اصحاب الاعراف: تفاوت میان نسخه‌ها

'''اصحاب الاعراف''' گروهی هستند که نامشان در [[قرآن]] و در ضمن آیات 46 تا 49 سوره اعراف آمده است.

اعراف در اصطلاح قرآنی به معنای دیواری میان [[بهشت]] و [[جهنم]] است. <ref>راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، بیروت، دارالعلم، ۱۴۱۲ ق چاپ اول، ص۵۶۲.</ref> برخی‌ از مفسران در تفسیر آیات مربوط به اصحاب‌الااعراف، ‌ مفهوم‌ لغوی‌ِ عُرف‌ را «هر چیز بلند پایه‌ و مرتفع‌» دانسته‌اند

و بر همین‌ پایه‌، اعراف‌ِ مورد نظر در آیات‌ [[قرآن]] را همان‌ حجاب‌ میان‌ بهشت‌ و [[دوزخ‌]] <ref>سوره اعراف‌، سوره۷، آیه۴۶.</ref> شمرده‌، و غالباً در تفسیر این‌ حجاب‌، آن‌ را سوری‌ (دیواری‌) میان‌ آن‌دو دانسته‌اند. <ref>طبری‌، تفسیر طبری، ج۸، ص۱۳۶-۱۳۷.</ref> <ref>یحیی‌ فراء، معانی‌ القرآن‌، ج۱، ص۳۷۹، به ‌کوشش‌ احمد یوسف‌ نجاتی‌ و محمدعلی‌ نجار، قاهره‌، ۱۹۷۲م‌. </ref> <ref>عبدالله‌ بن‌ قتیبه‌، تفسیر غریب‌ القرآن‌، ج۱، ص۱۶۸، به‌ کوشش‌ احمد صقر، بیروت‌، ۱۳۹۸ق‌/۱۹۷۸م‌.</ref> برخی‌ دیگر از مفسران‌، با در نظر داشتن‌ کاربردهای‌ شناخته‌ شده عُرف‌، اعراف‌ را بخش‌ زبرین‌ از سورِ حائل‌ میان‌ بهشت‌ و دوزخ‌ دانسته‌اند.<ref>ازهری‌ محمد، معجم تهذیب‌ اللغه، ج۲، ص۳۴۶، به ‌کوشش‌ عبدالله‌ محمدهارون‌ و دیگران‌، قاهره‌، ۱۳۸۴ق‌/۱۹۶۴م‌.</ref> <ref>فخر رازی، التفسیر الکبیر، بیروت‌، داراحیاء التراث‌ العربی‌ ج۱۴، ص۸۷.</ref> <ref>ابن‌ منظور، لسان‌ العرب، ذیل‌ عرف‌، به‌ نقل‌ از زجّاج‌.</ref> <ref>سیوطی‌، الدر المنثور، به‌ نقل‌ از سعید بن‌ جبیر، قاهره‌، ۱۳۱۴ق‌،ج۳، ص۸۶، </ref>  

مفسران مسلمان از این که اعراف در قرآن به چه معنایی آمده است، عقاید مختلفی بیان کردند.<ref>طباطبائی سیدمحمد حسین، المیزان، ج۸، ص۱۲۶.</ref> که بیشتر آنها به این معنا برمی‌گردد که مقصود از آن؛ حائلی(دیوار) میان بهشتیان و جهنمیان است. <ref>شیخ مفید، تصحیح الاعتقادات، ص۲۲۳؛ راغب اصفهانی، مفردات، ص۳۳۲.</ref>

در قرآن و در ضمن آیات 46 تا 49 مباحث مربوط به اصحاب‌الاعراف و مطالب مربوط به آن بیان شده است که در ادامه به آن اشاره می‌شود.

و میان آن دو [گروه] حایلی است و بر اعراف مردانی هستند که هر یک [از آن دو دسته] را از سیمایشان می شناسند و بهشتیان را که هنوز وارد آن نشده ولی [بدان] امید دارند آواز می‌دهند که سلام بر شما

2.وَإِذَا صُرِفَتْ أَبْصَارُهُمْ تِلْقَاءَ أَصْحَابِ النَّارِ قَالُوا رَبَّنَا لَا تَجْعَلْنَا مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ. <ref>سوره اعراف، آیه 47</ref> و چون چشمانشان به سوی دوزخیان گردانیده شود می گویند پروردگارا ما را در زمره گروه ستمکاران قرار مده

و اهل اعراف مردانی را که آنان را از سیمایشان می‌شناسند ندا می‌دهند [و] می گویند جمعیت شما و آن [همه] گردنکشی که می‌کردید به حال شما سودی نداشت.

یا اینان همان کسان نبودند که سوگند یاد می‌کردید که خدا آنان را به رحمتی نخواهد رسانید [اینک] به بهشت درآیید نه بیمی بر شماست و نه اندوهگین می‌شوید

بررسی آیات فوق نشان می‌دهد که دو گونه صفات مختلف و متضاد برای این اشخاص ذکر شده است: در آیه اول و دوم، افرادی که بر اعراف قرار دارند چنین معرفی شده‌اند که آرزو دارند وارد بهشت شوند، ولی موانعی از این امر جلوگیری کرده است به هنگامی که نگاه به بهشتیان می‌کنند بر آنها درود می‌فرستند، و می‌خواهند با آنها باشند، اما هنوز نمی‌توانند، و به هنگامی که نظر به دوزخیان می‌افکنند، از سرنوشت آنها وحشت کرده و به خدا پناه می‌برند، ولی از آیه سوم و چهارم استفاده می‌شود که آنها افرادی با نفوذ و صاحب قدرت هستند که دوزخیان را مؤاخذه و سرزنش می‌کنند و به واماندگان در اعراف کمک می‌نمایند که از آن بگذرند و به سر منزل سعادت برسند.

و اما روایاتی که در زمینه اعراف و اصحاب اعراف نقل شده است نیز ترسیم کننده این دو گروه متضاد است. در بسیاری از روایات که از [[امامان اهل بیت (علیهم الاسلام)]] نقل شده است می‌خوانیم: نحن الاعراف: (مائیم اعراف) یا ([[آل محمد]] هم الاعراف):(خاندان [[پیامبر (ص)]]اعراف اند) و مانند این تعابیر.

و در بعضی دیگر از روایات می خوانیم: هم اکرم الخلق علی الله تبارک و تعالی: (آنها گرامی‌ترین مردم در پیشگاه خدایند) و یا هم الشهداء علی الناس و النبیون شهدائهم: (آنها گواهان بر مردم‌اند و پیامبران گواهان آنها هستند) و روایات دیگر که حکایت دارد آنها پیامبران و امامان و صلحاء و بزرگان‌اند. با این حال دسته سومی از روایات نیز وجود دارد که می‌گوید: اصحاب‌الاعراف واماندگانی هستند که بدی‌ها و نیکی‌های‌شان مساوی بوده است، یا گناه‌کارانی هستند که اعمال نیکی نیز داشته اند. در‌این‌باره حدیثی از امام صادق (ع) نقل شده است که فرمود: هم قوم استوت حسناتهم و سیئاتهم فان ادخلهم النار فبذنوبهم و ان ادخلهم الجنة فبرحمته: (آنها گروهی هستند که حسنات و سیئات‌شان مساوی است. اگر خداوند آنها رابه دوزخ بفرستد به‌دلیل گناهان‌شان است و اگر به بهشت بفرستد، به برکت رحمت اوست.)

<ref>شیخ کلینی الکافی تهران نشر دارالکتب الاسلامیه، سال 1407 قمری، چاپ چهارم، ج 2 ص 382</ref> علاوه، احادیث متعدد دیگری در منابع تفسیری اهل سنت از حذیفة بن یمان و عبدالله بن عباس و سعید بن جبیر با همین مضمون نقل شده است. در منابع مذکور نیز شواهدی مبنی بر اینکه اصحاب اعراف، صالحان، فرشتگان و یا علما هستند به چشم می‌خورد.<ref>سبحانی جعفر، منشور جاوید، ج۹، ص۵۲۹؛</ref> <ref>مکارم شیرازی ناصر، تفسیر نمونه، ج۶، ص۱۸۹</ref>.

از منظر امامیه قول حق قول اول است زیرا که روایات وارد شده از اهل بیت علیهم السلام نشان می دهد که ،ائمه علیهم السلام از مصادیق اصحاب اعراف اند. این قول با توجه به جایگاه رفیعی که آنان نزد خداوند دارند نسبت به دیگر اقوال، قوی تر به نظر می‌رسد. <ref>https://wiki.ahlolbait.com/%D8%A7%D8%B5%D8%AD%D8%A7%D8%A8_%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%81</ref>

<ref>سیوطی، البدور السافرة، ص۳۹۹؛</ref> <ref>آلوسی، روح المعانی، ج۸، ص۱۲۸؛</ref> <ref>قرطبی، جامع الاحکام القرآن، ج۷، ص۲۱۲</ref>؛ <ref>بیهقی، البعث والنشور، ص۱۰۹.</ref> مثلا ابن عربی می‌گوید اصحاب اعراف کسانی هستند که خوبی‌ها و بدی‌های شان مساوی است به این معنا که یک چشم آنها به سوی بهشت و چشم دیگرشان به سوی جهنم است و منتظر فرمان الهی برای سجده هستند و وقتی سجده کردند وارد بهشت می‌شوند. <ref>ابن عربی، فتوحات مکیه، ج۴، ص۴۷۵.</ref>

دیدگاهی که به وجه جامع میان دو دیدگاه قبلی نظر دارد می‌تواند به طور مستقل و با عنوان وجه جامع و یا به عنوان دیدگاه سوم مطرح شود دیدگاهی که از اجتماع عقاید دسته اول و دوم به دست می‌آید. البته باید بیان کرد روایاتی که می‌تواند به عنوان وجه الجمع دو دیدگاه مورد استفاده قرار گیرد در منابع امامیه نیز به چشم می‌خورد. <ref>شیخ کلینی محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۱، ص۱۸۴.</ref>

و اما تفسیر وجه الجمع دیدگاه سوم چنین است که این دو دسته روایات بیانگر حال دو گروهی است که در اعراف حضور دارند؛ به این معنا که در اعراف هم افرادی حضور دارند که اعمال خوب و بد شان به گونه‌ای است که نه مستحق ثواب و ورود به بهشت هستند و نه مستحق عذاب و ورود به جهنم و هم افراد مقرب حضور دارند که شامل اولیای الهی از انبیاء گرفته تا اهل بیت علیهم السلام می‌شود که برای کمک به آنها در اعراف حضور دارند.

[[رده:مفاهیم اسلامی]]

[[رده:مفاهیم قرآنی]]