهاده شده، و عواملی که ما را در راه رسیدن به آن کمک می‌کند، و بررسی شرایطی که می‌توان از آن‌ها برای این منظور بهره‌برداری کرد.»
نویسنده برای اثبات مطالب می‌کوشد به دریافت‌های وجدانی و براهین ساده عقلی اکتفا کند و با استفاده از روشن‌ترین و قطعی‌ترین معلومات، به کشف مجهولات نایل آید و در صورت لزوم، به دلیل‌های پیچیده عقلی و نقلی اشاره کند.
موضوعات و محتواها
عناوین و موضوعات کتاب عبارت اند از:
- خود شناسی؛
- کمال؛
- سلسله کمالات؛
- حرکت استکمالی و عوامل و شرایط آن؛
- حرکت علمی و غیر علمی؛
- ادراک غریزی و غیر غریزی؛
- حرکت اختیاری و غیر اختیاری؛
- شناختن کمال پیش از یافتن آن؛
- آیا کمال حقیقی انسان را می توان با تجربه شناخت؟؛
- آرای فلاسفه درباره کمال انسان؛
- جهت یابی امیال فطری؛
- ادراک و مراتب آن؛
- قدرت و مظاهر آن؛
- عشق و پرستش؛
- لذت و کمال، لذت چیست؟ و عالی ترین لذت انسان کدام است؟ نقطه اوج امیال و غایت آمال؛
- آیا ارضای کامل امیال فطری امکان پذیر است؟؛
- آیا ارتباط آگاهانه کامل با آفریدگار، عقلاً ممکن است؟؛
- ساده‌ترین راه؛
- شواهدی از آیات و روایات؛
- نتیجه گیری از بحث‌های گذشته؛
- پاسخ چند پرسش؛
- قرب خدا؛
- راه قرب؛
- حقیقت عبادت؛
- نقش علم در تکامل؛
- رابطه میان علم و ایمان و عمل؛
- تدبیر اراده؛
- دستگاه ادراک؛
- دستگاه اراده
- پیوند دستگاه ادراک با دستگاه اراده؛
- نقش میل و علاقه در ادراک؛
- اراده و انتخاب.
مؤلف
تألیف این کتاب به قلم آیت‌الله محمد تقی مصباح یزدی تالیف و توسطآیت‌الله محمد علی تسخیری به زبان عربی ترجمه گردید و با اهتمام مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی چاپ شده است.
پانویس
برگرفته با تلخیص از کتابنامه انتشارات مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، معاونت فرهنگی، علیرضا شاه حسینی، چاپ سوم، صفحه 370، تهران، 1389 ش.