۸۵٬۹۶۳
ویرایش
جز
جایگزینی متن - '[[اهل بیت (علیهم السلام)' به '[[اهل بیت'
(←اساتید) |
جز (جایگزینی متن - '[[اهل بیت (علیهم السلام)' به '[[اهل بیت') |
||
| (۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
| وبگاه = | | وبگاه = | ||
}} | }} | ||
'''ابوالفرج علی بن حسین بن محمد اموی قرشی''' (ف: ۳۵۶ق) مشهور به '''ابوالفرج اصفهانی'''، [[محدث]] و مورخ و ادیب و شاعر و موسیقی‌شناس بود. او در [[اصفهان]] متولد شد و در کودکی به [[بغداد]] رفت و در آنجا به تحصیل پرداخت. از عنفوان جوانی به جمع اخبار ادبا و موسیقی‌دانان و استماع اخبار نادر تاریخی و ضبط [[احادیث]] و اشعار و ترانه‌ها شوق داشت. نبوغ و پشتکار و قریحه وی سبب شد به زودی در [[جهان اسلام]] مشهور گردد و مورد تشویق [[آل بویه]] در [[ری]] و بغداد و [[آل حمدان]] در [[شام]] و [[امویان]] در [[اندلس]] واقع شود. مهلبی وزیر عزالدوله او را به بغداد خواند و مشاور ندیم خاص او شد و تا آخر عمر آن وزیر از وی جدا نگشت. برخی او و خاندانش را متمایل به [[مذهب شیعه]] معرفی کرده‌اند. او در آثار و اشعار خویش اظهار [[تشیع]] نموده‌است. ولی [[علامه حلی]] و بعضی علمای [[امامیه]] او را شیعه زیدی مذهب دانسته‌اند و نیز گفته‌اند که آثارش مورد اعتماد نیست چراکه دشمن [[اهل بیت | '''ابوالفرج علی بن حسین بن محمد اموی قرشی''' (ف: ۳۵۶ق) مشهور به '''ابوالفرج اصفهانی'''، [[محدث]] و مورخ و ادیب و شاعر و موسیقی‌شناس بود. او در [[اصفهان]] متولد شد و در کودکی به [[بغداد]] رفت و در آنجا به تحصیل پرداخت. از عنفوان جوانی به جمع اخبار ادبا و موسیقی‌دانان و استماع اخبار نادر تاریخی و ضبط [[احادیث]] و اشعار و ترانه‌ها شوق داشت. نبوغ و پشتکار و قریحه وی سبب شد به زودی در [[جهان اسلام]] مشهور گردد و مورد تشویق [[آل بویه]] در [[ری]] و بغداد و [[آل حمدان]] در [[شام]] و [[امویان]] در [[اندلس]] واقع شود. مهلبی وزیر عزالدوله او را به بغداد خواند و مشاور ندیم خاص او شد و تا آخر عمر آن وزیر از وی جدا نگشت. برخی او و خاندانش را متمایل به [[مذهب شیعه]] معرفی کرده‌اند. او در آثار و اشعار خویش اظهار [[تشیع]] نموده‌است. ولی [[علامه حلی]] و بعضی علمای [[امامیه]] او را شیعه زیدی مذهب دانسته‌اند و نیز گفته‌اند که آثارش مورد اعتماد نیست چراکه دشمن [[اهل بیت|اهل‌بیت]] بوده و داستان‌هایی اشتباه برای اختلال در تاریخ شیعه نقل کرده است. | ||
== زندگی‌نامه ابوالفرج اصفهانی == | == زندگی‌نامه ابوالفرج اصفهانی == | ||
| خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
== شاگردان == | == شاگردان == | ||
از شاگردان وی می‌توان ابوزکریا یحیی، ابوالحسن ابن دینار، دار قطنی، ابوالاسحاق طبری، علی بن ابراهیم بن | از شاگردان وی می‌توان: | ||
# ابوزکریا یحیی، | |||
# ابوالحسن ابن دینار، | |||
# دار قطنی، | |||
# ابوالاسحاق طبری، | |||
# علی بن ابراهیم بن مخلد، | |||
# محمد بن ابی الفوارس را نام برد. | |||
«او با همه فضائل و مکارم خود بسیار بدگو، بدزبان، بی پرده و پروا بود. از تشریفات درباری به دور بود... حیوان دوستی او بسیار مشهور بوده است<ref> اصفهانی: فرزندان ابوطالب، ص ه.</ref>.» | |||
== آثار ابوالفرج اصفهانی == | == آثار ابوالفرج اصفهانی == | ||
ابوالفرج نویسنده‌ای چیره دست و خوش ذوق بود. «در شعر احسن الشعرا و اتقن العلما بود<ref> ابن خلکان، ص 328.</ref>.» «عبارات او شیرین و خالی از حشو زائد و غالباً زنده، کوتاه، پر معنی و همراه با ایجاز و بی پیرایگی عمدی است<ref>الفاخوری، ص 208.</ref>.» تألیفات وی را در تذکره‌ها تا صد کتاب نام برده‌اند که مهم‌ترین آنها عبارتند از: | ابوالفرج نویسنده‌ای چیره دست و خوش ذوق بود. «در شعر احسن الشعرا و اتقن العلما بود<ref> ابن خلکان، ص 328.</ref>.» «عبارات او شیرین و خالی از حشو زائد و غالباً زنده، کوتاه، پر معنی و همراه با ایجاز و بی پیرایگی عمدی است<ref>الفاخوری، ص 208.</ref>.» تألیفات وی را در تذکره‌ها تا صد کتاب نام برده‌اند که مهم‌ترین آنها عبارتند از: | ||
الاغانی کبیر، اخبار قیان، اخبار طفیلین، الخانات، | # | ||
# الاغانی کبیر، | |||
# اخبار قیان، | |||
# اخبار طفیلین، | |||
# الخانات، التعدیل، | |||
# الانتصاب، | |||
# تفصیل ذی الحجه، | |||
# الخمارین و الخمارات، | |||
# دعوت الاطبا، | |||
# مجرد الاغانی، | |||
# مقاتل الطالبیین، | |||
# مجموعه الاخبار و الآثار، | |||
# مناجیب الحضیان، | |||
# کتاب النغم، | |||
# نسب المهالبه، | |||
# نسب بنی عبدالشمس، | |||
# نسب بنی شیبان، | |||
# نسب بنی کلاب، | |||
# نسب بنی تغلب، | |||
# اخبار برامکه، | |||
# ایام العرب (1700 روز)، | |||
# الاخبار و النوادر، | |||
# الفرق و المعیار فی الاوغاد و الاحرار، | |||
# الدیارات، | |||
# رساله فی الاغانی، | |||
# الاماء الشواعر، | |||
# الادب السماع؛ | |||
# ادب الغربا، | |||
# الممالیک و الشعرا و المغلمان المغنین. | |||
از این مجموعه آثار تنها سه اثر باقی مانده است؛ الاغانی، مقاتل الطالبیین و ادب الغرباء. گویند او به نام امویان اندلس کتاب‌هایی نوشته و مخفیانه برای آنها فرستاده است<ref>مدرس، ص 154 و ابن خلکان، ص 329.</ref>.» حتی نوشته‌اند که وی از آنان صله دریافت کرده است. البته مدرکی در این مورد وجود ندارد؛ اما، اگر چنین هم بوده نمی‌توان آن را به منزله همدلی ابوالفرج با امویان دانست. | از این مجموعه آثار تنها سه اثر باقی مانده است؛ الاغانی، مقاتل الطالبیین و ادب الغرباء. گویند او به نام امویان اندلس کتاب‌هایی نوشته و مخفیانه برای آنها فرستاده است<ref>مدرس، ص 154 و ابن خلکان، ص 329.</ref>.» حتی نوشته‌اند که وی از آنان صله دریافت کرده است. البته مدرکی در این مورد وجود ندارد؛ اما، اگر چنین هم بوده نمی‌توان آن را به منزله همدلی ابوالفرج با امویان دانست. | ||
== مذهب ابوالفرج اصفهانی == | == مذهب ابوالفرج اصفهانی == | ||
ابوالفرج [[مذهب تشیع]] [[زیدی]] داشت<ref> مدرس، ص 154 و نامه ی دانشوران ناصری، ص 45.</ref>؛ از این رو، بسیاری از مورخان [[سنی]] اظهار تأسف کرده‌اند. [[سید نورالله شوشتری]] در مجالس المؤمنین در‌این‌باره آورده است: «از عجائب آنکه مروانی شیعه مذهب بوده است... بسیاری از مورخان اهل سنت از قبیل یافعی، [[ابن خلکان]]، [[ابن کثیر]] شامی و دیگران او را با کمال احترام نام برده و سرودهای شایسته و آثار ظریف او را نقل کرده‌اند و همگی آنان با کمال تأسف اظهار داشته جای بسی ناگواری است که نامبرده که با آن همه فضائل که داشته به [[مذهب شیعه]] می‌گرائیده<ref>شوشتری، ص 560.</ref>.» | ابوالفرج [[مذهب تشیع]] [[زیدی]] داشت<ref> مدرس، ص 154 و نامه ی دانشوران ناصری، ص 45.</ref>؛ از این رو، بسیاری از مورخان [[سنی]] اظهار تأسف کرده‌اند. [[سید نورالله شوشتری]] در مجالس المؤمنین در‌این‌باره آورده است: «از عجائب آنکه مروانی شیعه مذهب بوده است... بسیاری از مورخان [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] از قبیل یافعی، [[ابن خلکان]]، [[ابن کثیر]] شامی و دیگران او را با کمال احترام نام برده و سرودهای شایسته و آثار ظریف او را نقل کرده‌اند و همگی آنان با کمال تأسف اظهار داشته جای بسی ناگواری است که نامبرده که با آن همه فضائل که داشته به [[مذهب شیعه]] می‌گرائیده<ref>شوشتری، ص 560.</ref>.» | ||
«ابوالفرج آیین زیدی را احتمالاً از خاندان مادری‌اش آل ثوابه، که به ظن قوی زیدی بوده‌اند، به [[ارث]] برده است... بعید نیست که کینه از بنی | «ابوالفرج آیین [[زیدیه|زیدی]] را احتمالاً از خاندان مادری‌اش آل ثوابه، که به ظن قوی زیدی بوده‌اند، به [[ارث]] برده است... بعید نیست که کینه از [[عباسیان|بنی عباس]]، دو خاندان اموی (پدران ابوالفرج) و شیعی ثوابه را به هم نزدیک کرده است<ref>دایرة المعارف بزرگ اسلامی، ص 128.</ref>.» | ||
== درگذشت == | == درگذشت == | ||
ابوالفرج در سال‌های آخر عمر خود دچار اختلاس حواس شد و سرانجام در چهارشنبه [[ذی الحجه|ذی الحج]]<nowiki/>ه 356 ه.ق در [[بغداد]] در کنار [[دجله]] (بین درب سلیمان و درب دجله) بدرود زندگی گفت<ref> ابن خلکان، ج 2، ص 329.</ref>. بزرگانی همچون سیف‌الدوله | ابوالفرج در سال‌های آخر عمر خود دچار اختلاس حواس شد و سرانجام در چهارشنبه [[ذی الحجه|ذی الحج]]<nowiki/>ه 356 ه.ق در [[بغداد]] در کنار [[دجله]] (بین درب سلیمان و درب دجله) بدرود زندگی گفت<ref> ابن خلکان، ج 2، ص 329.</ref>. بزرگانی همچون [[سیف‌الدوله حمدانی]]، معزالدوله و [[کافور اخشیدی]] نیز در همین سال درگذشتند. | ||
با | با اینکه وی فردی بسیار رک گو و بی اعتنا به مقامات دولتی بود، به علت نیاز حکومت‌ها به چنین دانشمندی نمی‌توانستند او را نادیده انگارند. [[داود بن هیثم تنوخی]] درباره او می‌گوید: «... هرگز کسی را ندیدم که به‌اندازه او اشعار، اصوات، اخبار و احادیث مستند و انساب در برداشته باشد. آنچه از اسباب منادمت است مانند علم جوارح، دام‌پزشکی، پاره‌ای معلومات طبی، نجوم و غیره شاعر نیز بود<ref>دایره المعارف تشیع، ص 431.</ref>.» | ||
== پانویس == | |||
{{پانویس}} | |||
== منابع == | == منابع == | ||
[https://rasekhoon.net/article/show/698342/%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C-%D9%88-%D8%B9%D9%82%DB%8C%D8%AF%D8%AA%DB%8C-%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B1%D8%AC-%D8%A7%D8%B5%D9%81%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C برگرفته از سایت شخصیت علمی و عقیدتی ابوالفرج اصفهانی - راسخونhttps://rasekhoon.net] | [https://rasekhoon.net/article/show/698342/%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C-%D9%88-%D8%B9%D9%82%DB%8C%D8%AF%D8%AA%DB%8C-%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B1%D8%AC-%D8%A7%D8%B5%D9%81%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C برگرفته از سایت شخصیت علمی و عقیدتی ابوالفرج اصفهانی - راسخونhttps://rasekhoon.net] | ||
[[رده:مورخان]] | [[رده:مورخان]] | ||
[[رده:محدثان]] | [[رده:محدثان]] | ||