ابو قبیس
| نام | کوه اَبوقُبَیس |
|---|---|
| محل | عربستان • مکه |
| اهمیت | نزدیکی به کعبه • نزدیکی به مسجدالحرام • فرود آدم(ع) و حوا • عبادت پیامبر(ص) |
کوه ابوقُبَیس کوه مقدسی برای مسلمانان در شمال شرقی مسجدالحرام و در شهر مکه. امروزه آن را تراشیده‌اند و شکل نخستین آن که گنبدی‌شکل بوده، تغییر یافته است. نقل شده است که وقتی حجرالاسود از بهشت نازل شد، مدتی در این کوه به ودیعه گذاشته شد. همچنین حضرت ابراهیم(ع) با رفتن بر بالای این کوه مردم را به انجام مناسک حج می‌خواند. اکنون عمده این کوه تبدیل به کاخ و مهمانسرای حکومتی شده است.
آشنایی با کوه ابوقبیس
از كوههاى مهم مكه «ابوقبيس» است كه به سبب سكونت فردى به نام ابوقبيس، به اين نام معروف شده است. اين كوه در دل سختِ خود، خاطره هاى مهمی از تاريخ نهفته دارد. هر چند امروزه در پس ساختمانهاى بلند، از جمله دار الضيافه سعودى، از چشمها پنهان گرديده و بخشى از آن تخريب شده است. بنا بر روايات زيادى، ابوقبيس برترين كوههاى مكه است.
کوههای مهم مکه
مكه در ميان درّه واقع شده و اطراف آن را كوههايى چند در برگرفته است، به طورى كه تنها چند راه خروجى به سمت يمن، درياى سرخ و شام در آن وجود دارد.
مهمترين كوههاى مكه عبارتند از:
- بوقبيس، با ارتفاع 420 متر كه در شرق مسجد الحرام واقع است. در حال حاضر قصر ملك بر بالاى آن بنا شده و بخشى از آن در فضاى باز جلوى مسعى افتاده و در واقع، بخشى از كوه از جاى برداشته شده است. اين كوه را به دليل همسايگى با كعبه، از كوههاى مقدس دانسته اند. همچنين گفته اند كه در جريان طوفان نوح، امانت دار حجرالأسود بوده است. كوه صفا كه سرآغاز و مبدأ سعى است، در دامنه اين كوه واقع شده است.
- قُعَيْقعان يا جبل هندى، با ارتفاع 430 متر در غرب مكه است. فاصله اين دو كوه، حد قديم مكه است. از دورانهاى دور، در اطراف و بر فراز اين كوه، بناهاى مسكونى می ساخته اند.
- جبل النور يا حِرا با ارتفاع 634 متر در شمال شرق مكه است و اوّلين آيات قرآنى در آنجا بر رسول خدا(ص) نازل شد.
- ثور، با ارتفاع 759 متر در جنوب بر سر پاست؛ جايى كه پيامبر(ص) به هنگام هجرت در آنجا مخفى شد.
- خَنْدمه، در پشت كوه ابوقبيس است.
- عُمَر، كه در غرب مكه واقع است.
- ثبير، در شرق مكه است[۱].
قدمت تاریخی کوه
«ابوقبيس» افضل «جبال مكه» است، و اول كوهى است كه خداوند در زمين قرار داد، «حجرالاسود» در او بود از زمان طوفان «نوح»، تا اين كه «جبرئيل» او را به «حضرت خليل الرحمن» داد، كه در موضع خود نصب كند، موافق اخبار و احاديث عامه و خاصه، اول كسى كه بنيان خانه «كعبه» كرد، «حضرت آدم صفى اللَّه» بود، و بود تا «طوفان نوح» او را فرو گرفته و مدتها تلّى سرخ می نمود، تا آن گه كه «حضرت خليل الرحمن» آن خانه را بنيان فرمود، و در «طواف» آن، سنتها مقرر فرمود، و مردم به جاى می آورند[۲]. گفتنی است جنازه حضرت آدم در كوه ابو قبيس كه در مكّه است مدفون شد[۳].
موقعیت جغرافیایی کوه
اين كوه در شمال شرقى مسجدالحرام و مشرف بر صفا است و 420 متر از سطح دريا و 120 متر از سطح دامنه فاصله دارد. بعضى گفته اند قبر شيث بن آدم و به روايتى قبر حَوّا در دل اين كوه واقع است و گويند چند پيامبر نيز در آن مدفون شدهاند، واللَّه العالم.
نامیدن کوه به امین
خداوند، حجرالأسود را از بهشت به ابراهيم عليه السلام رسانيد و اين سنگ از زمان طوفان نوح عليه السلام در امانت ابوقبيس بود، لذا اين كوه را به همين مناسبت «امين» خوانده اند.
اتفاق افتادن حادثه شق القمر
پس از اسلام، اين كوه شاهد حادثه شقالقمر بود كه بعدها مسجدى به همين نام در اين مكان ساخته شد[۴].
واقع شدن صفا ومروه در دامنه کوه
صفا و مروه دو كوه كوچكى است كه در دامن كوه ابوقبيس و كوه قعيقعان قرار دارد و امروزه خيابانها و بناهاى جديد آنها را از يكديگر جدا كرده است. كوه صفا در قسمت جنوبى مسجدالحرام و كوه مروه در ناحيه شمال شرقى آن قرار دارد[۵].
شهادت امام علی(ع) و قطعه قطعه شدن کوه
و همچنین روایت شده است که ابن عباس گفت: در آن شبى كه در صبح آن على(ع) شهيد شد من در خواب ديدم كه گويا: كوه أبو قبيس شكسته و قطعه قطعه شد و در أطراف كعبه فرو ريخت، خانه كعبه با شهر مكه و اطراف آن بطورى از گرد و غبار كوه أبو قبيس تاريك شد كه مردم يكديگر را نميديدند. من گفتم: إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَيْهِ راجِعُونَ[۶] من چقدر خوف دارم از اينكه نكند أمير المؤمنين(ع) شهيد شود. ابن عباس ميگويد:خبر قتل على(ع) در همان شبى كه من آن خواب را ديد بمن رسيد[۷].
برتر بودن حج از انفاقی معادل کوه ابوقبیس
رسول خدا(ص) از منا كوچ می كرد كه باديه نشينى از منطقه «ابطح» با آن حضرت روبه رو شد و از ايشان سئوالى كرد. گفت: من به قصد حج از خانهام خارج شدم، اما مانعى مرا از حج بازداشت. من مرد پولدار و ثروتمندى هستم، دستور بفرما با مالم كارى كنم تا به پاداش حاجيان نائل شوم. رسول خدا(ص) رو به كوه ابوقبيس كرد و فرمود: «اگر به اندازه كوه ابوقبيس طلاى سرخ داشته باشى و آن را در راه خدا انفاق کنى، هرگز به پاداشى نمیرسى كه حج گزار میرسد»[۸].
منبع
برگرفته از سایت آشنایی با کوه ابوقبیس - اهل البیتhttps://ahlolbait.com