۸۵٬۸۳۹
ویرایش
ایالات متحده آمریکا و شکل گیری جریان های افراطی در جهان اسلام (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۸ ژوئن ۲۰۲۱، ساعت ۱۳:۳۷
، ۲۸ ژوئن ۲۰۲۱بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
غرب و به ویژه ایالات متحــده امریکا پس از هشــدار تئور یپردازانی مانند [[هانتینگتون]]، [[فوکویاما]] و تجربه ی سیاست مدارانی که با افول [[مارکسیســم]] بار ســنگین دوران جنگ ســرد را پشت ســرگذاردند، مهم ترین رقیب خود در دوران پســا کمونیســم را در اسلام و جریان بنیادگرایی اســلامی تعریف نمودند. | غرب و به ویژه ایالات متحــده امریکا پس از هشــدار تئور یپردازانی مانند [[هانتینگتون]]، [[فوکویاما]] و تجربه ی سیاست مدارانی که با افول [[مارکسیســم]] بار ســنگین دوران جنگ ســرد را پشت ســرگذاردند، مهم ترین رقیب خود در دوران پســا کمونیســم را در اسلام و جریان بنیادگرایی اســلامی تعریف نمودند. | ||
آنان به خوبی به زمینه های | آنان به خوبی به زمینه های بیداری اســلامی و زنده شدن قدرت فرو خفته ی اسلام برای آینده آگاهی یافتند و تمام همت خود را برای مهار این ظرفیت خاموش نهفته در دنیای اسلام به کار بستند. جریان بنیادگرایی با تعریفی که غرب از آن داشت هم در جهان اهل سنت مقابل غرب است که اگر مدیریت نگردد ِو هم در تشیع به تعبیر مستشرقین، آن دیگری نقطه کانونی جنگ های آینده غرب برای حفظ منافعش خواهد بود، این نوشــتار درصدد اســت نشــان دهد که چگونه غرب به ویژه امریکا برای دفع مخاطرات جریان اســلامی با کمک به تشــکیل القاعده و داعش و سایر جریان های افراطی با عناوین مختلف در جهان اســلام جه تگیری حرکت های اسلامی را از مبارزه با غرب و صهیونیسم به درون جهان اســلام برگردانده و با ترویج افراطی گری و تقویت اندیشــه های واگرایانه اسلامی زمینه ی درگیری های درون دینی را گسترش داده و جریان احیاگری اسلامی و بازگشت به اسلام اصیل را به ضد خود تبدیل نموده است. | ||
کلید واژه ها: ایالات متحده آمریکا، جریان های افراطی، جهان اسلام، القاعده، داعش.<br> | کلید واژه ها: ایالات متحده آمریکا، جریان های افراطی، جهان اسلام، القاعده، داعش.<br> | ||
| خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
آمریکا در جریان دو جنگ جهانی کمترین آسیب را دید و بعد از [[جنگ جهانی دوم]] به عنوان بزر گترین قدرت بین المللی نقش پیشــرو را در نظام بین المللی ایفا نمود، صحنه ی قدرت نمایی ایالات متحده در دنیای بعد از جنگ جهانی به صورت بسیار فراگیر تمام مناطق جهان را در برگرفت تا جایی که شاهد قدرت نمایی امریکا از یک سو در مواجه با کمونیسم و از سوی دیگر، حضور فعالانه و نفوذ در کشورهای خارج از بلوک شرق به ویژه در منطقه خاورمیانه بود هایم، آمریکا این نقش بین المللی را مدیون سیاستمدارانی بوده است که در طی دهه ها با تلاش خود اهمیت هیچ نقط های از نقاط جهان را نادیده نگرفتند و برای هر منطقه و هر کشور حتی کشورهای ذره ای با جمعیت های چند صد هزار نفری برنامه تعریف کردند و نقش آن کشور و مناطق مختلف را در منافع ملی و بین المللی آمریکا تعریف نمودند. <br> | آمریکا در جریان دو جنگ جهانی کمترین آسیب را دید و بعد از [[جنگ جهانی دوم]] به عنوان بزر گترین قدرت بین المللی نقش پیشــرو را در نظام بین المللی ایفا نمود، صحنه ی قدرت نمایی ایالات متحده در دنیای بعد از جنگ جهانی به صورت بسیار فراگیر تمام مناطق جهان را در برگرفت تا جایی که شاهد قدرت نمایی امریکا از یک سو در مواجه با کمونیسم و از سوی دیگر، حضور فعالانه و نفوذ در کشورهای خارج از بلوک شرق به ویژه در منطقه خاورمیانه بود هایم، آمریکا این نقش بین المللی را مدیون سیاستمدارانی بوده است که در طی دهه ها با تلاش خود اهمیت هیچ نقط های از نقاط جهان را نادیده نگرفتند و برای هر منطقه و هر کشور حتی کشورهای ذره ای با جمعیت های چند صد هزار نفری برنامه تعریف کردند و نقش آن کشور و مناطق مختلف را در منافع ملی و بین المللی آمریکا تعریف نمودند. <br> | ||
در این میان توجه به جهان [[اســلام]] و منطقه خاورمیانه از نقش ایالات متحده آمریکا در شکل گیری جریان های افراطی در جهان اسلام (مطالعه موردی | در این میان توجه به جهان [[اســلام]] و منطقه خاورمیانه از نقش ایالات متحده آمریکا در شکل گیری جریان های افراطی در جهان اسلام (مطالعه موردی القاعده و داعش)اهمیت فوق العاده ای برخوردار است و در مسائل سیاسی و [[اقتصادی]] این منطقه از جهان هیچ کشوری به اندازه ی آمریکا در چند دهه ی اخیر بازیگری ننموده است و اقدامات دول اروپایی نیز در راستای سیاستهای امریکایی مکمل سیاست امریکایی ها بوده است شاید بتوان مهمترین اقدامات امریکا را در دو سطح کلان و خرد ارزیابی نمود، در سطح کلان اوضاع کلی جهان اسلام، ظرفی تهای موجود را شناسایی و با برنامه ریزی مناسب از وحدت و انسجام آن جلوگیری نموده و با سیاستهای شیطانی بذر اختلاف را در تقسیمات جغرافیایی و اختلافات مذهبی و قومی در دوران پساجنگ جهانی کشت نموده و با سلطه سیاسی، اقتصادی و سپس فرهنگی مهار شرایط را در دســت گرفته است، در ســطح خرد با مدیریت دقیق اوضاع و به قدرت رساندن حاکمان وابسته در کشورهای مختلف دنیای اسلام نیز زمام امور را در اختیار گرفته است، به گونهای که امروزه بسیاری از دولتهای کشورهای جهان اسلام بازیگران سیاست آمریکا در منطقه هستند و این ساختار بیش از هفت دهه در خدمت منافع امریکا کارآیی خود را نشان داده است، تنها نمونه استثناء در این مورد کشور ایران بود که با انقلاب اسلامی خود را از پازل سیاست امریکا و نقش تعریف شد هاش در منطقه خارج نمود، وقوع انقلاب اسلامی و تأثیرات آن ب هانداز های مهم است که سیاس تمداران امریکایی را بر آن داشت که در شاکل هیسیاس تهای خود در منطقه و جهــان تجدیــد نظر نمایند و با لحاظ ایران و نقش آن در دنیای اســلام و منطقه خاورمیانه برنام هریزی نمایند، مخاطرات پیش روی امریکا بعد از انقلاب اسلامی از دست دادن منافع امریکا در خاورمیانه و بسیاری از مناطق دیگر جهان بود که در این راستا برنام ههای مختلفی تاکنون اجرا گردیده و تا حدودی موفقیت آمیز بوده و توانسته است در سطح کلان و خرد منافع امریکا را تأمین نماید. ســؤال اصلی این مقاله این اســت که امریکا چه نقشی در تأسیس و حمایت از گرو ههای تروریستی ب هویژه القاعده و داعش داشته است؟ | ||
=نقش آمریکا در تاسیس گروه های افراطی= | =نقش آمریکا در تاسیس گروه های افراطی= | ||
| خط ۵۸: | خط ۵۸: | ||
=جریان سلفیگر ی در دوره معاصر= | =جریان سلفیگر ی در دوره معاصر= | ||
اما در دوره ی معاصر مهمترین جریان شکل گرفته در دنیایی که مصداق یک گروه افراطی است جریان [[سلفی گری]] است که امروزه به عنوان یک بلیه و غده سرطانی گریبانگیر دنیای اسلام شده و چهره اسلام را در منظر جهانیان به نام خشونت و سفاکی و اعمال غیر انسانی معرفی مینماید. بنابر بررســی های تاریخی شروع | اما در دوره ی معاصر مهمترین جریان شکل گرفته در دنیایی که مصداق یک گروه افراطی است جریان [[سلفیت|سلفی گری]] است که امروزه به عنوان یک بلیه و غده سرطانی گریبانگیر دنیای اسلام شده و چهره اسلام را در منظر جهانیان به نام خشونت و سفاکی و اعمال غیر انسانی معرفی مینماید. بنابر بررســی های تاریخی شروع جریان ســلفی در دوره ی معاصر با [[احمدبن عبدالحلیم]] بن گره خورده اســت.<br> | ||
ابن تیمیه فردی بود که تیمیه حرانی معروف به ابن تیمیه با فتاوای خود و نگارش کتابهایی علیه عقاید [[اشــاعره]]، [[معتزله]]، [[شافعی]] ها، [[حنفی]] ها، [[مالکی]] ها، [[صوفیه]] و توهین به سران صوفیه مثل [[ابن عربی]]، [[غزالی]]، [[قشیری]]، [[ابن عریف]] و جامعه اهل سنت آن دوران را بــه فتنه و درگیر یهای شــدید مذهبی مبتلا کرد. | ابن تیمیه فردی بود که تیمیه حرانی معروف به ابن تیمیه با فتاوای خود و نگارش کتابهایی علیه عقاید [[اشــاعره]]، [[معتزله]]، [[شافعی]] ها، [[حنفی]] ها، [[مالکی]] ها، [[صوفیه]] و توهین به سران صوفیه مثل [[ابن عربی]]، [[غزالی]]، [[قشیری]]، [[ابن عریف]] و جامعه اهل سنت آن دوران را بــه فتنه و درگیر یهای شــدید مذهبی مبتلا کرد. | ||
| خط ۶۴: | خط ۶۴: | ||
همچنین با فتوا دادن به قتل [[منهاج السنة النبوية|منهاج السنة النبویة]] شیعیان کسروان لبنان و شرکت در لشکرکشی علیه آنان و نوشتن کتاب و توهین و جسارت به عقاید شیعیان، حقد و کینه خود را نسبت فى نقض كام الشیعة ا لقدریة سخ تگیرانه و غیر ًبه شیعیان ابراز کرد. دربار هی غیرمسلمانان و اهل ذمه نیز دیدگاهی کاملا انســانی داشت و معتقد بود آنان باید در بدترین شــرایط زندگی کنند. به همین دلیل، اولین مخالف تها با اب نتیمیه در بین علمای اهل ســنت ظاهــر گردید. علمای مذاهب مختلف اهل سنت با فتوا دادن، نوشتن کتاب و تبیین نظرات و فتاوای ابن تیمیه به مقابله با وی پرداخته و جامعه اسلامی را از تفکرات منحرف وی آگاه ساختند. به پندار او دلایل عقلی در مقابل دلایل دعوت به ًنقلی ب یارزش هســتند. <br> | همچنین با فتوا دادن به قتل [[منهاج السنة النبوية|منهاج السنة النبویة]] شیعیان کسروان لبنان و شرکت در لشکرکشی علیه آنان و نوشتن کتاب و توهین و جسارت به عقاید شیعیان، حقد و کینه خود را نسبت فى نقض كام الشیعة ا لقدریة سخ تگیرانه و غیر ًبه شیعیان ابراز کرد. دربار هی غیرمسلمانان و اهل ذمه نیز دیدگاهی کاملا انســانی داشت و معتقد بود آنان باید در بدترین شــرایط زندگی کنند. به همین دلیل، اولین مخالف تها با اب نتیمیه در بین علمای اهل ســنت ظاهــر گردید. علمای مذاهب مختلف اهل سنت با فتوا دادن، نوشتن کتاب و تبیین نظرات و فتاوای ابن تیمیه به مقابله با وی پرداخته و جامعه اسلامی را از تفکرات منحرف وی آگاه ساختند. به پندار او دلایل عقلی در مقابل دلایل دعوت به ًنقلی ب یارزش هســتند. <br> | ||
ابن تیمیه با این گفتار راه را بر عقل و اندیشه گرفته و عملا جمود و تحجر فکری م یکند و برای فکر خطوط قرمز زیادی تعیین م یکند، تقی الدین علی بن الدر ة -386 ق) از علمای بنام اهل سنت در مقدمه کتاب 756عبدالکافی سبکی اشعری شافعی ( با انتقاد شدید از ابن تیمیه، برداش تها و تفسیرهای غلط وی از المضیة فى الرد على اب نتیمیه اصول عقاید، ب هویژه صفات خداوند را مخالف عقاید و اندیش هی تمامی مسلمانان دانسته و معتقد است اب نتیمیه به بهانه پیروی از قرآن و سنت و دعوت به حقیقت، از مسیر صحیح خارج شده و به جای پیروی از سن تها به تبعیت از بدع تها روی آورده است و در پایان با کف رآمیز خواندن برداش تها و تفسیرهای غلط ابن تیمیه دربار هی اصول اعتقادات، اشتباهات و بدع تهای وی در فروع را بیشتر و بدتر از اصول اعتقادات دانسته و معتقد است افکار اب نتیمیه از دایره اندیش ههای فرق و مذاهب مختلف اسلامی خارج بوده و ابن تیمیه نیز از محدوده امت اسلامی بیرون است .)54-56: 4 (سبحانی، 7241، ج پس از اب نتیمیه مه مترین چهره ی اندیش ههای سلفی اب نقیم جوزیه است. وی شم سالدین -196 ق) معروف به ابن قیم جوزیه، از 751محم دبن ابی بکر بن ایوب زرعی دمشقی حنبلی ( شاخ صترین شاگردان ابن تیمیه است که از افکار شاذ، منحرف و باطل استادش، در زمان حیات و پــس از مرگ وی، تقلید کورکورانه م یکرد، ب هگون های که از وی به عنوان بهترین جانشــین اب نتیمیه یاد شده است. اب نحجر هیتمی درباره ی او و استادش م یگوید: «مبادا به چیزهایی که در کتا بهای ابن تیمیه و شاگردش ابن قیم جوزی و دیگرانی که پیرو هوای نفس خود هستند و خداوند آنها را گمراه ساخته و قلبشان را مهر زده و چشمشان را پوشانده، گوش کنی». سپس .)144 – آنها را ملحدی م ینامد که از دین خارج شد هاند (ابن حجر الهیتمی، ب یتا : 541 ســومین شــخص تأثیرگذار در ترویج اندیش ههای ســلفی در قرن دوازدهم هجری قمری، محمدبن عبدالوهاب نجدی (6021-5111ق) است که با طرح مجدد ادعای بازگشت به اسلام اصیل، اندیشــه پیروی از سلف صالح را بار دیگر به عرصه منازعات کلامی آورد. <br> | ابن تیمیه با این گفتار راه را بر عقل و اندیشه گرفته و عملا جمود و تحجر فکری م یکند و برای فکر خطوط قرمز زیادی تعیین م یکند، تقی الدین علی بن الدر ة -386 ق) از علمای بنام اهل سنت در مقدمه کتاب 756عبدالکافی سبکی اشعری شافعی ( با انتقاد شدید از ابن تیمیه، برداش تها و تفسیرهای غلط وی از المضیة فى الرد على اب نتیمیه اصول عقاید، ب هویژه صفات خداوند را مخالف عقاید و اندیش هی تمامی مسلمانان دانسته و معتقد است اب نتیمیه به بهانه پیروی از قرآن و سنت و دعوت به حقیقت، از مسیر صحیح خارج شده و به جای پیروی از سن تها به تبعیت از بدع تها روی آورده است و در پایان با کف رآمیز خواندن برداش تها و تفسیرهای غلط ابن تیمیه دربار هی اصول اعتقادات، اشتباهات و بدع تهای وی در فروع را بیشتر و بدتر از اصول اعتقادات دانسته و معتقد است افکار اب نتیمیه از دایره اندیش ههای فرق و مذاهب مختلف اسلامی خارج بوده و ابن تیمیه نیز از محدوده امت اسلامی بیرون است .)54-56: 4 (سبحانی، 7241، ج پس از اب نتیمیه مه مترین چهره ی اندیش ههای سلفی اب نقیم جوزیه است. وی شم سالدین -196 ق) معروف به ابن قیم جوزیه، از 751محم دبن ابی بکر بن ایوب زرعی دمشقی حنبلی ( شاخ صترین شاگردان ابن تیمیه است که از افکار شاذ، منحرف و باطل استادش، در زمان حیات و پــس از مرگ وی، تقلید کورکورانه م یکرد، ب هگون های که از وی به عنوان بهترین جانشــین اب نتیمیه یاد شده است. اب نحجر هیتمی درباره ی او و استادش م یگوید: «مبادا به چیزهایی که در کتا بهای ابن تیمیه و شاگردش ابن قیم جوزی و دیگرانی که پیرو هوای نفس خود هستند و خداوند آنها را گمراه ساخته و قلبشان را مهر زده و چشمشان را پوشانده، گوش کنی». سپس .)144 – آنها را ملحدی م ینامد که از دین خارج شد هاند (ابن حجر الهیتمی، ب یتا : 541 ســومین شــخص تأثیرگذار در ترویج اندیش ههای ســلفی در قرن دوازدهم هجری قمری، محمدبن عبدالوهاب نجدی (6021-5111ق) است که با طرح مجدد ادعای بازگشت به اسلام اصیل، اندیشــه پیروی از سلف صالح را بار دیگر به عرصه منازعات کلامی آورد. <br>او با استناد به » معتقد بود که اسلام اصل نخستین را در غربت یافته است؛ ً، و سیعود غریباً«بدأ الاسلام غریبا ازاین رو، وی با آنچه خود آن را بدعت و خلاف توحید م یخواند، به مبارزه برخاست و مسلمانان را به ســادگی اولیه دین و پیروی از ســلف صالح دعوت م یکرد و مظهر بارز سلف صالح او نیز احمدبن حنبل بود. به نظر م یرسد در دور هی معاصر جریانات سلفی بیشتر ملهم از تفکرات این شخصیت شکل گرفت هاند، فردی که با اتحاد شوم با خاندان سعود و تشکیل حکومت پادشاهی سعودی از آغاز شک لگیری تا امروز عامل مصائب بزرگی برای دنیای اسلام بود هاند. <br> | ||
او با استناد به » معتقد بود که اسلام اصل نخستین را در غربت یافته است؛ ً، و سیعود غریباً«بدأ الاسلام غریبا ازاین رو، وی با آنچه خود آن را بدعت و خلاف توحید م یخواند، به مبارزه برخاست و مسلمانان را به ســادگی اولیه دین و پیروی از ســلف صالح دعوت م یکرد و مظهر بارز سلف صالح او نیز احمدبن حنبل بود. به نظر م یرسد در دور هی معاصر جریانات سلفی بیشتر ملهم از تفکرات این شخصیت شکل گرفت هاند، فردی که با اتحاد شوم با خاندان سعود و تشکیل حکومت پادشاهی سعودی از آغاز شک لگیری تا امروز عامل مصائب بزرگی برای دنیای اسلام بود هاند. <br> | |||
<br> | <br> | ||
جنایات این جریان ســازمان یافته در منطقه حجاز و سپس حمله به عتبات عالیات و کشتار شیعیان تنها نمون های از نتایج این جریان انحرافی در سا لهای اولیه تأسیس است، از لحاظ اعتقادی سلف یها معتقدند که عقاید اســلامی باید به همان نحو بیان شــوند که در عصر صحابه و تابعین مطرح بوده اســت؛ یعنی عقاید اسلامی را باید از کتاب و سنت فراگرفت و علما نباید به طرح ادل های غیر از آنچه قرآن در اختیار م یگذارد، بپردازند. در اندیشه سلفیون، اسلو بهای عقلی و منطقی جایگاهــی ندارد و تنها نصوص قرآن، احادیث و نیز ادله مفهوم از نص قرآن برای آنان حجیت دارد.<br> | جنایات این جریان ســازمان یافته در منطقه حجاز و سپس حمله به عتبات عالیات و کشتار شیعیان تنها نمون های از نتایج این جریان انحرافی در سا لهای اولیه تأسیس است، از لحاظ اعتقادی سلف یها معتقدند که عقاید اســلامی باید به همان نحو بیان شــوند که در عصر صحابه و تابعین مطرح بوده اســت؛ یعنی عقاید اسلامی را باید از کتاب و سنت فراگرفت و علما نباید به طرح ادل های غیر از آنچه قرآن در اختیار م یگذارد، بپردازند. در اندیشه سلفیون، اسلو بهای عقلی و منطقی جایگاهــی ندارد و تنها نصوص قرآن، احادیث و نیز ادله مفهوم از نص قرآن برای آنان حجیت دارد.<br> | ||
<br> | <br>تبار شناسی سلف یگری معاصر در حال حاضر در شناسایی گرو ههای مختلف سلفی م یتوان سه جریان مختلف را از همدیگر تفکیک نمود، با توجه به تاریخچه ی بیان شده در مورد رهبران فکری اولیه سلف یگری شاهد نوعی جریان سلفی سنتی و درباری هستیم که ب هصورت رسمی در عربستان سعودی حاکمیت داشــته و با همکاری با حکومت ســعودی مسئولی تهای مختلف مذهبی و فرهنگی عربستان و دانشــگا هها، مؤسســات خیریه و هیئت علمای بزرگ را در دست دارند و با در اختیار داشتن مؤسسات مهم انتشاراتی، سای تها و سایر رو شهای تبلیغی تفکرات وهابیت را ترویج م ینمایند، علمای مهم و مشهور این جریان فکری عبارتند از: | ||
تبار شناسی سلف یگری معاصر در حال حاضر در شناسایی گرو ههای مختلف سلفی م یتوان سه جریان مختلف را از همدیگر تفکیک نمود، با توجه به تاریخچه ی بیان شده در مورد رهبران فکری اولیه سلف یگری شاهد نوعی جریان سلفی سنتی و درباری هستیم که ب هصورت رسمی در عربستان سعودی حاکمیت داشــته و با همکاری با حکومت ســعودی مسئولی تهای مختلف مذهبی و فرهنگی عربستان و دانشــگا هها، مؤسســات خیریه و هیئت علمای بزرگ را در دست دارند و با در اختیار داشتن مؤسسات مهم انتشاراتی، سای تها و سایر رو شهای تبلیغی تفکرات وهابیت را ترویج م ینمایند، علمای مهم و مشهور این جریان فکری عبارتند از: | |||
عبدالل بن باز، | عبدالل بن باز، | ||
شیخ عبدالعزیز بن عبدالل آل شیخ، | شیخ عبدالعزیز بن عبدالل آل شیخ، | ||
| خط ۷۸: | خط ۷۴: | ||
فیصل نور، | فیصل نور، | ||
ناصرالغفاری | ناصرالغفاری | ||
و.... جریان دوم را میتوان وهابیت میان هرو یا تبلیغی نا مگذاری نمود، این جریان ب هدنبال تبلیغ و ترویج تفکرات وهابیت م یباشند ولی با توجه به آشنایی با تمدن اسلامی و علوم انسانی و علوم جدید سعی م یکنند وهابیت را در بستری معقو لتر و به روزتر بسط دهند و نوعی آشتی بین اندیشه وهابیت و مظاهر جدید غرب برقرار نمایند، مه مترین چهر ههای این جریان فکری عبارتند از: ســلما نالعوده، سعد الغامدی، ناصر العمر، اصغر عل یالسلفی، سعود الفنسیان و سفرالحوالی، این افراد بیشتر به سیاست گفتگو قائلند تا روش توهین آشکار به افکار و اعتقادات دیگر فرق اسلامی. ســومین جریان سلفی که بیشــتر در این مقاله مورد توجه م یباشد جریان وهابیت ارهابی و تکفیری اســت که با توسل به رو شهای خشــون تآمیز بر اساس آموز ههای سنتی تفسیری خاص از ســلف یگری دارند و جهاد علیه حکوم تهای فاســد را لازم م یدانند این جریان که از حانه م یداند و از این منظر با ّآنها به ســلفیه نوین تعبیر م یشــود تنها راه مبارزه را جهاد مسل سه گروه درگیر است: کافران (کافران، مسیحیان، یهودیان و ب هویژه امریکا)، مشرکان (شیعیان) واهری ّحمن - که بن لادن و ایمن الظّه). <br> | و.... جریان دوم را میتوان وهابیت میان هرو یا تبلیغی نا مگذاری نمود، این جریان ب هدنبال تبلیغ و ترویج تفکرات وهابیت م یباشند ولی با توجه به آشنایی با تمدن اسلامی و علوم انسانی و علوم جدید سعی م یکنند وهابیت را در بستری معقو لتر و به روزتر بسط دهند و نوعی آشتی بین اندیشه وهابیت و مظاهر جدید غرب برقرار نمایند، مه مترین چهر ههای این جریان فکری عبارتند از: ســلما نالعوده، سعد الغامدی، ناصر العمر، اصغر عل یالسلفی، سعود الفنسیان و سفرالحوالی، این افراد بیشتر به سیاست گفتگو قائلند تا روش توهین آشکار به افکار و اعتقادات دیگر فرق اسلامی. ســومین جریان سلفی که بیشــتر در این مقاله مورد توجه م یباشد جریان وهابیت ارهابی و تکفیری اســت که با توسل به رو شهای خشــون تآمیز بر اساس آموز ههای سنتی تفسیری خاص از ســلف یگری دارند و جهاد علیه حکوم تهای فاســد را لازم م یدانند این جریان که از حانه م یداند و از این منظر با ّآنها به ســلفیه نوین تعبیر م یشــود تنها راه مبارزه را جهاد مسل سه گروه درگیر است: کافران (کافران، مسیحیان، یهودیان و ب هویژه امریکا)، مشرکان (شیعیان) واهری ّحمن - که بن لادن و ایمن الظّه). <br>شــیخ عبدالرّن مخالف با سلفیّو منافقان (اهل تســن رهبران القاعده تحت تأثیر اویند - رسال های 0002 صفح های در رابطه با قشری سازی «جهاد» دارد؛ وی معتقد اســت که روایات منســوب به پیامبر(ص) دربار هی «جهاد اصغر و جهاد اکبر» دست بردن ًجعلی و ساخته پرداخته دشمنان است. از نظر «نئوسلفیسم» یگانه راه جهاد صرفا به اسلحه و واداشتن غیرمسلمانان به پذیرفتن «اسلام سلفی» است و هر تفسیری غیر از این را مولود ترس از قدر تهای اســتعماری م یدانند (میشائیل پلی، 5831: 02). که م یتوان این جریان را به دو دسته جهادی و تکفیری تقسیم نمود، وهابیت جهادی اعتقادات پای های وهابیت می پذیرد ولی با تأثیرپذیری از جریا نهای جهادی منتسب به اخوان المسلمین مصر ًرا اجمالا آن را با دیدگا ههای آرما نگرایانه ســایر ســلف یها مانند دیدگا ههای سید قطب پیوند م یزنند. <br> | ||
اولویت مبارزه این جریان یهودیان و صلیبیون هستند که سازمان القاعده مثال روشن این نوع سلف یگری است که ب هدلیل مبارزه و جهاد با رو سهای کافر حوزه ی افغانستان را انتخاب و در این جهاد شــرکت نمودند. گروه دوم جریان تکفیری اســت که با برداشتی خاص دشمن را به دشــمن قریب و بعید تقســیم م ینماید و شیعیان را ب هعنوان دشمن قریب در خط اول مقابله خود قرار م یدهد، داعش نمونه بارز این جریان فکری است که در سا لهای گذشته تا امروز با اشغال بخ شهایی از خاک عراق افکار انحرافی خود را در این کشور گسترش داده است (جهانی، .)22-23 :1392 آنچه در این میان اهمیت دارد نقشی است که قدر تهای خارج از دنیای اسلام در تأسیس یا بهره برداری از این تفکرات در راستای تأمین منافع خود داشت هاند اگر روای تهایی که از افرادی مانند همفر ب هعنوان جاسوس انگلیســی در سرزمی نهای اسلامی گزارش گردیده مورد تأیید باشد به نقش تأسیسی انگلیس در ب هوجود آمدن وهابیت در اهل سنت و بهائیت در میان شیعه ب همنظــور ایجاد بذر اختلاف و انحراف م یتوان اذعان نمــود و اگر با دید هی تردید به ای نگونه در بهر هبرداری قدر تهای خارج اسلام و معاند با اسلام از این ظرفی تهای ًروای تها بنگریم قطعاانحرافی و افراطی درونی نم یتوان شــک نمود. <br><br> | |||
شــیخ عبدالرّن مخالف با سلفیّو منافقان (اهل تســن رهبران القاعده تحت تأثیر اویند - رسال های 0002 صفح های در رابطه با قشری سازی «جهاد» دارد؛ وی معتقد اســت که روایات منســوب به پیامبر(ص) دربار هی «جهاد اصغر و جهاد اکبر» دست بردن ًجعلی و ساخته پرداخته دشمنان است. از نظر «نئوسلفیسم» یگانه راه جهاد صرفا به اسلحه و واداشتن غیرمسلمانان به پذیرفتن «اسلام سلفی» است و هر تفسیری غیر از این را مولود ترس از قدر تهای اســتعماری م یدانند (میشائیل پلی، 5831: 02). که م یتوان این جریان را به دو دسته جهادی و تکفیری تقسیم نمود، وهابیت جهادی اعتقادات پای های وهابیت می پذیرد ولی با تأثیرپذیری از جریا نهای جهادی منتسب به اخوان المسلمین مصر ًرا اجمالا آن را با دیدگا ههای آرما نگرایانه ســایر ســلف یها مانند دیدگا ههای سید قطب پیوند م یزنند. | نویســنده این ســطور معتقد است قدرت های مخالف اسلام برای تضعیف اسلام و اندیش ههای متعالی اسلامی سعی نمود هاند با مطالعه دقیق و برنام هریزی در جهت منحرف نمودن جریا نهای اسلامی اقدام نمایند و اگر امروز با پدید ههایی مانند القاعده و داعش روبرو هستیم به دو صورت باید به تحلیل آن پرداخت، از یک طرف نقش تأسیسی که امریکا و سایر قدر تهای ذ ینفع در ب هوجود آوردن این گرو هها دارند و با حمایت مالی و تشکیلاتی امکان ب هقدرت رسیدن آنان را فراهم م یکنند و از سوی دیگر، با شناختی که از ظرفی تهای انتقادی مبتنی بر اندیش ههای مختلف در درون اندیشمندان مسلمان دارند سعی م یکنند با بها دادن به رشد این اندیش ههای رقیب آنها را در مسیر منافع خود راهبری نمایند. این موضوع در مورد القاعده و داعش به استناد مطالب آتی مقاله قابل تطبیق م یباشد. <br><br> | ||
<br> | |||
اولویت مبارزه این جریان یهودیان و صلیبیون هستند که سازمان القاعده مثال روشن این نوع سلف یگری است که ب هدلیل مبارزه و جهاد با رو سهای کافر حوزه ی افغانستان را انتخاب و در این جهاد شــرکت نمودند. گروه دوم جریان تکفیری اســت که با برداشتی خاص دشمن را به دشــمن قریب و بعید تقســیم م ینماید و شیعیان را ب هعنوان دشمن قریب در خط اول مقابله خود قرار م یدهد، داعش نمونه بارز این جریان فکری است که در سا لهای گذشته تا امروز با اشغال بخ شهایی از خاک عراق افکار انحرافی خود را در این کشور گسترش داده است (جهانی، .)22-23 :1392 آنچه در این میان اهمیت دارد نقشی است که قدر تهای خارج از دنیای اسلام در تأسیس یا بهره برداری از این تفکرات در راستای تأمین منافع خود داشت هاند اگر روای تهایی که از افرادی مانند همفر ب هعنوان جاسوس انگلیســی در سرزمی نهای اسلامی گزارش گردیده مورد تأیید باشد به نقش تأسیسی انگلیس در ب هوجود آمدن وهابیت در اهل سنت و بهائیت در میان شیعه ب همنظــور ایجاد بذر اختلاف و انحراف م یتوان اذعان نمــود و اگر با دید هی تردید به ای نگونه در بهر هبرداری قدر تهای خارج اسلام و معاند با اسلام از این ظرفی تهای ًروای تها بنگریم قطعاانحرافی و افراطی درونی نم یتوان شــک نمود. <br> | |||
<br> | |||
نویســنده این ســطور معتقد است قدرت های مخالف اسلام برای تضعیف اسلام و اندیش ههای متعالی اسلامی سعی نمود هاند با مطالعه دقیق و برنام هریزی در جهت منحرف نمودن جریا نهای اسلامی اقدام نمایند و اگر امروز با پدید ههایی مانند القاعده و داعش روبرو هستیم به دو صورت باید به تحلیل آن پرداخت، از یک طرف نقش تأسیسی که امریکا و سایر قدر تهای ذ ینفع در ب هوجود آوردن این گرو هها دارند و با حمایت مالی و تشکیلاتی امکان ب هقدرت رسیدن آنان را فراهم م یکنند و از سوی دیگر، با شناختی که از ظرفی تهای انتقادی مبتنی بر اندیش ههای مختلف در درون اندیشمندان مسلمان دارند سعی م یکنند با بها دادن به رشد این اندیش ههای رقیب آنها را در مسیر منافع خود راهبری نمایند. این موضوع در مورد القاعده و داعش به استناد مطالب آتی مقاله قابل تطبیق م یباشد. <br> | |||
<br> | |||
در کنار مباحثی که در رابطه با سلفی گری بیان شد ذکر این نکته نیز نباید مورد غفلت قرار گیرد که جریان سلف یگری دارای یک طیف گسترد ها ی است که افراط یترین و غیر قابل دفا عترین مدل آن القاعده و داعش و جریا نهای همسو و ه مفکر آنان مانند بوک وحرام م یباشند، اما در آ نسوی طیف، شــاهد جریا نهای معتدلی هستیم که گرچه شعار سلف یگری را مطرح نمود هاند، ولی هی چگاه برای رســیدن به اهداف خود به رو شهای غیرمنطقی و غیرانسانی متوسل نگشت هاند و بیشــتر ب هصورت یک جنبش اجتماعی سیاسی با طرح شعار احیای مجد و عظمت از دست رفته ی مسلمین و تعالی اسلام راستین و بیداری امت اسلامی از جهل و خرافه و رهایی از سلطه بیگانگان و جهان غرب به مبارزه پرداخت هاند، بهترین مثال این جریان جنبش اخوا نالمسلمین اســت که از زمان تأســیس آن توسط حس نالبناء تا امروز دوران مختلفی را پشت سر گذاشته است. تعریف حســ نالبناء مؤســس جنبش اخوان از این تشکیلات عبارت است از: | در کنار مباحثی که در رابطه با سلفی گری بیان شد ذکر این نکته نیز نباید مورد غفلت قرار گیرد که جریان سلف یگری دارای یک طیف گسترد ها ی است که افراط یترین و غیر قابل دفا عترین مدل آن القاعده و داعش و جریا نهای همسو و ه مفکر آنان مانند بوک وحرام م یباشند، اما در آ نسوی طیف، شــاهد جریا نهای معتدلی هستیم که گرچه شعار سلف یگری را مطرح نمود هاند، ولی هی چگاه برای رســیدن به اهداف خود به رو شهای غیرمنطقی و غیرانسانی متوسل نگشت هاند و بیشــتر ب هصورت یک جنبش اجتماعی سیاسی با طرح شعار احیای مجد و عظمت از دست رفته ی مسلمین و تعالی اسلام راستین و بیداری امت اسلامی از جهل و خرافه و رهایی از سلطه بیگانگان و جهان غرب به مبارزه پرداخت هاند، بهترین مثال این جریان جنبش اخوا نالمسلمین اســت که از زمان تأســیس آن توسط حس نالبناء تا امروز دوران مختلفی را پشت سر گذاشته است. تعریف حســ نالبناء مؤســس جنبش اخوان از این تشکیلات عبارت است از: | ||
دعوت ی سلف ی، ی، | دعوت ی سلف ی، ی، | ||
| خط ۹۴: | خط ۸۳: | ||
گروه ی ورزش ی، | گروه ی ورزش ی، | ||
پیوند ی علم ی و فرهنگ ی، ّ | پیوند ی علم ی و فرهنگ ی، ّ | ||
طریقت ی سن : 97). | طریقت ی سن : 97). | ||
این جنبش از زمان تأسیس 1955شرکت ی اقتصاد ی و | این جنبش از زمان تأسیس 1955شرکت ی اقتصاد ی و اندیشــه ها ی اجتماعی (حسینی، با شــعار سلف یگری ب هدنبال احیای اسلام و رهایی امت اســلامی از انحطاط بوده است که در دور ههای مختلف از لحاظ ســطوح فعالیت فراز و نشــیب داشته و در درون خود با جریا نهای رادیکال، معتدل و محافظ هکار روبرو بوده اســت که بخش رادیکال این جنبش در مقاطعی با رو شهای انقلابی به مبارزه با رژی مهای موجود پرداخت هاند. افرادی مانند سید قطب نمون ههایی از رهبران اخوان انقلابی هســتند که نم یتوان آنان را با جریان ســلف یگری همسو با وهابیت و اندیشــ ههای تکفیری برآمده از آن شبی هســازی نمود. <br> | ||
سید قطب به عنوان عضو برجسته ی | سید قطب به عنوان عضو برجسته ی اخوان المســلمین و اندیشه های انقلابی او زمینه انشعابهای گوناگون را در درون این جنبش فراهم ساخت. آموز ههای سید قطب و تفسیرهای گوناگون از اندیش ههای وی در جناح بند یهای جدید و حرک تهای بنیادگرا در دوران معاصر در میان اهل سنت مؤثر بوده است. | ||
اعضای جوان اخوان المســلمین به تدریج از رهبران ارشد فاصله گرفتند و براساس برداش تهای گوناگون از تعالیم سید قطب در اواخر دهه ی 0691میلادی تشک لهای دیگری را که در واقع تشک لهای بنیادگرا و پیکارجوی ســلفی است، در میان اهل ســنت به وجود آوردند (دکمجیان، 7731 : 811). در جریان انقلاب مصر در سال 1102 میلادی گرو ههای مختلف اخوان موفق شدند زمام قدرت را پس از ده هها مبارزه ب هدست بگیرند و محمد مرسی را از طریق انتخابات آزاد 71 ژوئن 2102 میلادی به ریاست جمهوری مصر برسانند. ولی یک سال پس از تحلیف او، موج جدیدی از اعتراضات مردمی علیه دولت انقلابی آغاز شــد که در نهایت در ســوم ژوئیه 3102 میلادی دولت مرسی بر اثر کودتای ارتش به رهبری عدلی منصور سقوط کرد و این فرصت تاریخی از دست این جریان خارج گردید. | اعضای جوان اخوان المســلمین به تدریج از رهبران ارشد فاصله گرفتند و براساس برداش تهای گوناگون از تعالیم سید قطب در اواخر دهه ی 0691میلادی تشک لهای دیگری را که در واقع تشک لهای بنیادگرا و پیکارجوی ســلفی است، در میان اهل ســنت به وجود آوردند (دکمجیان، 7731 : 811). در جریان انقلاب مصر در سال 1102 میلادی گرو ههای مختلف اخوان موفق شدند زمام قدرت را پس از ده هها مبارزه ب هدست بگیرند و محمد مرسی را از طریق انتخابات آزاد 71 ژوئن 2102 میلادی به ریاست جمهوری مصر برسانند. ولی یک سال پس از تحلیف او، موج جدیدی از اعتراضات مردمی علیه دولت انقلابی آغاز شــد که در نهایت در ســوم ژوئیه 3102 میلادی دولت مرسی بر اثر کودتای ارتش به رهبری عدلی منصور سقوط کرد و این فرصت تاریخی از دست این جریان خارج گردید. | ||
نقش امریکا در حمایت و شکل دادن به جریا نهای تکفیری و سلفی با توجه به مقدمات ذکر شــده در مورد سابقه جریان سلف یگری معاصر م یتوان گفت نقطه آغازین آشنایی جهانیان با جریان سلفی در ده ههای اخیر از کشور افغانستان و شک لگیری گروه دی 85313مجاهدین افغان در برابر روسیه شروع م یگردد، اتحاد جماهیر شوروی سابق در دســامبر 9791) به افغانستان حمله و بخ شهای زیادی از این کشور را اشغال نمود. این 24( اقدام رو سها در حمله به افغانستان در راستای توسعه حوزه ی نفوذ و گسترش کمونیسم بود که امریکا در برابرآن واکنش نشــان داد و گرو ههای مســلح با دیدگا ههای جهادی را به عنوان ابزار اجرائی اصلی وارد سیاســ تهای راهبردی خود نموده و از زمان اعلام جنگ علیه اتحادیه شوروی سابق برای خارج کردن این نیروها از افغانستان از این گرو هها استفاده نمود. | نقش امریکا در حمایت و شکل دادن به جریا نهای تکفیری و سلفی با توجه به مقدمات ذکر شــده در مورد سابقه جریان سلف یگری معاصر م یتوان گفت نقطه آغازین آشنایی جهانیان با جریان سلفی در ده ههای اخیر از کشور افغانستان و شک لگیری گروه دی 85313مجاهدین افغان در برابر روسیه شروع م یگردد، اتحاد جماهیر شوروی سابق در دســامبر 9791) به افغانستان حمله و بخ شهای زیادی از این کشور را اشغال نمود. این 24( اقدام رو سها در حمله به افغانستان در راستای توسعه حوزه ی نفوذ و گسترش کمونیسم بود که امریکا در برابرآن واکنش نشــان داد و گرو ههای مســلح با دیدگا ههای جهادی را به عنوان ابزار اجرائی اصلی وارد سیاســ تهای راهبردی خود نموده و از زمان اعلام جنگ علیه اتحادیه شوروی سابق برای خارج کردن این نیروها از افغانستان از این گرو هها استفاده نمود. | ||