اراده الهی: تفاوت میان نسخه‌ها

دانشمندان‌کلام در‌این‌باره که خداوند دارای اراده است، هم‌‌عقیده‌اند، اما در معنا‌شناسی آن با هم اختلاف دارند. <ref>ر. ک، سعیدی‌ مهر، آموزش کلام اسلامی، سال ۱۳۸۸شمسی، ج۲، ص۲۴۷.</ref>از جمله اختلافات مربوط به اراده‌الهی، بحث در‌باره ماهیت آن است که آیا اراده از [[صفات‌ذات]] است یا [[صفات‌فعل]]، قدیم است یا حادث.<ref> ر. ک، سعیدی‌ مهر، آموزش کلام اسلامی، سال ۱۳۸۸شمسی، ج۲، ص۲۴۷. با تصرف اندک در عبارت.</ref> [[شیخ مفید]] معتقد است که اراده خدا درباره اعمال خودش که اراده‌تکوینی نام دارد، همان افعال اوست، اما اراده‌اش درباره دیگر موجودات که اراده‌تشریعی نام دارد، امر او راجع به آن افعال است.<ref>شیخ مفید، اوائل المقالات، ۱۴۱۳هجری قمری، ص۵۳.</ref>علامه طباطبایی نیز دارای چنین عقیده‌ای می‌باشد.<ref>ربانی گلپایگانی، عقاید استدلالی، سال ۱۳۹۲شمسی، ص۱۳۲.</ref>

فرمان او چنین است که هر گاه چیزی را اراده کند، تنها به آن می‌‏گوید: «موجود باش!»، آن نیز بی درنگ موجود می‌‏شود. <ref>سوره یس، آیه 82</ref>این نحوه تفسیر از اراده‌الهی، نشان می‌دهد که مطابق با عقیده [[شیخ مفید]] و [[سید محمد حسین طباطبایی]]، این صفت باید از صفات‌فعل خداوند باشد.<ref>طباطبایی محمد حسین، نهایة‌الحکمة، قم، نشر دفتر انتشارات اسلامی، ص۳۶۲ و۳۶۴</ref> <ref>حسن‌ بیگی علی، مجله کلام اسلامی، سال 1383 خورشیدی، شماره 50، مقاله: اراده‌الهی، ص۱۰۷</ref>.شیخ مفید مدعی است که دیدگاهش برگرفته از سخنان امامان علیهم‌السلام و نیز مطابق با عقیده اکثر علمای‌امامیه است. <ref>شیخ مفید، اوائل المقالات، سال ۱۴۱۳هجری قمری، ص۵۳.</ref>

در تایید این دیدگاه، روایاتی نیز وارد شده و مورد استشهاد قرار گرفته است. از جمله از [[جعفر بن محمد (صادق‌)]] نقل شده است که مشیت خداوند را حادث و غیرازلی خوانده است.<ref>شیخ صدوق، التوحید، سال ۱۳۹۸ هجری قمری، ص۱۴۷.</ref>همچنین روایتی از [[موسی بن جعفر (کاظم)]] نقل شده است که حضرت اراده‌خداوند را همان فعل او معرفی کرده است.<ref>شیخ صدوق، التوحید، سال ۱۳۹۸هجری قمری، ص۱۴۷</ref> همچنین تعبیری از [[علی بن موسی (رضا)]] به دست ما رسیده است که آن حضرت نیز مشیت و اراده‌الهی را از صفات فعلی خداوند دانسته است. <ref>شیخ صدوق، کتاب التوحید، سال ۱۳۹۸هجری قمری، ص۳۳۸.</ref>

با توضیحاتی که درباره اراده تکوینی و تشریعی داده شد، متوجه تفاوت آنها از هم می‌شویم.

موارد استفاده از اراده‌تکوینی و تشریعی در قرآن بسیار است.<ref>مکارم شیرازی ناصر، پیام قرآن، سال ۱۳۸۶شمسی، ج۴، ص۱۵۳و۱۶۹</ref> به عنوان مثال، مقصود از اراده در سوره نساء آیه 82 <ref>مکارم شیرازی، آیات ولایت در قرآن، سال ۱۳۸۶شمسی، ص۱۵۷</ref>  سوره مائده آیه 41 <ref>سبحانی جعفر، الاهیات، سال ۱۴۱۲قمری، ج۴، ص۱۲۸</ref>. سوره قصص آیه 5 <ref>سبحانی جعفر، الاهیات، سال ۱۴۱۲قمری، ج۴، ص۱۲۸</ref>  سوره انفال آیه 7 <ref>سبحانی، الاهیات، سال ۱۴۱۲قمری، ج۴، ص۱۲۸</ref>  همچنین سوره احزاب آیه 33 مشهور به آیه تطهیر، <ref>سبحانی، الاهیات، سال ۱۴۱۲قمری، ج۴، ص۱۲۶</ref> <ref>مکارم شیرازی ناصر، تفسیر نمونه، سال ۱۳۷۱شمسی، ج۱۷، ص۲۹۲ و۳۰۳.</ref>اراده تکوینی است و مقصود از اراده در آیه 185 سوره بقره، <ref>مکارم شیرازی ناصر، پیام قرآن، سال ۱۳۸۶شمسی، ج۴، ص۱۶۱.</ref> و آیه اول و ششم سوره مائده <ref>مکارم شیرازی ناصر، تفسیر نمونه، سال ۱۳۷۱شمسی، ج۷، ص۱۰۱</ref> اراده‌تشریعی است.