داغستان
داغستان از جمهوری‌های خودمختار فدراسیون روسیه در شرق قفقاز و ساحل غربی دریای خزر که حدود صدهزار نفر از جمعیت نزدیک به سه میلیون نفری آن، شیعیان هستند. پایتخت آن ماخاچکالا (مخاچ قلعه) است و قدیمی‌ترین مسجد این شهر را دو تاجر ایرانی ساخته‌اند. شهر دربند از مهمترین مناطق شیعی‌نشین داغستان است. داغستان تا قرن دوازده هجری شمسی، جزئی از ایران بوده که بر اساس قرارداد گلستان، در ۳ آبان ۱۱۹۲، برابر با ۲۵ اکتبر ۱۸۱۳، از این کشور جدا شد. داغستان به معنای سرزمین کوهستان‌هاست. این کشور از جمهوری‌های خودمختار فدراسیون روسیه است که در ساحل غربی دریای خزر و منطقه شرقی قفقاز شمالی واقع شده است، از شمال با جمهوری خودمختار کلموک، از شرق با دریای خزر، از جنوب با آذربایجان و از جنوب غربی با گرجستان و جمهوری‌های خودمختار کارباردین-بالکار و آسیتای شمالی همسایه است. مساحت آن ۵۰۳۰۰ کیلومتر مربع و پایتخت آن ماخاچکالا (مخاچ قلعه) است. داغستان، به نسبت وسعت، از متراکم‌ترین مناطق دنیا در گوناگونی نژادی است.بیشتر مردم داغستان از اقوام مختلف نژاد قفقازی هستند. به جز روسی، بیش از ۳۰ زبان دیگر در داغستان رایج است که الفبای تمامی این زبان‌ها سیریلیک است.
تاریخ سیاسی داغستان
داغستان از ۶۶۴ میلادی پیوسته مورد حمله اعراب قرار می‌گرفت. در نیمه اول قرن هشتم (در زمان خلافت هشام)، اعراب موفق شدند پایگاهی در دربند ایجاد کنند. این منطقه در قرن‌های چهارم و پنجم به دولت آلبانی تعلق داشت که مسیحیت در مناطق ساحلی و کوهستانی آن اشاعه داشت. وقتی اعراب اسلام را عرضه کردند، تعدادی از قبایل مانند کاتیاک‌ها، لک‌ها و طبرستانی‌ها بلافاصله اسلام را پذیرفتند، اما گرویدن همه این اقوام به اسلام، تا قرن شانزدهم و پس از آن به طول انجامید. منطقه داغستان به مدت ده قرن بخشی از جهان اسلام شناخته می‌شد. پس از اعراب، اقوام متعدد دیگری به داغستان حمله بردند. نخست سلجوقیان در قرن یازدهم و سپس مغول‌ها در اوایل قرن سیزدهم آن را تصرف کردند. در اوایل قرن چهاردهم تیمور گورکانی و فرمانروای اردوی زرین بر سر داغستان با یکدیگر جنگیدند. در نیمه قرن شانزدهم عثمانی‌ها داغستان را اشغال کردند. داغستان در قرن هجدهم مورد حمله ایرانی‌ها قرار گرفت. در اوایل قرن نوزدهم روس‌ها این سرزمین را به خاک خود ضمیمه کردند. اگر چه داغستانی‌ها تحت حکومت حکام خارجی از قبیل خان اردوی زرین یا سلطان عثمانی بودند، اما رهبران محلی قدرتمندی داشتند؛ به خصوص در طول قرن‌های پانزدهم و شانزدهم. پس از آنکه داغستان ضمیمه خاک روسیه شد، روس‌ها حکومت‌های محلی را برچیدند.
پیشینه داغستان
داغستان از ۶۶۴ میلادی پیوسته مورد حمله مسلمانان عرب قرار می‌گرفت. در نیمه اول قرن هشتم (در زمان خلافت هشام بن عبدالملک) مسلمانان عرب موفق شدند پایگاهی در دربند ایجاد کنند. وقتی ایشان اسلام را عرضه کردند، تعدادی از قبایل مانند کاتیاک‌ها، لک‌ها و طبرستانی‌ها بلافاصله اسلام را پذیرفتند؛ اما گرویدن همه این اقوام به اسلام، چندین قرن یعنی تا قرن شانزدهم و پس از آن به طول انجامید. منطقه داغستان به مدت ده قرن بخشی از جهان اسلام شناخته می‌شد. در مخاچ قلعه، دربند، تارگی و دیگر شهرهای داغستان مساجدی وجود دارد. برخی منابع از فعال بودن ۲۷ مسجد در سال ۱۹۹۰م در داغستان خبر داده‌اند؛ اما به نقل از یک نویسنده شوروی، یک قرن پیش تعداد ۱۲۳۵ مسجد در این منطقه وجود داشته است. مسلمانان، ۸۷ درصد جمعیت داغستان را تشکیل می‌دهند ،شیعه، صوفی‌گری، مذاهب شافعی و سلفی در داغستان رواج دارد.
مساجد مهم داغستان
مسجد جامع دربند، از قدیمی‌ترین مساجد جهان اسلام است و در داخل قلعه دربند ساخته شده است. مسجد خامنه ماخاچکالا، قدیمی‌ترین مسجد ماخاچ قلعه (پایتخت داغستان) و تنها مسجد شیعیان است که آن را دو برادر تاجر ایرانی به نام‌های حاج اسدالله و حاج لطف الله خامنه‌ای، در شهر ماخاچ قلعه ساخته‌اند و در دوران شوروی به سالن ورزشی تبدیل شده بود. این مسجد پس از فروپاشی شوروی، به کاربری مسجد بازگشت و اکنون کلاس‌های گوناگون اصول عقاید و قرآن در این مسجد برگزار می‌شود و در ماه محرم و رمضان عده زیادی از شیعیان گرد هم می‌آیند و مراسم مذهبی خود را اجرا می‌کنند. مسجد ایرانی‌های دربند، توسط مهاجران ایرانی ساخته شده و نمای آن بیشتر شبیه حسینیه است. مسجد امام علی خاسایورت، به شیعیان اختصاص دارد. مسجد حضرت محمد (ص)، بزرگترین مسجد اروپا خواهد بود که در زمینی به مساحت ۲۰ هکتار بنا می‌شود و شامل مسجدی با تمام امکانات و پارکینگ، موزه، مرکز اسلامی و مدرسه است.
پیشینه سیاسی داغستان
داغستان از ۶۶۴ میلادی پیوسته مورد حمله اعراب قرار می‌گرفت. در نیمه اول قرن هشتم (در زمان خلافت هشام)، اعراب موفق شدند پایگاهی در دربند ایجاد کنند. این منطقه در قرن‌های چهارم و پنجم به دولت آلبانی تعلق داشت که مسیحیت در مناطق ساحلی و کوهستانی آن اشاعه داشت. وقتی اعراب اسلام را عرضه کردند، تعدادی از قبایل مانند کاتیاک‌ها، لک‌ها و طبرستانی‌ها بلافاصله اسلام را پذیرفتند، اما گرویدن همه این اقوام به اسلام، تا قرن شانزدهم و پس از آن به طول انجامید. منطقه داغستان به مدت ده قرن بخشی از جهان اسلام شناخته می‌شد. پس از اعراب، اقوام متعدد دیگری به داغستان حمله بردند. نخست سلجوقیان در قرن یازدهم و سپس مغول‌ها در اوایل قرن سیزدهم آن را تصرف کردند. در اوایل قرن چهاردهم تیمور گورکانی و فرمانروای اردوی زرین بر سر داغستان با یکدیگر جنگیدند. در نیمه قرن شانزدهم عثمانی‌ها داغستان را اشغال کردند. داغستان در قرن هجدهم مورد حمله ایرانی‌ها قرار گرفت. در اوایل قرن نوزدهم روس‌ها این سرزمین را به خاک خود ضمیمه کردند. اگر چه داغستانی‌ها تحت حکومت حکام خارجی از قبیل خان اردوی زرین یا سلطان عثمانی بودند، اما رهبران محلی قدرتمندی داشتند؛ به خصوص در طول قرن‌های پانزدهم و شانزدهم. پس از آنکه داغستان ضمیمه خاک روسیه شد، روس‌ها حکومت‌های محلی را برچیدند.