الارشاد الی قواطع الادلة فی اصول الاعتقاد (کتاب)
| نام نویسنده | ضیاء‌الدین جوینى |
|---|---|
| موضوع | اسلام ـ کلام |
| زبان کتاب | عربى |
| ناشر | دار الکتب العلمیة |
| سال نشر | 14331416 ق یا 1995 م |
| تعداد جلد | تک جلدی |
| مکان چاپ | لبنان - بیروت |
الإرشاد إلی قواطع الأدلة فی أصول الاعتقاد کتابی کلامی و اعتقادی است که توسط ضیاء‌الدین جوینى متولد 419ق نوشته شده است. وى متکلم بزرگ اشعرى و فقیه و اصولى شافعى مى‌باشد. مباحثى؛ نظیر، حدوث عالم، صفاتى که برای خداوند واجب است، اثبات نبوت، اصول عقاید و اقسام آن، امر به معروف و نهى از منکر، قیامت، ثواب و عقاب و مسائلى کلامى از این دست بحث مى‌کند.
بخشی از کتاب
بعد المقدمة، قسم الجوینی کتابه إلى أبواب، وقسم الأبواب إلى فصول، فکان ترتیبه إماما یقتدی به المتکلمون من بعده، وقیل إن هذه الطریقة وجدت قبله عند أبی‌بکر الباقلانی، ثم أبی منصور عبدالقاهر البغدادی فجاء کتابه کالآتی:
- بدأ بالکلام على أحکام النظر.
- باب حقیقة العلم.
- إثبات حدوث العالم.
- القول فی إثبات العلم بالصانع.
- باب القول فیما یجب لله تعالى من الصفات.
- باب العلم بالوحدانیة.
- باب إثبات العلم بالصفات المعنویة.
- باب القول فی إثبات العلم بالصفات.
- باب القول فیما یجوز على الله تعالى.
- باب إثبات جواز رؤیة الله تعالى.
- باب القول فی خلق الأفعال.
- باب القول فی الاستطاعة وحکمها.
- باب القول فی التعدیل والتجویز.
- باب القول فی إثبات النبوات.
- باب القول فی الوجه الذی منه تدل المعجزة على صدق الرسول صلى الله علیه وسلم.
- باب أحکام الأنبیاء عامة.
- باب القول فی السمعیات.
- باب الآجال.
- باب الرزق.
- باب فی الأسعار.
- باب فی الأمر بالمعروف والنهی عن المنکر.
- باب الإعادة.
- باب جمل من أحکام الآخرة المتعلقة بالسمع.
- باب فی الثواب والعقاب وإحباط الاعمال والرد على المعتزلة والخوارج والمرجئة فی الوعد والوعید.
- الأسماء والأحکام.
- باب التوبة.
- القول فی الإمامة.
- باب فی تفاصیل الأخبار.
- باب فی إبطال النص وإثبات الاختیار.
- باب فی الاختیار وصفته وذکر ما تنعقد الإمامة به.
- باب القول فی إمامة أبی‌بکر وعمر وعثمان وعلی رضی الله عنهم أجمعین.
موضوع کتاب
جوینی در ارائه خود از مکتب اشعری به طور خاص به سه مورد اشاره می‌کند - که آموزه اوست:
ابوالحسن اشعری متوفی سال 324 معمولاً به او اشاره می‌کند: «شیخ ما». ابوبکر باقلانی متوفی در سال 403 اغلب به او اشاره می‌کند: «قاضی». ابواسحاق اسفراینی متوفی سال 413 مکرر به او اشاره کرده و می‌گوید: «استاد». او اعتراف می‌کند که بیشتر استدلال‌ها و گزارش های خود را از نوشته‌های شیوخ مذاهب، به ویژه این سه نفر، به دست می آورد. او اعلام نکرد که چیز جدیدی آورده است مگر در یک موضوع که دلیلش بر محال بودن حوادث است که اولی ندارند. کلیات ایشان در کتاب الارشاد درباره نظریه علم و خلقت جهان برای نشان دادن اینکه خداوند خالق این جهان است و از خداوند متعال و بهترین صفات او صحبت کرده است و ثابت می‌کند که خداوند خالق همه چیز است و نیز به مباحث نبوت و معجزه و تفاوت معجزات و کرامات. وی دلیل نبوت حضرت محمد را قرآن و معجزات حسی از جمله تسبیح سنگریزه در کف دست پیامبر دانست و مطالب دیگر که مفصل به آنها پرداخته شده.
شرح‌های بر کتاب
- کتاب الإسعاد فی شرح الإرشاد که مؤلف آن عبدالعزیز بن إبراهیم بن أحمد، قرشی، تمیمی، تونسی، مالکی، معروف به ابن بزیزة می‌باشد.
- شرح الإرشاد فی علم الکلام، تألیف: أبوالقاسم سلمان بن ناصرالأنصاری نیشابوری است.
- المهاد فی شرح الإرشاد إلى تبیین قواعد الاعتقاد، تألیف: المازری المتوفى سنة 530 هـ می‌باشد.
- منهاج السداد فی شرح الإرشاد، نوشتهٔ أبوالحسن علی بن محمد بن إبراهیم بن عبدالرحمن بن الضحاک فزاری.
- شرح الإرشاد، تألیف: أبوبکر بن میمون القرطبی.
- شرح الإرشاد فی أصول الاعتقاد یا نام دیگرش "شرح الإرشاد فی أصول الدین"، تألیف: تقی الدین أبی الفتح مظفر بن عبدالله بن علی بن الحسین المصری شافعی.
و شروح دیگری که بر این کتاب نوشته شده است.
منبع
- مرکز ابوالحسن الأشعری للدراسات والبحوث العقدیة.