اسماعیل بن علی خزاعی: تفاوت میان نسخه‌ها

| تصویر = عالمان شیعه.jpg

| محل تولد = {{فهرست جعبه افقی | [[عراق]] |واسط(بین کوفه و بصره) }}

| محل درگذشت = {{فهرست جعبه افقی |عراق |واسط(بین کوفه و بصره) }}

| آثار = {{فهرست جعبه افقی |تاریخ الائمه |کتاب النکاح }}

'''اسماعیل بن علی بن علی بن رزین بن بدیل بن ورقاء خزاعی'''، ادیب و [[محدّث|محدث]] [[مذهب شیعه|شیعی]]. [[نجاشی]] و [[شیخ طوسی]] با نگاهی منصفانه درباره ارزش روایات او گفته‏‌اند: «وی فردی مختلط ‏الامر بوده و روایات او خوب و بد دارد».

اسماعیل بن علی بن علی بن رزین بن بدیل بن ورقاء خزاعی، ادیب و محدث شیعی. نسب او به «بدیل بن ورقاء خزاعی» متصل است‌که از [[صحابه|اصحاب]] خوشنام رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بوده و در اثر دعای آن حضرت زندگی با برکت و فرزندان شجاع و با ایمانی پیدا کرده بود. به گفته [[خطیب بغدادی]] ولادت او در 259 هجری و احتمالاً در «واسط»(بین [[کوفه]] و [[بصره]]) روی داده است، و وفات او نیز در همین شهر در 352 هجری اتفاق افتاده است. وی در یک خانواده علمی و ادبی نشو و نما پیدا کرد و بستگان او در علم و ادب، بین همگان شناخته ‏شده بودند. پدرش [[ابوالحسن بن علی بن رزین خزاعی]] از ادیبان و راویان [[حدیث]] بود که در 198 هجری به اتفاق برادرش دعبل، با امام رضا (علیه السلام) در طوس دیدار داشته است. عموی او «دعبل بن علی خزاعی» از شاعران مشهور اهل‏‌بیت (علیه السلام) و از اصحاب ویژه امام رضا (علیه السلام) است که در یک‏ جا با اشعار خود اشک آن امام را در آورده است. همچنین هر یک از اجداد او نیز در زمان خود از شهرت علمی و ادبی برخوردار بودند و برخی از نیاکان او از شجاعان اصحاب [[علی بن ابی‌طالب|امیرالمؤمنین (علیه السلام)]] به شمار می‏‌آمدند. وی تحصیلات مقدماتی و تکمیلی را نزد پدرش که در پرورش او نقش اساسی داشته است فرا گرفت.  

محل اقامت او در «واسط» بود و در آن‌جا مسئولیت امور حسبیه (امور وامانده شهری) را برعهده داشت اما مسافرت‏‌هایی به [[بغداد]]، [[کوفه]]، [[صنعاء]] و شهرهای دیگر داشت و نزد اساتید آن‌جا حدیث شنید و در [[فقه]]، ادبیات و [[علوم حدیث]] تبحر یافت. بر اساس گزارش‏‌ها و احادیث بسیاری(66 مورد) که از وی بر جای مانده وی در 272 هجری از پدرش در بغداد حدیث شنیده و در 274 هجری در باب الشام بغداد از [[محمد بن ابراهیم بن کثیر صیرفی]] و در سال‏‌های 276 و 283 هجری در صنعاء از [[ابویعقوب اسحاق بن ابراهیم دبری]] حدیث شنیده است. بیشتر روایات او که غالباً سلسله سند آنها به پیامبر (صلی الله علیه و آله) متصل می‏‌شود، درباره فضیلت امیرالمؤمنین، اهل‏‌بیت(علیه السلام) و برخی از پیش‏‌بینی‏‌های [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|رسول گرامی]] اسلام درباره متفرق‏ شدن [[امت اسلامی]] گزارش شده است.

نجاشی و شیخ طوسی با نگاهی منصفانه درباره ارزش روایات او گفته‏‌اند: «وی فردی مختلط‌الامر بوده و روایات او خوب و بد دارد». اما خطیب بغدادی وی را «غیر راستگو» و [[ابن‌‏غضائری]] او را صراحتاً «دروغگو» معرفی کرده است، به همین دلیل [[حسن بن یوسف حلی|علامه حلی]] و [[ابن داود|ابن ‏داود]] روایات او را غیر قابل قبول دانسته‌‏اند. سوابق علمی او نشان می‏‌دهد که وی در محل اقامت خود مجلس درسی داشته و شاگردانی تربیت کرده است. در میان شاگردان او [[هلال بن محمد بن جعفر حفار]] بیشترین بهره‏‌ها را از او برد و احادیث زیادی را از وی به آیندگان انتقال داده است.

از اساتید او غیر از پدرش«ابوالحسن بن علی بن رزین خزاعی»، می‌‏توان به کسانی چون:

# «محمد بن غالب بن حرب تمتام»،  

# «عباس بن محمد دوری»،  

# «ابویعقوب اسحاق بن ابراهیم دبری»،  

# «هیثم بن عدی طائی»، «احمد بن علی خزاز» و بسیاری دیگر اشاره نمود.

از شاگردان او:

* «هلال بن محمد بن جعفر حفار»،  

* «شریف ابومحمد محمدی»،  

* «علی بن عیسی مجاور»،  

* «ابوالحسن دارقطنی»،

* «احمد بن علی بن مهدی بن صدقه رقی انصاری» هستند.

* رجال نجاشی، ص32 شماره 69، وص161 شماره 428، وص276 شماره 727؛  

* رجال طوسی، ص415 شماره 6003؛  

* الفهرست، طوسی، ص50 شماره 37؛  

* الامالی، طوسی، صص361 تا 380، احادیث750 تا 816؛  

* خلاصه الاقوال، ص316؛  

* وسایل الشیعه(آل البیت)، ج4ص99 حدیث4618، وج16ص334 حدیث21694؛  

* الغدیر، ج2صص363 تا367؛  

* مسند الامام الرضا(علیه السلام)، ج1ص104 و صفحات دیگر؛  

* تاریخ بغداد، ج6ص303 شماره 3349.