ابو قبیس

کوه ابوقُبَیس کوه مقدسی برای مسلمانان در شمال شرقی مسجدالحرام و در شهر مکه است. امروزه آن را تراشیده‌اند و شکل نخستین آن که گنبدی‌شکل بوده، تغییر یافته است. نقل شده است که وقتی حجرالاسود از بهشت نازل شد، مدتی در این کوه به ودیعه گذاشته شد. همچنین حضرت ابراهیم(ع) با رفتن بر بالای این کوه مردم را به انجام مناسک حج می‌‌خواند. اکنون عمده این کوه تبدیل به کاخ و مهمان‌سرای حکومتی شده است.

آشنایی با کوه ابوقبیس

از کوه‌‏هاى مهم مکه «ابوقبیس» است که به سبب سکونت فردى به نام ابوقبیس، به این نام معروف شده است. این کوه در دل سختِ خود، خاطره‌هاى مهمی از تاریخ نهفته دارد. هر چند امروزه در پس ساختمان‏‌هاى بلند، از جمله دار الضیافه سعودى، از چشم‏‌ها پنهان گردیده و بخشى از آن تخریب شده است. بنا بر روایات زیادى، ابوقبیس برترین کوه‌‏هاى مکه است.

کوه‌های مهم مکه

مکه در میان درّه واقع شده و اطراف آن را کوه‌‏هایى چند در برگرفته است، به‏ طورى که تنها چند راه خروجى به سمت یمن، دریاى سرخ و شام در آن وجود دارد.

مهم‏ترین کوه‏‌هاى مکه عبارتند از:

1. بوقبیس، با ارتفاع 420 متر که در شرق مسجد الحرام واقع است. در حال حاضر قصر ملک بر بالاى آن بنا شده و بخشى از آن در فضاى باز جلوى مسعى افتاده و در واقع، بخشى از کوه از جاى برداشته شده است. این کوه را به دلیل همسایگى با کعبه، از کوه‏‌هاى مقدس دانسته‏ اند. همچنین گفته‏ اند که در جریان طوفان نوح، امانت دار حجرالأسود بوده است. کوه صفا که سرآغاز و مبدأ سعى است، در دامنه این کوه واقع شده است.
3. قُعَیْقعان یا جبل هندى، با ارتفاع 430 متر در غرب مکه است. فاصله این دو کوه، حد قدیم مکه است. از دوران‏‌هاى دور، در اطراف و بر فراز این کوه، بناهاى مسکونى می‌‏‌ساخته ‏اند.
5. جبل النور یا حِرا با ارتفاع 634 متر در شمال شرق مکه است و اوّلین آیات قرآنى در آنجا بر رسول خدا(ص) نازل شد.
7. ثور، با ارتفاع 759 متر در جنوب بر سر پاست؛ جایى که پیامبر(ص) به هنگام هجرت در آنجا مخفى شد.
9. خَنْدمه، در پشت کوه ابوقبیس است.
11. عُمَر، که در غرب مکه واقع است.
13. ثبیر، در شرق مکه است.

قدمت تاریخی کوه

«ابوقبیس» افضل «جبال مکه» است، و اول کوهى است که خداوند در زمین قرار داد، «حجرالاسود» در او بود از زمان طوفان «نوح»، تا این که «جبرئیل» او را به «حضرت خلیل الرحمن» داد، که در موضع خود نصب کند، موافق اخبار و احادیث عامه و خاصه، اول کسى که بنیان خانه «کعبه» کرد، «حضرت آدم صفى اللَّه» بود، و بود تا «طوفان نوح» او را فرو گرفته و مدت‌ها تلّى سرخ می‏‌نمود، تا آن گه که «حضرت خلیل الرحمن» آن خانه را بنیان فرمود، و در «طواف» آن، سنت‏‌ها مقرر فرمود، و مردم به جاى می‏‌آورند. گفتنی است جنازه حضرت آدم در کوه ابو قبیس که در مکّه است مدفون شد.

موقعیت جغرافیایی کوه

این کوه در شمال شرقى مسجدالحرام و مشرف بر صفا است و 420 متر از سطح دریا و 120 متر از سطح دامنه فاصله دارد. بعضى گفته ‏اند قبر شیث بن آدم و به روایتى قبر حَوّا در دل این کوه واقع است و گویند چند پیامبر نیز در آن مدفون شده‏اند، واللَّه العالم.

نامیدن کوه به امین

خداوند، حجرالأسود را از بهشت به ابراهیم علیه السلام رسانید و این سنگ از زمان طوفان نوح علیه السلام در امانت ابوقبیس بود، لذا این کوه را به همین مناسبت «امین» خوانده ‏اند.

اتفاق افتادن حادثه شق القمر

پس از اسلام، این کوه شاهد حادثه شق‏‌القمر بود که بعدها مسجدى به همین نام در این مکان ساخته شد.

واقع شدن صفا ومروه در دامنه کوه

صفا و مروه دو کوه کوچکى است که در دامن کوه ابوقبیس و کوه قعیقعان قرار دارد و امروزه خیابان‏‌ها و بناهاى جدید آنها را از یکدیگر جدا کرده است. کوه صفا در قسمت جنوبى مسجدالحرام و کوه مروه در ناحیه شمال شرقى آن قرار دارد.

شهادت امام علی(ع) و قطعه قطعه شدن کوه

و همچنین روایت شده است که ابن عباس گفت: در آن شبى که در صبح آن على(ع) شهید شد من در خواب دیدم که گویا: کوه أبو‌قبیس شکسته و قطعه ‏قطعه شد و در أطراف کعبه فرو ریخت، خانه کعبه با شهر مکه و اطراف آن بطورى از گرد و غبار کوه أبو قبیس تاریک شد که مردم یکدیگر را نمی‌دیدند. من گفتم: إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ من چقدر خوف دارم از اینکه نکند أمیر المؤمنین(ع) شهید شود. ابن عباس می‌گوید: خبر قتل على(ع) در همان شبى که من آن خواب را دید بمن رسید.

برتر بودن حج از انفاقی معادل کوه ابوقبیس

رسول خدا(ص) از منا کوچ می‌‌کرد که بادیه نشینى از منطقه «ابطح» با آن حضرت روبه رو شد و از ایشان سئوالى کرد. گفت: من به قصد حج از خانه‏‌ام خارج شدم، اما مانعى مرا از حج بازداشت. من مرد پولدار و ثروتمندى هستم، دستور بفرما با مالم کارى کنم تا به پاداش حاجیان نائل شوم. رسول خدا(ص) رو به کوه ابوقبیس کرد و فرمود: «اگر به اندازه کوه ابوقبیس طلاى سرخ داشته باشى و آن را در راه خدا انفاق‏ کنى، هرگز به پاداشى نمی‌‏رسى که حج‏ گزار می‌‏رسد».

منبع

برگرفته از سایت آشنایی با کوه ابوقبیس - اهل البیتhttps://ahlolbait.com