confirmed، مدیران
۱۸٬۴۳۱
ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'کرده ام' به 'کردهام') |
جز (Javadi صفحهٔ اسلام گرایی در سوریه را به اسلامگرایی در سوریه منتقل کرد) |
||
(۱۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۶۸: | خط ۶۸: | ||
=== قبـیسیات === | === قبـیسیات === | ||
وجه تسمیه این جریان به نام | وجه تسمیه این جریان به نام بنیانگذارش خانم «[[منیره قبیسی]]» بازمیگردد. این جریان در حقیقت یک جنبش دینی زنانه بود که طی دهههای گذشته توانست زنان طبقه متوسط و مرفه جامعه سوری را تحت تاثیر آموزههای دینی و تربیتی خود قرار دهد. قبیسیات اساسا دغدغه سیاسی نداشت و همواره از مناسبات دوستانهای با نظام سوریه برخوردار بود و حتی گفته میشود که منیره قبیسی از شاگردان شیخ کفتارو بوده است. با آغاز ناآرامیهای 2011 این جریان سیاست بیطرفی اتخاذ و تلاش کرد فاصله خود را با معارضه حفظ کند. با این حال اما طیفی از این جریان هم تحت عنوان «حرائر القبیسیات» شکل گرفت که از معارضان حمایت کرد. هرچند درباره میزان حضور و تاثیرگذاری این طیف گزارشی وجود ندارد. | ||
در رابطه با قبیسیات ذکر این نکته حائز اهمیت است که به ویژه طی سالهای اخیر شاهد حضور افرادی از این جریان در مناصب دولتی بودهایم. به عنوان نمونه میتوان به «سلمی عیاش» اشاره کرد که به عنوان نخستین زن از جماعت قبیسیات در سال 2014 به سمت معاون وزیر اوقاف منصوب شد. | در رابطه با قبیسیات ذکر این نکته حائز اهمیت است که به ویژه طی سالهای اخیر شاهد حضور افرادی از این جریان در مناصب دولتی بودهایم. به عنوان نمونه میتوان به «سلمی عیاش» اشاره کرد که به عنوان نخستین زن از جماعت قبیسیات در سال 2014 به سمت معاون وزیر اوقاف منصوب شد. | ||
خط ۹۸: | خط ۹۸: | ||
با یکهتازی اخوان در میان معارضه، بار دیگر اخوان در صف اول اتهامات قرار گرفت. بویژه آنکه گروههای مسلح که عقاید تکفیری و عملکرد خشونتباری در سوریه داشتند توانسته بودند طیف غالب در تحولات میدانی این کشور باشند. | با یکهتازی اخوان در میان معارضه، بار دیگر اخوان در صف اول اتهامات قرار گرفت. بویژه آنکه گروههای مسلح که عقاید تکفیری و عملکرد خشونتباری در سوریه داشتند توانسته بودند طیف غالب در تحولات میدانی این کشور باشند. | ||
اخوانالمسلمین و مذاکرات سیاسی: طی سالهای اخیر تلاشهایی برای مذاکره میان معارضه و نظام سوریه صورت گرفت که مذاکرات ژنو و سپس گفتگوهای «آستانه» مهمترین آن بود و اعضایی از اخوان نیز در تیم مذاکرهکننده معارضان حضور داشتند. در آخرین نمونه یعنی مذاکرات روسی-ترکی-ایرانی، اخوان تلویحاً با اصل این مذاکرات موافقت کرد. اخوان اعلام کرد که با هر راه حل سیاسی که «مطالبات ملت سوریه را محقق کرده و به تشکیل یک دولت انتقالی بیانجامد» موافق است. با این حال این جنبش همچنان نسبت به حضور رسمی در مذاکرات، | اخوانالمسلمین و مذاکرات سیاسی: طی سالهای اخیر تلاشهایی برای مذاکره میان معارضه و نظام سوریه صورت گرفت که مذاکرات ژنو و سپس گفتگوهای «آستانه» مهمترین آن بود و اعضایی از اخوان نیز در تیم مذاکرهکننده معارضان حضور داشتند. در آخرین نمونه یعنی مذاکرات روسی-ترکی-ایرانی، اخوان تلویحاً با اصل این مذاکرات موافقت کرد. اخوان اعلام کرد که با هر راه حل سیاسی که «مطالبات ملت سوریه را محقق کرده و به تشکیل یک دولت انتقالی بیانجامد» موافق است. با این حال این جنبش همچنان نسبت به حضور رسمی در مذاکرات، محافظهکارانه عمل میکند. | ||
=== اخوان و ترکیه === | === اخوان و ترکیه === | ||
پیوند اخوانالمسلمین سوریه و دولت ترکیه تا آن اندازه مستحکم است که میتوان اخوان را بازوی سیاسی ترکیه در سوریه و ترکیه را پشتوانه اصلی اخوان دانست. به عنوان یک شاخص در همراهی مواضع میتوان به | پیوند اخوانالمسلمین سوریه و دولت ترکیه تا آن اندازه مستحکم است که میتوان اخوان را بازوی سیاسی ترکیه در سوریه و ترکیه را پشتوانه اصلی اخوان دانست. به عنوان یک شاخص در همراهی مواضع میتوان به موضعگیری اخوان در موافقت با عملیات نظامی ترکها در خاک سوریه اشاره کرد. اخوان با اینکه بر حفظ یکپارچی و تمامیت ارضی سوریه تاکید دارد اما اعلام کرد که ترکیه حق دارد از امنیت ملی خود دفاع کند. | ||
اخوان و کمیته قانون اساسی: یک نکته بسیار مهم در مواضع اخوان این است که طی سالهای بحران سوریه علیرغم موافقت با روند سیاسی، همواره یک خط قرمز داشت و آن «تشکیل هیئت یا دولت انتقالی» به عنوان پیششرط بود. این رویکرد حتی در ماجرای کمیته قانون اساسی هم مشهود است و اخوان صراحتا اعلام کرد که با نگارش قانون اساسی که نظام سوریه در آن مشارکت داشته باشد موافق نیست. تا آنجا که در کمیته قانون اساسی که قرار بود در آخرین روزهای 2018 برگزار شود، اخوان اعلام کرد که از آن خارج خواهد شد. با آنکه حتی برخی چهرههای منتسب به اخوان نامزد شرکت در این کمیته بودند. | اخوان و کمیته قانون اساسی: یک نکته بسیار مهم در مواضع اخوان این است که طی سالهای بحران سوریه علیرغم موافقت با روند سیاسی، همواره یک خط قرمز داشت و آن «تشکیل هیئت یا دولت انتقالی» به عنوان پیششرط بود. این رویکرد حتی در ماجرای کمیته قانون اساسی هم مشهود است و اخوان صراحتا اعلام کرد که با نگارش قانون اساسی که نظام سوریه در آن مشارکت داشته باشد موافق نیست. تا آنجا که در کمیته قانون اساسی که قرار بود در آخرین روزهای 2018 برگزار شود، اخوان اعلام کرد که از آن خارج خواهد شد. با آنکه حتی برخی چهرههای منتسب به اخوان نامزد شرکت در این کمیته بودند. | ||
خط ۱۲۵: | خط ۱۲۵: | ||
این شورا با نام عربی «[[المجلس الاسلامی السوری]]» مهمترین تشکّل علمایی معارضان سوری است که البته همانند اخوانالمسلمین یک حزب سیاسی نیست. این شورا در آوریل 2014 در شهر استانبول ترکیه شکل گرفت و خود را «مرجع شرعی معتدل در سوریه» معرفی میکند. واقعیت آن است که این شورا بیش از آن که یک مرجع فتوایی و شرعی باشد باید آن را مرجع معارضة سوری به شمار آورد. در بیانیه تاسیسی این شورا آمده است که نزدیک به 40 انجمن علمی و شرعی از گروههای اسلامی سوریه در آن حضور دارند. | این شورا با نام عربی «[[المجلس الاسلامی السوری]]» مهمترین تشکّل علمایی معارضان سوری است که البته همانند اخوانالمسلمین یک حزب سیاسی نیست. این شورا در آوریل 2014 در شهر استانبول ترکیه شکل گرفت و خود را «مرجع شرعی معتدل در سوریه» معرفی میکند. واقعیت آن است که این شورا بیش از آن که یک مرجع فتوایی و شرعی باشد باید آن را مرجع معارضة سوری به شمار آورد. در بیانیه تاسیسی این شورا آمده است که نزدیک به 40 انجمن علمی و شرعی از گروههای اسلامی سوریه در آن حضور دارند. | ||
شیخ اسامه الرفاعی رئیس این شورا اعلام کرده که جایگزین و رقیب هیچ نهاد دینی و سیاسی دیگری نیست، اما به نظر میرسد که این شورا عملا یک رقیب برای نهاد رسمی دینی در سوریه به شمار میرود. در هیئت امنای شورا اسامی شیوخ شناخته شدهای همانند اسامه الرفاعی، محمد راتب | شیخ اسامه الرفاعی رئیس این شورا اعلام کرده که جایگزین و رقیب هیچ نهاد دینی و سیاسی دیگری نیست، اما به نظر میرسد که این شورا عملا یک رقیب برای نهاد رسمی دینی در سوریه به شمار میرود. در هیئت امنای شورا اسامی شیوخ شناخته شدهای همانند اسامه الرفاعی، [[محمد راتب نابلسی]]، عبدالکریم بکار، عمادالدین رشید، شیخ محمد ابوالخیر شکری و دکتر احمد حوی دیده میشود. این شورای 128 نفره از همان ابتدا مورد تایید و حمایت ائتلاف معارضان قرار گرفت و به عنوان نمونه، جورج صبرا رئیس ائتلاف ملی، این شورا را یکی از «ثمرههای انقلاب» دانسته است.<ref>هوازن خداج، «المجلس الإسلامی السوری.. أوهام البحث عن مرجعیة دینیة للثورة»، العرب، 10 سبتمبر 2017</ref> | ||
مواضع شورا همواره بر تعددگرایی سیاسی و دموکراسی تاکید دارد. در اساسنامه آن بر مرجعیت شریعت اسلامی به عنوان مبنای قوانین تاکید شده، اما الرفاعی نظام فعلی ترکیه را حکومت ممتاز دانسته است.<ref>حوار خاص مع الشیخ أسامة الرفاعی.. رئیس رابطة علماء الشام، 22/12/2013 | مواضع شورا همواره بر تعددگرایی سیاسی و دموکراسی تاکید دارد. در اساسنامه آن بر مرجعیت شریعت اسلامی به عنوان مبنای قوانین تاکید شده، اما الرفاعی نظام فعلی ترکیه را حکومت ممتاز دانسته است.<ref>حوار خاص مع الشیخ أسامة الرفاعی.. رئیس رابطة علماء الشام، 22/12/2013 | ||
خط ۱۴۳: | خط ۱۴۳: | ||
=== شورای اسلامی و النصرة === | === شورای اسلامی و النصرة === | ||
موضع شورا در قبال گروههای نزدیک به القاعده از جمله تحریرالشام (النصرة) همواره موضعی انتقادی بوده است. ممکن است این | موضع شورا در قبال گروههای نزدیک به القاعده از جمله تحریرالشام (النصرة) همواره موضعی انتقادی بوده است. ممکن است این موضعگیری نه ناشی از رویکرد ایدئولوژیک بلکه ناشی از آن بوده که این گروه در قبال دیگر جریانهای معارض از جمله نورالدین الزنکی و «الجبهه الوطنیة» حملات سنگینی داشته است. شورای اسلامی اخیرا در بیانیهای تحریرالشام را گروهی «باغی» توصیف و پیوستن به آن را حرام اعلام کرد.<ref>بیان بشأن بغی هیئة تحریر الشام علی لواء الزنکی، المجلس الإسلامی السوری</ref> | ||
=== شورای اسلامی و مذاکرات سیاسی === | === شورای اسلامی و مذاکرات سیاسی === | ||
خط ۱۹۳: | خط ۱۹۳: | ||
=== جنبش عدالت و سازندگی (حرکة العدالة والبناء) === | === جنبش عدالت و سازندگی (حرکة العدالة والبناء) === | ||
نیز یک نمونه دیگر از این گروههاست. «انس العبدة» در سال 2006 این گروه را تاسیس کرد و میتوان گروه وی را نمادی از اسلامگرایی لیبرال دانست که به روابط حسنه با اروپا و | نیز یک نمونه دیگر از این گروههاست. «انس العبدة» در سال 2006 این گروه را تاسیس کرد و میتوان گروه وی را نمادی از اسلامگرایی لیبرال دانست که به روابط حسنه با اروپا و آمریکا شناخته میشود و حتی گفته میشود که به دلیل همین روابط خوب و رویکرد اعتدالیاش به ریاست ائتلاف ملی معارضان نیز انتخاب شد. | ||
== گروههای سلفی == | == گروههای سلفی == | ||
خط ۲۰۵: | خط ۲۰۵: | ||
=== جریان لاعُنف (عاری از خشونت) === | === جریان لاعُنف (عاری از خشونت) === | ||
یک جریان معاصر در سوریه است که میتوان مسامحتا آن را زیرمجموعه سلفگرایی علمی به شمار آورد. البته شاید نتوان آن را لزوما یک جریان سلفی دانست بویژه رویکردهای تساهلی این جریان در قبال مذاهب و مکاتب مختلف قابل توجه است و چه بسا بتوان آن را در ردیف گروههای اسلامگرای سیاسی یا اصلاحی تعریف کرد. با این حال برخی | یک جریان معاصر در سوریه است که میتوان مسامحتا آن را زیرمجموعه سلفگرایی علمی به شمار آورد. البته شاید نتوان آن را لزوما یک جریان سلفی دانست بویژه رویکردهای تساهلی این جریان در قبال مذاهب و مکاتب مختلف قابل توجه است و چه بسا بتوان آن را در ردیف گروههای اسلامگرای سیاسی یا اصلاحی تعریف کرد. با این حال برخی پژوهشگران از عبارت «السلفیة اللاعنفیة» استفاده کردهاند. | ||
[[جودت سعید]] | [[جودت سعید]] بنیانگذار این جریان، هیچگاه نتوانست یک گروه منسجم سیاسی تشکیل دهد اما افکار وی در جامعه سوری تاثیرگذار بود. گفته میشود پس از حوادث 1982 نظام سوریه از گسترش این مکتب در کنار اسلام صوفی حمایت کرد تا مانع افزایش حرکتهای جهادی شود. خانم «حنان اللحام» نقش موثری در اقبال محافل زنانه سوری از تفکرات این جماعت داشته است. وی تاکید دارد که تنها راه حل بحران سوریه زمین گذاشتن سلاح و تلاش برای ساختن کشور و آموزش است چرا که اکنون "نیازمند یک الگوی جدید از اسلام میانه رو و روشنفکرانه" هستیم. | ||
ماههای آغازین ناآرامیها در سوریه فرصتی مناسب برای عرض اندام این گروه بود. گفته میشود در تجمعات اعتراضی از جملات قصار جودت سعید در پلاکاردها استفاده میشد. با این حال، شدت گرفتن درگیریهای مسلحانه و جنگ داخلی در سوریه را باید پایانی بر حضور این جریان در صحنه تحولات سوریه دانست. جودت سعید به لحاظ فکری متاثر از اقبال لاهوری و مالک بن نبی (الجزایری) است. نظریات وی در واقع واکنشی انتقادی به رویکردهای خشونتبار و مسلحانه اسلامگرایان در دهه هشتاد بوده است. | ماههای آغازین ناآرامیها در سوریه فرصتی مناسب برای عرض اندام این گروه بود. گفته میشود در تجمعات اعتراضی از جملات قصار جودت سعید در پلاکاردها استفاده میشد. با این حال، شدت گرفتن درگیریهای مسلحانه و جنگ داخلی در سوریه را باید پایانی بر حضور این جریان در صحنه تحولات سوریه دانست. جودت سعید به لحاظ فکری متاثر از اقبال لاهوری و مالک بن نبی (الجزایری) است. نظریات وی در واقع واکنشی انتقادی به رویکردهای خشونتبار و مسلحانه اسلامگرایان در دهه هشتاد بوده است. | ||
خط ۲۳۷: | خط ۲۳۷: | ||
=== جیشالاسلام === | === جیشالاسلام === | ||
اولین جرقههای تشکیل جیش الاسلام در سال 2011 توسط شیخ «زهران علوش» سلفی زده شد. وی فارغالتحصیل دانشگاه اسلامی مدینه بود و بنا بر بسیاری گزارشها تشکیلاتش نیز بشدت از تفکرات سلفی-وهابی متاثر بوده است. این تشکیلات سابقه انفجار مقر امنیت ملی در دمشق را در کارنامه خود دارد که «آصف شوکت» داماد رئیسجمهور و «داوود الحجة» وزیر دفاع و دیگر مقامات و افسران ارتش در آن کشته شدند. برخی معتقدند با وجود گرایشهای سلفی، ولی سلفگرایی عناصر جیش الاسلام با اسلامگرایی سنـتی شامی تلاقی کرده و لذا بیشتر گردانهای پیوسته به این تیپ، یا گروههایی که زیر پرچم «تجمع أنصار الإسلام فی بلاد الشام» گرد آمدند در واقع بیشترشان مسلمانان سنتی و | اولین جرقههای تشکیل جیش الاسلام در سال 2011 توسط شیخ «زهران علوش» سلفی زده شد. وی فارغالتحصیل دانشگاه اسلامی مدینه بود و بنا بر بسیاری گزارشها تشکیلاتش نیز بشدت از تفکرات سلفی-وهابی متاثر بوده است. این تشکیلات سابقه انفجار مقر امنیت ملی در دمشق را در کارنامه خود دارد که «آصف شوکت» داماد رئیسجمهور و «داوود الحجة» وزیر دفاع و دیگر مقامات و افسران ارتش در آن کشته شدند. برخی معتقدند با وجود گرایشهای سلفی، ولی سلفگرایی عناصر جیش الاسلام با اسلامگرایی سنـتی شامی تلاقی کرده و لذا بیشتر گردانهای پیوسته به این تیپ، یا گروههایی که زیر پرچم «تجمع أنصار الإسلام فی بلاد الشام» گرد آمدند در واقع بیشترشان مسلمانان سنتی و محافظهکاری بودند که در کارنامه خود گرایشهای سیاسی و تشکیلاتی ندارند. | ||
علیرغم حضور گسترده این گروه و پشتیبانی منطقهای از آن (مشهور به پشتیبانی سعودی) اما عملیات ارتش سوریه در اوایل 2018 این گروه را از غوطه شرقی دمشق اخراج و به سوی مناطق شمالی روانه کرد. از آنجا که جیش الاسلام روابط مطمئنی با تحریرالشام نداشت ناچار به حضور در مناطق سپر فرات و شاخه زیتون شد و این بدان معناست که از این پس جیش الاسلام را باید گروهی تحت قیمومیت ترکیه به شمار آورد. به عنوان آخرین تلاشها برای حفظ شاکله گروه، فرمانده جیشالاسلام با میانجیگری ترکیه به صلح با فیلق الرحمن رسید و توانست پایگاههایی برای خود در این مناطق ایجاد کند که حتی در عملیاتهای شاخه زیتون نیز مشارکت داشت. | علیرغم حضور گسترده این گروه و پشتیبانی منطقهای از آن (مشهور به پشتیبانی سعودی) اما عملیات ارتش سوریه در اوایل 2018 این گروه را از غوطه شرقی دمشق اخراج و به سوی مناطق شمالی روانه کرد. از آنجا که جیش الاسلام روابط مطمئنی با تحریرالشام نداشت ناچار به حضور در مناطق سپر فرات و شاخه زیتون شد و این بدان معناست که از این پس جیش الاسلام را باید گروهی تحت قیمومیت ترکیه به شمار آورد. به عنوان آخرین تلاشها برای حفظ شاکله گروه، فرمانده جیشالاسلام با میانجیگری ترکیه به صلح با فیلق الرحمن رسید و توانست پایگاههایی برای خود در این مناطق ایجاد کند که حتی در عملیاتهای شاخه زیتون نیز مشارکت داشت. | ||
خط ۳۰۸: | خط ۳۰۸: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده:جریانها]] | [[رده:جریانها و جنبشها]] | ||
[[رده:سوریه]] | [[رده:سوریه]] |