تروریسم در لیبی

مقدمه

پس از شعله ورشدن بحران در سال 2011، لیبی به محیط مناسبی برای بسیاری از گروه-های اسلامی مسلح تبدیل شد که از خلأ امنیتی، شکاف ایجاد شده در بنیان قدرت و توزیع چندین تن سلاح در مناطق این کشور برای گسترش خود استفاده کردند. برخی از گروه های اسلامی در منطقه شرقی و غربی لیبی تمرکز داشتند و برخی دیگر در جنوب یعنی شهر «درنه» و دیگر شهرها. اما طی جنگ های مداوم چند ساله به ویژه جنگی که ارتش ملی لیبی از مه 2014 برای مقابله با گروه های افراطی به راه انداخت و بسیاری از مناطق را آزاد کرد، مناطق حضور بسیاری از گروه های تکفیری تغییر کرد. برخی از این گروه ها در مناطق مختلف لیبی پراکنده شدند؛ حال آنکه تشکل های دیگر، پس از مواجه با حملات امنیتی ، تاکتیک های جدیدی در پیش گرفتند. در این مقاله با گروه های تروریستی که با نام اسلام دست به هرجنایتی می زند بیشتر آشنا می شویم.

مجلس "شورى مجاهدي درنة"/ «شورای مجاهدان درنه»

[[«شورای مجاهدان درنه»]] گروه از برجسته ترین گروه های تکفیری حاضر در شهر «درنه» واقع در شمال شرق لیبی است. شورای مجاهدین درنه در 12 دسامبر 2014 تأسیس شد. سرکردگی آن را «سالم دربی» مبارز سابق تشکیلات «القاعده» در افغانستان و عضو «الجماعة الليبية المقاتلة/ جماعت مبارز لیبی» بر عهده دارد.

جماعت «المرابطون/ نگهبانان»

جماعت المرابطون (نگهبانان) در 21 ژوئیه 2015 توسط «هشام عشماوی» تروریست مصری (افسر جداشده از ارتش مصر) تأسیس شد.

الجماعة الليبية المقاتلة/ جماعت مبارز لیبی

جماعت مبارز لیبی جماعت، تشکیلاتی مسلحانه است که به ایدئولوژی سلفیت جهادی گرایش دارد و در شمار گروه های وابسته به تشکیلات «القاعده» قرار دارد.

«مجلس "شورى ثوار بنغازي"/ شورای مشورتی انقلابیون بنغازی»

شورای مشورتی انقلابیون بنغازی ائتلاف گروهی از شبه نظامیان اسلامی در شهر «بنغازی» لیبی است که در 20 ژوئن 2014 اعلام موجودیت کرد و متشکل از چندین تشکل کوچک است.

«سرايا الدفاع عن بنغازي/ هسته های دفاع از بنغازی»

«سرايا الدفاع عن بنغازي» در اوایل ژوئن سال 2016 تأسیس شد. این تشکیلات، نیروی مشترکی از ائتلاف تعدادی از تشکل های تکفیری به شمار می رود.

سرایا الدفاع/ هسته های دفاع

پس از اخراج از «بنغازی»، از مواضع نظامی سرایا الدفاع/ هسته های دفاع منطقه «جفره» به عنوان پایگاه هایی برای خود استفاده کردند. آنها با کمک مزدورانی از «چاد» چندین حمله به منطقه هلال نفتی و شهرهای شرقی این کشور انجام دادند که مهم ترین آن حمله به پایگاه هوایی «براک» در جنوب این کشور بود که در مه 2017 انجام گرفت و به کشته شدن 141 نظامی وابسته به نیروهای مسلح انجامید.

تشکیلات «أنصار الشریعة/ حامیان دین»

أنصار الشریعة/ حامیان دین یک گروه شبه نظامی اسلامی است که در آوریل 2012 تأسیس شد و متشکل از اعضایی است که برخی از آنان اهل لیبی نیستند؛ مثلا عناصر خارجی از کشورهای همسایه به ویژه تونس نیز در میان آنان دیده می شوند.

«داعش»

تشکیلات «داعش» در لیبی برای نخستین بار در سال 2014 اعلام موجودیت کرد؛ یعنی زمانی که تشکیلات «مجلس شباب الإسلام/ شورای جوانان اسلام» با تشکیلات «داعش» بیعت کرد. هرچند که «ابوبکر البغدادی» سرکرده این تشکیلات نیز در همین زمان در ویدئوهایی از تأسیس سه ولایت وابسته به این تشکیلات یعنی «برقه»، «طرابلس» و «فزان» در لیبی خبر داد؛ اما حضور واقعی آن به شهر مرکزی «سرت» محدود می شد. این تشکیلات از وضعیت درگیری در این کشور جهت سیطره بر شهری استفاده کرد که در اواسط سال 2016 آن را به عنوان پایتخت خود اعلام کرده بود. نیروهای «البنیان المرصوص/ بنیان مستحکم» وابسته به دولت «وفاق» در شهر «سرت» به این تشکیلات حمله کرد و پس از 8 ماه درگیری شدید، نیروهای «وفاق ملی» در دسامبر 2016 خبر آزادسازی کامل شهر «سرت» از دست مسلحان «داعش» را اعلام کردند. «فایز السراج» رئیس شورای ریاستی دولت «وفاق ملی» تصریح کرد که عملیات آزادسازی شهر «سرت» با موفقیت انجام شد. وی در سخنرانی ای ضبط شده این پیروزی را به مردم لیبی تبریک گفت و از جانفشانی های نیروهای «البنیان المرصوص» علیه این تشکیلات قدردانی کرد. هرچند که ساختار تشکیلاتی «داعش» پس از کشته و زندانی شدن تعداد بسیاری از سرکردگان آن، ضعیف شد؛ اما عناصر این تشکیلات در حال حاضر در چندین منطقه حضور دارند و بر اساس سبک هسته های خفته عمل می کنند. آنها در مناطق مختلف لیبی چندین حمله انجام دادند مانند: حمله به ستاد برگزاری انتخابات در «طرابلس» در مه گذشته، پایه-ریزی چندین حمله به «بوابة الستین/ دروازه شصت» در جنوب «اجدابیا» واقع در شرق کشور و حمله به دروازه «کعام» در شرق «طرابلس». علاوه بر حضور این تشکیلات در قالب هسته-های خفته، «داعش» در صحرای جنوب «سرت» و به صورت مشخص در رشته کوه های رابط میان «بنی ولید» (واقع در 100 کیلومتری جنوب مصراته) تا «ترهونة» (120 کیلومتری جنوب شرقی طرابلس) همچنان حضور دارد. منابع حاکی از آن است که «داعش» می تواند در دره-های صحرایی جنوب شرقی «بنی ولید» سنگر بگیرد. جنوب لیبی میدان جدیدی برای تشکیلات «داعش» است که می کوشد تا به مناطق مرزی نزدیک شود و با گروه های تروریستی مانند تشکیلات «بوکوحرام» که با آن اشتراک فکری دارد، ارتباط بگیرد. بازتولید این تشکیلات تروریستی در صحرای لیبی، خطر بزرگی است که نه تنها تهدیدی برای لیبی بلکه تهدیدی منطقه ای و بین المللی به شمار می رود. به ویژه به خاطر مرزهای طولانی ای که لیبی با 6 کشور آفریقایی دارد؛ کشورهایی که خود با مشکلات امنیتی مواجه هستند.

«القاعده»

جنوب لیبی مهم ترین مناطق حضور تشکیلات «القاعده» به شمار می رود و حملات پی درپی آمریکا دال بر این نکته است؛ زیرا هواپیماهای آمریکایی در 28 مارس حملاتی به «اوباری» واقع در جنوب این کشور انجام دادند. «افریکوم» فرمانده نظامی آمریکا تأکید کرد که دو تن از سرکردگان «القاعده» از جمله «موسی ابوداوود» طی این حملات کشته شدند. هواپیماهای آمریکایی در اواخر ژوئیه نیز بار دیگر به «اوباری» حمله بردند. «افریکوم» گفت: در این حمله نیز تعدادی از سرکردگان این تشکیلات مورد هدف قرار گرفتند اما از آنها نامی نبرد. علاوه بر این، گزارش های روزنامه «أنباء» در «اوباری» از سفرهای پی درپی «ایاد آق غالی» سرکرده برجسته «القاعده» خبر داد. از سوی دیگر، ویدئوهای لورفته و مبادله آن در شبکه های ارتباط اجتماعی در اواسط سال 2016، حضور «بلمختار الأعور» سرکرده «القاعده» در مغرب عربی را اعلام کرد که به همراه برخی از عناصر مسلح وابسته به «القاعده» در یکی از مناطق صحرایی جنوب «اجدابیا» واقع در شرق کشور به سر می برد. شهر «اوباری» در چهارراه شبکه های جنایت کار و تشکل های افراطی ای قرار دارد که پس از شعله ورشدن بحران، طی سال های اخیر به لیبی وارد شدند. این شهر با مرزهای لیبی با نیجر، «چاد» و الجزایر تقریبا به یک میزان فاصله دارد. شهری باز است که ترکیبی از عرب ها، قبایل «التبو» و «طوارق» را در برمی گیرد و صحراهای خارج از حاکمیت دولت آن را احاطه کرده اند. این موقعیت جغرافیایی و ترکیب غیر متجانس جمعیتی، در تبدیل شدن این شهر به سنگری از سنگرهای تشکیلات «القاعده» نقش مهمی داشت.

نیروهای بازدارنده ویژه

پرونده:عبد الروف کاره.png

نیروهای بازدارنده ویژه، از برجسته ترین تشکل های مسلحانه ای است که از سال 2012 در «طرابلس» تشکیل شد و پایگاه نظامی «معیتیقة» را به عنوان مقر خود اتخاذ کرد. در آن زمان، نیروهای آن متشکل از عناصر «شورای نظامی طرابلس» بودند که سرکردگی آن را «عبدالحکیم بلحاج» سرکرده تشکیلات «الجماعة الإسلامية المقاتلة/ جماعت مبارز اسلامی» بر عهده داشت. وی در سال 2011 فرماندهی پایگاه «معیتیقة» را عهده دار بود. از اواسط سال 2015، فعالیت نیروهایی که سرکردگی آن را «عبدالرؤوف کارة» معروف به «شیخ الملازم» بر عهده داشت، به صورت محسوس تر افزایش یافت؛ یعنی پس از آنکه شبه-نظامیان «فجر لیبیا/ سپیده دم لیبی» تجزیه شدند و سیطره بر «طرابلس» به شبه نظامیان متعددی سپرده شد. این امر تا ورود دولت «وفاق» در مارس 2016 به پایتخت لیبی ادامه داشت. در این زمان این نیروها با دولت بیعت کردند و از توافق نامه سیاسی استقبال کردند.

گردان «النواصی»

تیپ «النواصی» یکی از بزرگ ترین شبه نظامیان مسلح و یکی از بزرگ ترین گروه های نظامی مسلح در «طرابلس» به شمار می رود که سرکردگی آن را اسلام گرایان حامی جنبش های جهادی بر عهده دارند. سرکردگی آن را «مصطفی ابراهیم قدور» بر عهده دارد. این گردان نیز همان رویکرد نیروهای بازدارنده ویژه را اتخاذ کرد و در تأمین امنیت و حفاظت از پایگاه های دولت «وفاق» نقش مهمی ایفا کرد.

تیپ «الصمود/ مقاومت»

این تیپ پس از پایان جنگ فرودگاه «طرابلس» در سال 2014 تشکیل شد و با گروه شبه-نظامی «فجر لیبیا» ائتلاف کرد. سرکردگی آن را «صلاح بادی» اخوانی بر عهده دارد. پس از نبرد خشن ماه مارس 2017 علیه نیروهای دولت «وفاق»، گردان های حامی دولت «انقاذ/ نجات» از جمله «لواء الصمود» مجبور شدند تا «طرابلس» را ترک کنند. با شعله ورشدن درگیری ها در «طرابلس» در اواخر آگوست 2018، این تیپ بار دیگر به عرصه بازگشت و در توجیه حمله خود به پایتخت، آن را حمله علیه افرادی موسوم به داعشی های بیت المال دانست. پس از آن، وزارت خزانه داری آمریکا در 19 نوامبر 2018 اعلام کرد که تحریم هایی علیه «صلاح بادی» سرکرده گروه شبه نظامی «لواء الصمود» وضع کرده است؛ زیرا درگیر یهای خشونت بار جنوب «طرابلس» پایتخت لیبی را به وجود آورد و در اقدامات یا سیاست هایی که صلح، امنیت و ثبات لیبی را تهدید می کند، مشارکت داشت.

گردان «الفاروق»

این گردان یک از گردان های ائتلاف «فجر لیبیا» است. بر اساس گزارش های رسانه ای، آنها یکی از سرسخت ترین و خشن ترین گردان های شهر «مصراته» به شمار می روند. این گردان، مدتی بعد، از این ائتلاف جدا شد و با تشکیلات تروریستی «داعش» بیعت کرد. «التهامی بوزیان»، این گردان را در سال 2012 تأسیس کرد. مجلس نمایندگان در لیستی که در 11 ژوئن 2017 صادر کرد نام «بوزیان» را در نیز در لیست افراد و گروه های تروریستی وابسته به تشکیلات «القاعده» مرتبط به «قطر» قرار داد؛ زیرا مؤسس گردان «فاروق» بود که به مثابه چتری عمل کرد که چندین سرکرده از آن بیرون آمدند و زمام امور تشکیلات «القاعده» و «داعش» را به دست گرفتند. برخی از آنان طی درگیری با نیروهای «البنیان المرصوص» و حملات هوایی آمریکا کشته شدند. «بوزیان» یکی از برجسته ترین سرکردگانی است که در حمله تروریستی به بنادر نفتی مورد حمایت ترکیه دست داشت. او یکی از سرکردگان تشکیلات موسوم به «أنصار الشریعة/ حامیان دین»، فرمانده جذب نیرو و حامی مالی اصلی آن به شمار می رود. وی یکی اعضای مؤسس گردان تروریستی «فاروق» بود که مدتی بعد فرمانده آن گردید و به عضویت «الجماعة الليبية المقاتلة/ جماعت مبارز لیبی» و جناح نظامی آن درآمد.