امام موسی صدر: تفاوت میان نسخه‌ها

۳۵ بایت اضافه‌شده ،  ‏۷ سپتامبر ۲۰۲۰
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۶۶: خط ۶۶:
به نقل از روزنامه لبنانى المحرر 19/10/1969 امام موسى صدر پس از انتخابش به ریاست مجلس اعلاى شیعیان، به مفتى اهل‌سنت جمهورى لبنان نامه‌ای نوشت. در این نامه، امام موسی صدر راه‌های وحدت عملی مسلمانان شیعه و سنی را مطرح کرده و در پایان پاسخ مفتی اهل‌سنت لبنان نیز آمده است.
به نقل از روزنامه لبنانى المحرر 19/10/1969 امام موسى صدر پس از انتخابش به ریاست مجلس اعلاى شیعیان، به مفتى اهل‌سنت جمهورى لبنان نامه‌ای نوشت. در این نامه، امام موسی صدر راه‌های وحدت عملی مسلمانان شیعه و سنی را مطرح کرده و در پایان پاسخ مفتی اهل‌سنت لبنان نیز آمده است.
=== نامه امام موسی صدر به مفتی کشور لبنان ===
=== نامه امام موسی صدر به مفتی کشور لبنان ===
بسم الله الرحمن الرحیم    برادر بزرگوار جناب آقاى شیخ حسن خالد، مفتى بزرگ جمهورى لبنان    السلام علیکم و رحمة الله و برکاته.   در این ایام دشوارى که امت اسلامى را آشوب و اضطراب فراگرفته و در برابر خطرهاى پى‏‌درپی که حال و آینده سراسر این منطقه را دستخوش توفان کرده، بیش از پیش نیاز مبرم مسلمانان به وحدت و متحد کردن صفوف متفرق و هماهنگى و انسجام تلاش‌های مختلف آنان نمایان می‌شود. این امر از آن رو ضرورى است که مسلمانان باید در حرکت به سوى آینده و ترسیم سرنوشت تاریخى و اداى مسئولیت‌هایشان مسیر خود را بشناسند و به خویشتن اعتماد کنند. اتحاد کلمه و وحدت نیروها و افزایش توان‌ها تنها براى این نیست که این موارد بزرگ‏ترین هدف‌های دینی‌اند، یا آنکه وصیت پیامبر عظیم الشأن‏(ص) ماست، بلکه این مسائل با تمامیت زندگى ما و کرامت ما و وجود نسل‌های ما مرتبط است و خود مسئله‏اى حیاتى به شمار می‌آید.  این اتحاد کلمه نباید تنها به صورت یک شعار یا جمله زیبا جلوه ‌گر شود، بلکه باید در تار و پود اندیشه و احساس ما، در فکر و تپش‌های قلب ما و در راه و روش ما خودنمایى کند. این وحدت رکن اساسى براى آینده است. این اتحاد جز با بذل عنایت فکرى و در پى آن با تلاش وجدانى خاص و سعى و کوشش براى تحکیم آن به دست نمی‌آید. اگر چنین شود وحدت حقیقى بنیان گذاشته می‌شود و استوار می‌گردد و نمونه و الگویى پدید می‌آید که می‌توان بدان اقتدا کرد.  برادر بزرگوار، اینک ما تجربه اندک خود را خالصانه در برابر شما می‌نهیم. پیش از این هم، در نخستین دیدارى که چهار ماه پیش در «دارالافتاء‌الاسلامیه» داشتیم، به شما عرض کردم که وحدت کلمه و اندیشه و احساس مسلمانان و به عبارتى دقیق‏تر، گسترش وحدت مسلمانان بر ستون‌های فکرى و عاطفى محکمى قرار دارد که از دو طریق تحقق می‌یابد.    وحدت فقهى  مبانى و بنیان‌های اسلام، در اساس، یکى است و امت واحده نیز در عقیده، کتاب، مبدأ و معاد با هم مشترکند. بنابراین، چنین اشتراک گسترده‏اى اقتضا می‌کند که این امت در جزئیات نیز وحدت داشته باشند. وحدت در جزئیات مختلف یا نزدیک کردن آن‌ها به هم، خواسته‌‏اى است که آرزوى بزرگ تحقق آن بر ضمیر دانشمندان گذشته‏‌مان-قدس الله اسرارهم- نیز پوشیده نبوده است.  ما می‌بینیم شیخ ابوجعفر محمدبن‌حسن طوسى، هزار سال پیش، کتابى به نام «الخلاف» در فقه تطبیقى تألیف می‌کند و نیز علامه حلّى، حسن بن یوسف بن مطهر، به پیروى از شیخ، همین مسیر را با تألیف «التذکرة» ادامه می‌دهد. در واقع، فقه تطبیقى همان هسته صالح براى رویانیدن وحدت فقهى و تکمیل وحدت شریعت است. در دوره ما، از حدود سى سال پیش، گروهى از نخبگان دانشمند و مجاهدان بزرگ از سلک علماى اسلام دست به تأسیس «دارالتقریب بین‌المذاهب‌الاسلامیه» در شهر قاهره زدند که از جمله آنان علماى گران‏سنگى همچون استاد بزرگ مرحوم شیخ عبدالحمید سلیم و استاد مرحوم شیخ محمود شلتوت و مرحوم شیخ محمد محمد المدنى رئیس دانشکده شریعت الازهر را می‌توان نام برد، و نیز از دیگر دانشمندان بزرگ در لبنان و ایران و عراق باید از آیت‏الله سیدعبدالحسین شرف‌الدین و مرجع بزرگ شیعیان جهان مرحوم آیت‏الله العظمى سیدحسین بروجردى و استاد علامه شیخ محمدتقى قمى، مسئول دائم دارالتقریب، نام برد.    راه‌های همکارى  این گونه تلاش‌ها در موقعیت‌های استثنایى، مثل موقعیت ما در لبنان، بیشتر جلوه مى‏کند؛ چرا که در لبنان بیشترین سازگارى و سریع‏ترین نتیجه‌‏گیرى را در پى دارد. این کار با همکارى و یکپارچه کردن همه تلاش‌هایمان براى تحقق اهداف متنوع و مشترک شکل می‌گیرد و در حد خود دستاوردى است وحدت ‏بخش. این تلاش مشترک، به پیوند و همبستگى کارگزاران در مسیرى واحد می‌انجامد، پیوندى صمیمى و صادقانه و در نتیجه، اعتماد و آرامش افراد جامعه اسلامى را به ارمغان می‌آورد، چرا که وحدت عقیده و احساس در آن‌ها متجلى شده است. من به عنوان مثال، نه از روى حصر، برخى از این اهداف را یادآورى می‌کنم.  الف. اهداف شرعى محض، همچون یکى کردن اعیاد و شعایر دینى و برخى از عبادات مانند اذان و نماز جماعت و غیره: در صورت امکان با اعتماد بر طرق علمى جدید به منظور رؤیت هلال در زاویه رؤیت، شاید بتوان به نتیجه‏اى رسید که روز عید را تعیین کرد، تا بدین وسیله مسلمانان جهان بتوانند در یک روز این عید را برگزار کنند و از دشواری‌هایی که از این راه براى آنان پیش می‌آید کاسته شود؛ دشواری‌های متعددى که ما به علّت تأخر و تقدّم ثبوت عید با آن‌ها روبرو می‌شویم. همچنین می‌توان درباره جملاتى براى اذان که در نزد عامه مورد پذیرش است، بررسى و تحقیق به عمل آورد.  ب. اهداف اجتماعى: با تلاش مشترک می‌توان به مبارزه با بى‌‏سوادى و آوارگى پرداخت. تحت نظر گرفتن ایتام و بالا بردن سطح زندگى زحمت‏کشان می‌تواند از دیگر اهداف مشترک ما باشد و ایجاد مؤسساتى براى این اهدافِ والا کارى ساده و ممکن است.  ج. اهداف ملّى: آیا در میهن‌‏دوستى ما تردیدى هست؟ پس:      وجوب مشارکت فعّالانه براى آزادسازى فلسطین    وجوب حمایت از لبنان در برابر مطامع دشمن جنایتکار    وجوب کمک به مبارزات مقدس مردم فلسطین؛  همه این‌ها اهداف ماست و در آن کوچک‏ترین اختلافى نیست. اما تمام این موارد به بررسی‌های دقیق به منظور اجراى آن‌ها، مرزبندى مسئولیت‌ها در قبال آن‌ها، هماهنگ کردن تلاش تمام مردم این مرز و بوم با مسئولان و دولت‌های عربى و جمع کردن توان مسلمانان جهان و صاحبان وجدان‌های بیدار و خیراندیشان، در هر نقطه‏اى، نیاز مبرم دارد.  برادر بزرگوار، پیش از به پایان بردن این نامه، نظر جنابعالى را به ماه مبارک رمضان، که حلول آن نزدیک است، جلب می‌کنم. چنانکه خود می‌دانید این ماه براى ایجاد یک جو روحى و قهرمانانه فرصت استثنایى محسوب می‌شود. زیرا مسلمان در این ماه با اعتقادات جاویدش زندگى می‌کند. از این رو امیدوارم شما سریعاً دستور فرمایید مسئولان «دارالافتاء‌الاسلامیه» همکارى خود را با اعضاى کمیته انتشارات و تبلیغات مجلس اعلاى شیعیان آغاز کنند و با کمک دیگر مؤمنان فعال، که در بخش تبلیغات رسمى کار می‌کنند، براى خلق فضاى مناسب با این ماه بزرگ و ایجاد فضایى پر از انوار خیر و حق و فداکارى، برنامه ‌ریزى کنند. امیدوارم جنابعالى براى خدمت به اسلام و اقدامات خیر و خدمت به برادرانتان در مجلس اعلاى شیعیان و براى برادر مخلصتان زنده و پاینده باشید.  موسى ‏صدر
بسم الله الرحمن الرحیم     
 
 
برادر بزرگوار جناب آقاى شیخ حسن خالد، مفتى بزرگ جمهورى لبنان  
 
    
السلام علیکم و رحمة الله و برکاته.
 
در این ایام دشوارى که امت اسلامى را آشوب و اضطراب فراگرفته و در برابر خطرهاى پى‏‌درپی که حال و آینده سراسر این منطقه را دستخوش توفان کرده، بیش از پیش نیاز مبرم مسلمانان به وحدت و متحد کردن صفوف متفرق و هماهنگى و انسجام تلاش‌های مختلف آنان نمایان می‌شود. این امر از آن رو ضرورى است که مسلمانان باید در حرکت به سوى آینده و ترسیم سرنوشت تاریخى و اداى مسئولیت‌هایشان مسیر خود را بشناسند و به خویشتن اعتماد کنند. اتحاد کلمه و وحدت نیروها و افزایش توان‌ها تنها براى این نیست که این موارد بزرگ‏ترین هدف‌های دینی‌اند، یا آنکه وصیت پیامبر عظیم الشأن‏(ص) ماست، بلکه این مسائل با تمامیت زندگى ما و کرامت ما و وجود نسل‌های ما مرتبط است و خود مسئله‏اى حیاتى به شمار می‌آید.   
<br>
این اتحاد کلمه نباید تنها به صورت یک شعار یا جمله زیبا جلوه ‌گر شود، بلکه باید در تار و پود اندیشه و احساس ما، در فکر و تپش‌های قلب ما و در راه و روش ما خودنمایى کند. این وحدت رکن اساسى براى آینده است. این اتحاد جز با بذل عنایت فکرى و در پى آن با تلاش وجدانى خاص و سعى و کوشش براى تحکیم آن به دست نمی‌آید. اگر چنین شود وحدت حقیقى بنیان گذاشته می‌شود و استوار می‌گردد و نمونه و الگویى پدید می‌آید که می‌توان بدان اقتدا کرد.  برادر بزرگوار، اینک ما تجربه اندک خود را خالصانه در برابر شما می‌نهیم. پیش از این هم، در نخستین دیدارى که چهار ماه پیش در «دارالافتاء‌الاسلامیه» داشتیم، به شما عرض کردم که وحدت کلمه و اندیشه و احساس مسلمانان و به عبارتى دقیق‏تر، گسترش وحدت مسلمانان بر ستون‌های فکرى و عاطفى محکمى قرار دارد که از دو طریق تحقق می‌یابد.    وحدت فقهى  مبانى و بنیان‌های اسلام، در اساس، یکى است و امت واحده نیز در عقیده، کتاب، مبدأ و معاد با هم مشترکند. بنابراین، چنین اشتراک گسترده‏اى اقتضا می‌کند که این امت در جزئیات نیز وحدت داشته باشند. وحدت در جزئیات مختلف یا نزدیک کردن آن‌ها به هم، خواسته‌‏اى است که آرزوى بزرگ تحقق آن بر ضمیر دانشمندان گذشته‏‌مان-قدس الله اسرارهم- نیز پوشیده نبوده است.   
<br>
ما می‌بینیم شیخ ابوجعفر محمدبن‌حسن طوسى، هزار سال پیش، کتابى به نام «الخلاف» در فقه تطبیقى تألیف می‌کند و نیز علامه حلّى، حسن بن یوسف بن مطهر، به پیروى از شیخ، همین مسیر را با تألیف «التذکرة» ادامه می‌دهد. در واقع، فقه تطبیقى همان هسته صالح براى رویانیدن وحدت فقهى و تکمیل وحدت شریعت است. در دوره ما، از حدود سى سال پیش، گروهى از نخبگان دانشمند و مجاهدان بزرگ از سلک علماى اسلام دست به تأسیس «دارالتقریب بین‌المذاهب‌الاسلامیه» در شهر قاهره زدند که از جمله آنان علماى گران‏سنگى همچون استاد بزرگ مرحوم شیخ عبدالحمید سلیم و استاد مرحوم شیخ محمود شلتوت و مرحوم شیخ محمد محمد المدنى رئیس دانشکده شریعت الازهر را می‌توان نام برد، و نیز از دیگر دانشمندان بزرگ در لبنان و ایران و عراق باید از آیت‏الله سیدعبدالحسین شرف‌الدین و مرجع بزرگ شیعیان جهان مرحوم آیت‏الله العظمى سیدحسین بروجردى و استاد علامه شیخ محمدتقى قمى، مسئول دائم دارالتقریب، نام برد.    راه‌های همکارى  این گونه تلاش‌ها در موقعیت‌های استثنایى، مثل موقعیت ما در لبنان، بیشتر جلوه مى‏کند؛ چرا که در لبنان بیشترین سازگارى و سریع‏ترین نتیجه‌‏گیرى را در پى دارد. این کار با همکارى و یکپارچه کردن همه تلاش‌هایمان براى تحقق اهداف متنوع و مشترک شکل می‌گیرد و در حد خود دستاوردى است وحدت ‏بخش. این تلاش مشترک، به پیوند و همبستگى کارگزاران در مسیرى واحد می‌انجامد، پیوندى صمیمى و صادقانه و در نتیجه، اعتماد و آرامش افراد جامعه اسلامى را به ارمغان می‌آورد، چرا که وحدت عقیده و احساس در آن‌ها متجلى شده است. من به عنوان مثال، نه از روى حصر، برخى از این اهداف را یادآورى می‌کنم.   
<br>
الف. اهداف شرعى محض، همچون یکى کردن اعیاد و شعایر دینى و برخى از عبادات مانند اذان و نماز جماعت و غیره: در صورت امکان با اعتماد بر طرق علمى جدید به منظور رؤیت هلال در زاویه رؤیت، شاید بتوان به نتیجه‏اى رسید که روز عید را تعیین کرد، تا بدین وسیله مسلمانان جهان بتوانند در یک روز این عید را برگزار کنند و از دشواری‌هایی که از این راه براى آنان پیش می‌آید کاسته شود؛ دشواری‌های متعددى که ما به علّت تأخر و تقدّم ثبوت عید با آن‌ها روبرو می‌شویم. همچنین می‌توان درباره جملاتى براى اذان که در نزد عامه مورد پذیرش است، بررسى و تحقیق به عمل آورد.  ب. اهداف اجتماعى: با تلاش مشترک می‌توان به مبارزه با بى‌‏سوادى و آوارگى پرداخت. تحت نظر گرفتن ایتام و بالا بردن سطح زندگى زحمت‏کشان می‌تواند از دیگر اهداف مشترک ما باشد و ایجاد مؤسساتى براى این اهدافِ والا کارى ساده و ممکن است.  ج. اهداف ملّى: آیا در میهن‌‏دوستى ما تردیدى هست؟  
<br>
پس:      وجوب مشارکت فعّالانه براى آزادسازى فلسطین    وجوب حمایت از لبنان در برابر مطامع دشمن جنایتکار    وجوب کمک به مبارزات مقدس مردم فلسطین؛  همه این‌ها اهداف ماست و در آن کوچک‏ترین اختلافى نیست. اما تمام این موارد به بررسی‌های دقیق به منظور اجراى آن‌ها، مرزبندى مسئولیت‌ها در قبال آن‌ها، هماهنگ کردن تلاش تمام مردم این مرز و بوم با مسئولان و دولت‌های عربى و جمع کردن توان مسلمانان جهان و صاحبان وجدان‌های بیدار و خیراندیشان، در هر نقطه‏اى، نیاز مبرم دارد.  برادر بزرگوار، پیش از به پایان بردن این نامه، نظر جنابعالى را به ماه مبارک رمضان، که حلول آن نزدیک است، جلب می‌کنم. چنانکه خود می‌دانید این ماه براى ایجاد یک جو روحى و قهرمانانه فرصت استثنایى محسوب می‌شود. زیرا مسلمان در این ماه با اعتقادات جاویدش زندگى می‌کند. از این رو امیدوارم شما سریعاً دستور فرمایید مسئولان «دارالافتاء‌الاسلامیه» همکارى خود را با اعضاى کمیته انتشارات و تبلیغات مجلس اعلاى شیعیان آغاز کنند و با کمک دیگر مؤمنان فعال، که در بخش تبلیغات رسمى کار می‌کنند، براى خلق فضاى مناسب با این ماه بزرگ و ایجاد فضایى پر از انوار خیر و حق و فداکارى، برنامه ‌ریزى کنند. امیدوارم جنابعالى براى خدمت به اسلام و اقدامات خیر و خدمت به برادرانتان در مجلس اعلاى شیعیان و براى برادر مخلصتان زنده و پاینده باشید.   
 
موسى ‏صدر
 
=== پاسخ نامه امام مموسی صدر توسط مفتی لبنان ===
=== پاسخ نامه امام مموسی صدر توسط مفتی لبنان ===
  پاسخ مفتى جمهورى لبنان به نامه امام موسى صدر در تاریخ 18/10/1969    بسم الله الرحمن الرحیم    ریاست محترم مجلس اعلاى شیعیان برادر امام موسى صدر    السلام علیکم و رحمة الله و برکاته  نامه جنابعالى را که در تاریخ 1/10/1969 نوشته شده بود با ارج و احترام فراوان در تاریخ 6/10/1969 دریافت کردم، که در آن نسبت به یکى کردن مواضع و تلاش‌ها و اعیاد همه مسلمانان در لبنان نکاتى را یادآور شده بودید. خصوصاً این نامه آنچه را که ما از مجلس محترم شما در پى انتخاب جنابعالى انتظار داشتیم، برآورده ساخت؛ به گونه‏اى که از آغاز نسبت به فعالیت‌های اسلام‏‌خواهانه و میهن‌دوستانه در تمام میدان‌ها و مناسبت‌ها براى اهدافى که مرقومه شریفه شما نیز به آن‌ها اشاره کرده بود، هم‏صدا با ما شرکت جسته‌اید. اکنون پدید آمدن یک هیأت رسمى همچون مجلس شما بدون تردید عاملى مهم در استحکام این عمل خیرخواهانه بر اساس وحدت سازمان‏دهى با مجلس اعلاى شرعى (دارالافتاء‌الاسلامیه) که مرقومه شریفه شما ما را به بررسى آن فراخوانده بود، به شمار می‌آید. امید است با علم و آگاهى حرکت کنیم و از خداوند می‌خواهیم همه ما را در آنچه رضاى اوست موفق بدارد. و السلام علیکم و رحمة الله و برکاته.
  پاسخ مفتى جمهورى لبنان به نامه امام موسى صدر در تاریخ 18/10/1969    بسم الله الرحمن الرحیم    ریاست محترم مجلس اعلاى شیعیان برادر امام موسى صدر    السلام علیکم و رحمة الله و برکاته  نامه جنابعالى را که در تاریخ 1/10/1969 نوشته شده بود با ارج و احترام فراوان در تاریخ 6/10/1969 دریافت کردم، که در آن نسبت به یکى کردن مواضع و تلاش‌ها و اعیاد همه مسلمانان در لبنان نکاتى را یادآور شده بودید. خصوصاً این نامه آنچه را که ما از مجلس محترم شما در پى انتخاب جنابعالى انتظار داشتیم، برآورده ساخت؛ به گونه‏اى که از آغاز نسبت به فعالیت‌های اسلام‏‌خواهانه و میهن‌دوستانه در تمام میدان‌ها و مناسبت‌ها براى اهدافى که مرقومه شریفه شما نیز به آن‌ها اشاره کرده بود، هم‏صدا با ما شرکت جسته‌اید. اکنون پدید آمدن یک هیأت رسمى همچون مجلس شما بدون تردید عاملى مهم در استحکام این عمل خیرخواهانه بر اساس وحدت سازمان‏دهى با مجلس اعلاى شرعى (دارالافتاء‌الاسلامیه) که مرقومه شریفه شما ما را به بررسى آن فراخوانده بود، به شمار می‌آید. امید است با علم و آگاهى حرکت کنیم و از خداوند می‌خواهیم همه ما را در آنچه رضاى اوست موفق بدارد. و السلام علیکم و رحمة الله و برکاته.
==پانویس ==
==پانویس ==
[https://www.taghrib.com/fa/pioneer/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C-%D8%B5%D8%AF%D8%B1-1 برگرفته از مقاله موجود در باره امام موسی صدر سایت مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی]
[https://www.taghrib.com/fa/pioneer/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C-%D8%B5%D8%AF%D8%B1-1 برگرفته از مقاله موجود در باره امام موسی صدر سایت مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی]
۱٬۲۳۲

ویرایش