۸۶۴
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
Mohsenmadani (بحث | مشارکتها) جز (Mohsenmadani صفحهٔ امر بمعروف و نهی از منکر را به امر به معروف و نهی از منکر منتقل کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
امر بمعروف و نهی از منکر دو فریضه اساسى براى نظارت عمومى در جامعه اسلام می باشد .اهمیت آن در اسلام بحدی است که تمام احکام دینی در پرتو عمل به آن تحقق می یابد. | |||
<div class="wikiInfo"> | <div class="wikiInfo"> | ||
| خط ۱۲: | خط ۱۵: | ||
</div> | </div> | ||
==امربه معروف و نهى ازمنکر== | ==امربه معروف و نهى ازمنکر== | ||
==دو فریضه اساسى براى نظارت عمومى در جامعه اسلامى== | ==دو فریضه اساسى براى نظارت عمومى در جامعه اسلامى== | ||
امر به‌معروف دراصطلاح به‌معناى فرمان دادن به هر کارى است که حُسن آن از نظر عقل و [[شرع]] شناخته شده است و نهى از منکر به معناى باز داشتن از هر کارى است که حُسن آن از منظر عقل و شرع ناشناخته است یا عقل یا شرع به قُبح آن حکم مى‌کند .<ref>بصائر ذوى‌التمييز، ج4، ص57، 120؛ التحقيق، ج12، ص 239؛ مصطلحات الفقه، ص 88 ـ 89</ref> در منابع، تعبیراتى گوناگون در تعریف امر به معروف و نهى از منکر شده؛ ولى از مجموع آنها همین معنا قابل استنباط است . <ref>التعريفات، ص 50 .</ref>امر به معروف و نهى از منکر دو فرع مهم از فروع دین و از ضروریات [[اسلام]] به شمار مى‌رود و با توجه به اینکه احکامى مشترک دارند و غالبا در آیات و روایات در کنار هم آمده‌اند، هر دو موضوع در یک مقاله طرح شده است. این دو واجب مربوط به حوزه عمل و از همین‌رو جایگاه اصلى آن علم فقه است، با این حال براى اولین بار موضوع امر به معروف و نهى از منکر به وسیله معتزله به علم کلام نیز راه یافت. <ref>)فصل الاعتزال، ص 139؛ دائرة المعارف بزرگ اسلامى، ج 10، ص 201 ـ 203.</ref> | |||
از | طرح این مبحث در کلام [[معتزله]] از آن رو بوده است که اعتقاد به امر به معروف و نهى از منکر همراه با 4 اصل دیگر توحید، عدل، وعد و وعید و منزلت بین المنزلتین « اصول خمسه » معتزله را شکل مى‌داده است. از نظر معتزله همه مؤمنان در حد توان خود به اقامه احکام شرع مکلف‌اند و باید در امر به معروف و نهى از منکر شیوه‌هاى گوناگون اجراى آن را که شامل قیام مسلحانه نیز هست به‌کار گیرند .<ref>فصل الاعتزال، ص 139؛ دائرة المعارف بزرگ اسلامى، ج 10، ص 201 ـ 203.</ref> دیگر متکلمان نیز با پیروى از معتزله امر به معروف و نهى از منکر را در ردیف مباحث کلامى پیگیرى کرده‌اند . <ref>كشف المراد، ص 340.</ref> | ||
از مباحثى که مشترکا در منابع کلامى و فقهى دنبال شده، گستره معروف و منکر است. البته در شمول معروف و منکر بر واجب و حرام تردیدى نیست؛ ولى در شمول آن بر مستحب و مکروه اختلاف است؛ بسیارى مانند زمخشرى، طوسى و محقق حلى فقط مفهوم معروف را توسعه داده و اشتمال منکر بر مکروه را نپذیرفته‌اند <ref>الكشاف، ج 1، ص 397؛ الاقتصاد، ص 148؛ شرايع‌الاسلام، ج 1، ص 341</ref> | |||
و در عین حال برخى این توسعه را در هر دو مفهوم پذیرفته و معروف را شامل واجب و مستحب، و منکر را شامل حرام و مکروه دانسته‌اند <ref>الجوامع الفقهيه، ص 697 ؛ جواهرالكلام، ج 21، ص 363.</ref> | |||
البته در این صورت امر به مستحب و نهى از مکروه، مستحب است. | |||
از تعابیر احادیث و فقها مى‌توان استفاده کرد که امر به معروف و نهى از منکر معنایى فراگیر دارد و مى‌تواند در قالب موعظه و نصیحت نیز محقق شود، همچنان‌که برخى از مراتب امر به معروف و نهى از منکر بدون هرگونه گفتارى محقق مى‌گردد، بنابراین مى‌توان گفت امر به معروف و نهى از منکر در اصطلاح عبارت است از هر اقدامى که به تحقق معروف کمک و از وقوع منکر جلوگیرى کند؛ چه با گفتار باشد و چه با کردار و رفتار . <ref>جواهرالكلام، ج 21، ص 381؛ آلاء الرحمن، ج 1، ص 325.</ref> | |||
در عین حال برخى از فقها با الهام از مفهوم کلمه « امر » و « نهى » شرط کرده‌اند که امر به معروف و نهى از منکر از موضع برتر و آمرانه باشد؛ مثلاً باید گفت « نماز بخوان » و « شراب ننوش » و با خواهش و موعظه کردن امر به معروف و نهى از منکر محقق نمى‌شود .<ref>تحرير الوسيله، ج 1، ص 465.</ref> | |||
تعلیم جاهل نیز هرچند اصطلاحا با امر به معروف و نهى از منکر متفاوت است؛ ولى با همان ملاک واجب شده است، ازاین‌رو در برخى روایات بر آموزش جاهل نیز امر به معروف و نهى از منکر اطلاق شده است :<ref>آذرخشى ديگر، ص 161.</ref> « إِنّما یُؤمَر بالمعروفِ و یُنهى عن‌المنکر مومنٌ فیتعظ أو جاهِلٌ فیتعلَّم ».<ref>بحارالانوار، ج 100، ص 71</ref> | |||
در منابع حدیثى شیعه روایاتى که در باب امر به معروف و نهى از منکر گرد آمده، قابل ملاحظه است. از مجموع این روایات مى‌توان استفاده کرد که اسلام با نگرشى جامعه گرایانه مى‌خواهد همه افراد جامعه اسلامى به‌گونه‌اى تربیت شوند که نسبت به رفتار یکدیگر احساس مسئولیت کنند، زیرا مصالح و سعادت دنیوى و اخروى افراد جامعه به یکدیگر مرتبط است و بر این پایه نقش امر به معروف و نهى از منکر ممتاز و برجسته شده است. بنابر روایات، همه کارهاى نیک حتى جهاد در راه خدا در برابر امر به معروف و نهى از منکر همانند آب دهان در برابر دریاى پهناور است ؛<ref>نهج البلاغه، حكمت 374.</ref> همچنین اقامه واجبات دیگر، امنیت راهها، حلیت داد و ستد، برطرف شدن ظلم، آبادانى زمین، انتقام از دشمنان و سامان یافتن همه کارها در گرو امر به معروف و نهى از منکر است . <ref>وسائل الشيعه، ج 11، ص 395.</ref> | |||
. | برخلاف منابع شیعه، روایات این باب در منابع روایى اهل سنت کم شمار است؛ همچنین پیگیرى این موضوع در آثار فقهى اهل سنت نشان مى‌دهد که میان گرایشات سیاسى مذاهب به حکومتها و محدودسازى امر به معروف و نهى از منکر در حوزه وظایف عمومى ارتباط وجود دارد. جریان محدود سازى امر به معروف و نهى از منکر که به طور مشترک در مذاهب گوناگون اهل سنت از اصحاب رأى و اصحاب حدیث دیده مى‌شود در واقع به معناى محدود کردن این دو امر در حوزه وظایف فردى است و در مواردى که از احکام حکومتى سخن به میان آمده، بحث امر به معروف و نهى از منکر نیز به طور گسترده مطرح شده است .<ref>)دائرة المعارف بزرگ اسلامى، ج 10، ص 205.</ref> | ||
| خط ۵۴۵: | خط ۵۲۳: | ||
على خراسانى | على خراسانى | ||
==منبع : دائره المعارف قرآن کریم== | |||