۸۵٬۸۸۹
ویرایش
جز (تمیزکاری) |
جز (جایگزینی متن - '[[محمد (ص) خاتم الانبیاء' به '[[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)') |
||
(۸ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
== تولد و انتساب == | == تولد و انتساب == | ||
ابوالحسن اشعری زاده بصره و از نسل0 [[ابوموسی اشعری]] صحابی معروف [[محمد ( | ابوالحسن اشعری زاده بصره و از نسل0 [[ابوموسی اشعری]] صحابی معروف [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)|پیامبر صلوات الله علیه]] است. <ref>خطیب بغدادی، احمد، ج۱۱، ص۳۴۶، تاریخ بغداد، قاهره، ۱۳۵۰ق.</ref> و <ref> ابنعساکر، علی، ج۱، ص۳۴، تبیین کذب المفتری فیما نسب الی الامام ابیالحسن الاشعری، به کوشش حسام الدین قدسی، دمشق، ۱۳۴۷ق.</ref> در آثار خود به این مسئله اشاره کردهاند. | ||
== روش اعتقادی == | == روش اعتقادی == | ||
چون پدر ابوالحسن اشعری بر مشرب اهل حدیث بود، از این نظر وی نیز بر همان منوال رفتار کرد، ولی در ادامه به [[معتزله|مکتب اعتزال]] گرایش پیدا کرد و از مدافعین این مکتب بود تا آن که دگر بار تحولی در اندیشه او پیدا شد و از مکتب معتزله فاصله گرفت و مکتب خودش را که به نام مکتب اشعری معروف شد، | چون پدر ابوالحسن اشعری بر مشرب اهل حدیث بود، از این نظر وی نیز بر همان منوال رفتار کرد، ولی در ادامه به [[معتزله|مکتب اعتزال]] گرایش پیدا کرد و از مدافعین این مکتب بود تا آن که دگر بار تحولی در اندیشه او پیدا شد و از مکتب معتزله فاصله گرفت و مکتب خودش را که به نام مکتب اشعری معروف شد، پایهگذاری نمود. | ||
== دلیل روی گردانی از مکتب معتزله == | == دلیل روی گردانی از مکتب معتزله == | ||
خط ۶۹: | خط ۶۹: | ||
'''شناخت از راه اخبار مورد اعتماد''' | '''شناخت از راه اخبار مورد اعتماد''' | ||
اشاعره معتقدند معرفتی که از راه موثق به دست آید مثلا ناشی از دریافتهای حسی باشد معرفتی ضروری است. دادههای حسی جای شکی برای انسان باقی نمیگذارد به گونهای که میتواند منشا استدلال باشد بر همین مبنا آن چه از اخبار معتبر نصیب انسان میشود میتواند در حکم شناخت حسی باشد.<ref>ابن فورک، ص۲۸۷</ref> در حالی که پیامبر صلوات الله علیه خبر داده است که اگر در دعوت او و نشانههایش اندیشه نکنند دچار عذاب الهی خواهند شد، زیرا با شناختی که انسانها از راستگویی حضرت دارند، اندیشه کردن در نشانههای پیامبری او بر آنان واجب میشود و نتیجه این تعقل، ایمان به غیب و تسلیم بی چون و چرا در برابر احکام شرع خواهد بود.<ref>ابن فورک، ص۲۳، ۲۸۵</ref> | اشاعره معتقدند معرفتی که از راه موثق به دست آید مثلا ناشی از دریافتهای حسی باشد معرفتی ضروری است. دادههای حسی جای شکی برای انسان باقی نمیگذارد به گونهای که میتواند منشا استدلال باشد بر همین مبنا آن چه از اخبار معتبر نصیب انسان میشود میتواند در حکم شناخت حسی باشد.<ref>ابن فورک، ص۲۸۷</ref> در حالی که پیامبر صلوات الله علیه خبر داده است که اگر در دعوت او و نشانههایش اندیشه نکنند دچار عذاب الهی خواهند شد، زیرا با شناختی که انسانها از راستگویی حضرت دارند، اندیشه کردن در نشانههای پیامبری او بر آنان واجب میشود و نتیجه این تعقل، ایمان به غیب و تسلیم بی چون و چرا در برابر احکام شرع خواهد بود.<ref>ابن فورک، ص۲۳، ۲۸۵</ref> بنابراین، تکلیف انسان در دیدگاه اشعری، این گونه آغاز میشود. | ||
'''استدلال از شاهد به غایب ''' | '''استدلال از شاهد به غایب ''' | ||
خط ۸۱: | خط ۸۱: | ||
از نظر اشاعره، خداوند قدیم است و صفات او یعنی علم، قدرت، اراده، حیات، سمع، بصر و کلام همه قدیم اند و در مجموع قدمای هشت گانه را تشکیل میدهند.<ref>تاریخ علم کلام و مذاهب اسلامی، موسسه انتشارات بعثت، تهران، 1367، ج2،ص468.</ref> | از نظر اشاعره، خداوند قدیم است و صفات او یعنی علم، قدرت، اراده، حیات، سمع، بصر و کلام همه قدیم اند و در مجموع قدمای هشت گانه را تشکیل میدهند.<ref>تاریخ علم کلام و مذاهب اسلامی، موسسه انتشارات بعثت، تهران، 1367، ج2،ص468.</ref> | ||
ابوالحسن اشعری معتقد است که صفات ازلی نه عین ذات0 اند و نه غیر ذات، | ابوالحسن اشعری معتقد است که صفات ازلی نه عین ذات0 اند و نه غیر ذات، اگرچه در واقعیت خود قائم به ذات میباشند.<ref>شهرستانی، محمد بن عبدالکریم، الملل و النحل، محقق بدران، محمد، ج 1، ص 108.</ref> | ||
''' صفات خبریه''' | ''' صفات خبریه''' | ||
مقصود از «صفات خبریه»، صفات مربوط به خدای متعال است که در قرآن و روایات نام آن آمده است0 و مستندی جز نقل ندارد.<ref>سبحانی، جعفر، سیمای عقائد شیعه، ترجمه جواد محدثی، ص 66.</ref> مانند استواء بر عرش، <ref>سوره طه، آیه 5.</ref>آمدن،<ref>سوره فجر، آیه 22</ref>.وجه، <ref>سوره الرحمن، آیه 27</ref> دست،<ref>سوره فتح، آیه 10</ref>و چشم،<ref>سوره هود، آیه 37.</ref> چنان که آیات مربوط به این صفات را متشابه مینامند. معتزله در تفسیر این آیات قایل به تاویل اند، اهل حدیث (مجسمه و مشبهه) به مفاد ظاهری آنها تمسک کردند. اما روشی که اشعری برگزید، متوسط بین این دو روش است؛ زیرا وی تأویل معتزله را | مقصود از «صفات خبریه»، صفات مربوط به خدای متعال است که در قرآن و روایات نام آن آمده است0 و مستندی جز نقل ندارد.<ref>سبحانی، جعفر، سیمای عقائد شیعه، ترجمه جواد محدثی، ص 66.</ref> مانند استواء بر عرش، <ref>سوره طه، آیه 5.</ref>آمدن،<ref>سوره فجر، آیه 22</ref>.وجه، <ref>سوره الرحمن، آیه 27</ref> دست،<ref>سوره فتح، آیه 10</ref>و چشم،<ref>سوره هود، آیه 37.</ref> چنان که آیات مربوط به این صفات را متشابه مینامند. معتزله در تفسیر این آیات قایل به تاویل اند، اهل حدیث (مجسمه و مشبهه) به مفاد ظاهری آنها تمسک کردند. اما روشی که اشعری برگزید، متوسط بین این دو روش است؛ زیرا وی تأویل معتزله را نمیپذیرد و میگوید که خداوند حقیقتا دارای صفات مذکور است، ولی0 بحث درباره کیفیت آن ممنوع است.0 این نوع0 تفسیر اشعری به عنوان یک نظریه و اصل معروفی مطرح است و آن «ایمان داشتن بدون سوال از کیفیت» است.<ref>درآمدی بر علم کلام، ص 275 و 276.</ref> | ||
'''حدوث و قدم کلام الهی''' | '''حدوث و قدم کلام الهی''' | ||
خط ۱۰۲: | خط ۱۰۲: | ||
'''عدل و انکار حسن و قبح عقلی''' | '''عدل و انکار حسن و قبح عقلی''' | ||
اشاعره معتقدند هیچ چیزی بر خداوند ضروری و واجب نیست و اعتقاد به وجوب چیزی بر خداوند، مستلزم تحدید او و تعیین تکلیف برای او است، در حالی که انسان حق ندارد برای خدا تکلیفی را تعیین و حیطه قدرت او را محدود کند. بر همین مبنا نمیتوان گفت0 “صدور عدالت بر خدا لازم و ارتکاب قبیح مثل ظلم بر او ممتنع است”، بلکه هر آن چه خدا انجام دهد، عین عدالت است، | اشاعره معتقدند هیچ چیزی بر خداوند ضروری و واجب نیست و اعتقاد به وجوب چیزی بر خداوند، مستلزم تحدید او و تعیین تکلیف برای او است، در حالی که انسان حق ندارد برای خدا تکلیفی را تعیین و حیطه قدرت او را محدود کند. بر همین مبنا نمیتوان گفت0 “صدور عدالت بر خدا لازم و ارتکاب قبیح مثل ظلم بر او ممتنع است”، بلکه هر آن چه خدا انجام دهد، عین عدالت است، گرچه تمامی مؤمنان را وارد جهنم و تمامی کفار را وارد بهشت کند. هر چه آن خسرو کند شیرین بود. (این یعنی حسن و قبح شرعی.)<ref>ابن فورک، ص۳۲، ۲۸۵ – ۲۸۶و شهرستانی نهایةالاقدام، ص۳۷۱</ref> البته خداوند مطابق با وعد0ای که در قرآن و0 روایات داده است، هرگز مرتکب ظلم نخواهد شد و هر کسی را مطابق با اعمالش جزای متناسب خواهد داد. | ||
'''اعتقاد در مورد عقل''' | '''اعتقاد در مورد عقل''' | ||
اشعری اعتماد و اتکاء مطلق به عقل را جایز | اشعری اعتماد و اتکاء مطلق به عقل را جایز نمیداند و به همین دلیل، مورد سرزنش معتزله قرار میگرفت. وی در زمینه اعتماد به عقل جانب میانه را میگرفت و مذهب وسط را اختیار میکرد. شهرستانی از قول اشعری نقل میکند که: معرفت خدا به عقل حاصل و به شرع واجب میگردد.<ref>شهرستانی، محمد ابن عبدالکریم؛ الملل والنحل، تصحیص محمدسید گیلانی، قاهره، 1961، ج1، ص129.</ref> | ||
'''تکلیف خارج از تحمل''' | '''تکلیف خارج از تحمل''' | ||
به گفته شهرستانی، اشعری تکلیف مالایطاق را جایز میداند.<ref>شهرستانی، محمد ابن عبدالکریم؛ پیشین، ص124</ref> | به گفته شهرستانی، اشعری تکلیف مالایطاق را جایز میداند.<ref>شهرستانی، محمد ابن عبدالکریم؛ پیشین، ص124</ref> | ||
به این معنا که جایز است خداوند | به این معنا که جایز است خداوند بندهاش را مامور به امری نماید که از حوزه توانایی او خارج است. مثلا انسانی بدون بال امر به پریدن مثل پرندگان شود. | ||
'''ایمان''' | '''ایمان''' | ||
خط ۱۲۴: | خط ۱۲۴: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده: | [[رده:اهل سنت]] |