۸۵٬۸۱۰
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'اهل‌سنت' به 'اهل سنت'
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - 'اهل‌سنت' به 'اهل سنت') |
||
| (۱۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
[[پرونده:ایمن الظواهری.jpg|جایگزین=|بندانگشتی|ایمن الظواهری]] | |||
{| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ | | {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ | | ||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
|} | |} | ||
</div> | </div> | ||
ایمن الظواهری جانشین [[اسامه بن لادن|بنلادن]] و دومین سرکرده سازمان [[القاعده]]، تجسم تفکرات جهادی افراطی برآمده از دل سلفیان جهادی مصر در سازمان القاعده بود که اولویت خود را به مبارزه در درون جهان اسلام و با حاکمان کشورهای اسلامی قرار داد و با ایجاد شاخه‌های متعدد سلفی و مسلح، به بهانه نبرد با غرب، موجی از ناآرامی، کشتار و ویرانی را در جهان اسلام به وجود آورد. | '''ایمن الظواهری''' جانشین [[اسامه بن لادن|بنلادن]] و دومین سرکرده سازمان [[القاعده]]، تجسم تفکرات جهادی افراطی برآمده از دل سلفیان جهادی مصر در سازمان القاعده بود که اولویت خود را به مبارزه در درون جهان اسلام و با حاکمان کشورهای اسلامی قرار داد و با ایجاد شاخه‌های متعدد سلفی و مسلح، به بهانه نبرد با غرب، موجی از ناآرامی، کشتار و ویرانی را در جهان اسلام به وجود آورد. ظواهری خود را تابع جنبش [[طالبان]] میدانست و زیر چتر حمایتی این جنبش به فعالیت مشغول بود. او هر از چند گاهی با انتشار فایلی صوتی و یا تصویری به بیان مواضع خود در خصوص تحولات جهان می‌‌پرداخت و سلفیان مسلح را به اتحاد و استقامت در مسیر جهاد دعوت میکرد. این جراح مصری که از خانواده‌ای فرهیخته در [[قاهره]] [[جمهوری عربی مصر|مصر]] برخاسته، سرکرده سازمانی شد که ارتباط میان شاخه‌هایش از هم گسسته شده و فعالیت آن رو به ضعف نهاده است. زندگی و تفکرات این شخصیت جنگجو و تکفیری عصاره‌ای از ماهیت جنش‌های سلفی افراطی و مسلحانه را در خود جای داده که با مطالعه و بررسی آن، زوایای متعددی از این ماهیت، آشکار خواهد شد. | ||
== تولد و تحصیلات == | |||
==تولد و تحصیلات== | |||
ایمن الظواهری در 19 حزیران/ ژوئن 1951م در قاهره، پایتخت مصر به دنیا آمد. خانواده او دارای سوابق علمی و اجتماعی برجسته‌ای در مصر بودند. شیخ ربیع الظواهری، جد او یکی از شیوخ الازهر بود و پدرش، محمد ربیع الظواهری، استاد دانشکده پزشکی در دانشگاه عین شمس مصر و یکی از پزشکان معروف آن دیار بود. یکی از اجداد او نیز از شیوخ صوفیه مصر بود که به عنوان سفیر مصر در برخی از کشورها منصوب شد و به سفیر متصوف ملقب شد.<ref>عبدالرحمن مظهر الهلوش: الشیخ و الطبیب، ص39-40؛ عبدالرحیم علی: حلف الارهاب، ج3، ص14.</ref> | ایمن الظواهری در 19 حزیران/ ژوئن 1951م در قاهره، پایتخت مصر به دنیا آمد. خانواده او دارای سوابق علمی و اجتماعی برجسته‌ای در مصر بودند. شیخ ربیع الظواهری، جد او یکی از شیوخ الازهر بود و پدرش، محمد ربیع الظواهری، استاد دانشکده پزشکی در دانشگاه عین شمس مصر و یکی از پزشکان معروف آن دیار بود. یکی از اجداد او نیز از شیوخ صوفیه مصر بود که به عنوان سفیر مصر در برخی از کشورها منصوب شد و به سفیر متصوف ملقب شد.<ref>عبدالرحمن مظهر الهلوش: الشیخ و الطبیب، ص39-40؛ عبدالرحیم علی: حلف الارهاب، ج3، ص14.</ref> | ||
مادرش نیز امیمه عزام منتسب به خاندان مشهور عزام بود که | مادرش نیز امیمه عزام منتسب به خاندان مشهور عزام بود که برجسته‌ترین شخصیت آن عبدالرحمن پاشا عزام، برادر جد ایمن الظواهری، بود که اولین دبیرکل اتحادیه کشورهای عرب بود. مادر ایمن الظواهری، دختر دکتر عبدالوهاب عزام، استاد آداب شرقی در دانشگاه الازهر بود که شاهنامه را به عربی ترجمه کرده است.<ref>عبدالرحیم علی: همان.</ref> | ||
ایمن پس از ورود به دانشکده پزشکی دانشگاه قاهره، در سال 1974م با درجه بسیار عالی از آنجا فارغ‌التحصیل شد و سپس درسال 1978م مدرک فوق لیسانسش را در رشته جراحی کسب کرد و سپس با ادامه تحصیل در دانشگاه‌های پاکستان، مدرک دکترای خود در رشته جراحی را کسب کرد.<ref> عبدالرحمن مظهر الهلوش: پیشین، ص40.</ref> | ایمن پس از ورود به دانشکده پزشکی دانشگاه قاهره، در سال 1974م با درجه بسیار عالی از آنجا فارغ‌التحصیل شد و سپس درسال 1978م مدرک فوق لیسانسش را در رشته جراحی کسب کرد و سپس با ادامه تحصیل در دانشگاه‌های پاکستان، مدرک دکترای خود در رشته جراحی را کسب کرد.<ref> عبدالرحمن مظهر الهلوش: پیشین، ص40.</ref> | ||
==فعالیت سیاسی مذهبی== | == فعالیت سیاسی مذهبی == | ||
دوران جوانی ایمن ظواهری در بحبوحه فعالیت جنبش‌های جهادی و معترض اسلام‌گرا در مصر سپری شد. تفکرات سلفی ـ جهادی همزمان با شکوفایی در فضای اسلامی مصر، روح و فکر ایمن الظواهری را نیز مورد تأثیر قرار داد. | دوران جوانی ایمن ظواهری در بحبوحه فعالیت جنبش‌های جهادی و معترض اسلام‌گرا در مصر سپری شد. تفکرات سلفی ـ جهادی همزمان با شکوفایی در فضای اسلامی مصر، روح و فکر ایمن الظواهری را نیز مورد تأثیر قرار داد. | ||
| خط ۷۱: | خط ۶۷: | ||
ایمن الظواهری به اتهام دست داشتن در ترور انور سادات سه سال را در زندان‌های مصر گذراند و با توجه به اوضاع زندان‌های مصر و مباحث فکری مطرح در میان زندانیان اسلام‌گرا در آن دوره، طبیعی بود که تفکرات ایمن ظواهری نیز با شدت بیشتری به سوی افراط و تکفیر سوق یابد. | ایمن الظواهری به اتهام دست داشتن در ترور انور سادات سه سال را در زندان‌های مصر گذراند و با توجه به اوضاع زندان‌های مصر و مباحث فکری مطرح در میان زندانیان اسلام‌گرا در آن دوره، طبیعی بود که تفکرات ایمن ظواهری نیز با شدت بیشتری به سوی افراط و تکفیر سوق یابد. | ||
==نبرد در افغانستان== | == نبرد در افغانستان == | ||
ظواهری پس از آزادی از زندان، یعنی در سال 1985م با تغییری که در رفتار، تفکرات و آثار او محسوس بود، وارد میدان نبرد در افغانستان شد.<ref>پیتر ال. برگن: اسامه بنلادن، ص119؛ عبدالرحیم علی: همان، ص39.</ref> | ظواهری پس از آزادی از زندان، یعنی در سال 1985م با تغییری که در رفتار، تفکرات و آثار او محسوس بود، وارد میدان نبرد در افغانستان شد.<ref>پیتر ال. برگن: اسامه بنلادن، ص119؛ عبدالرحیم علی: همان، ص39.</ref> | ||
| خط ۸۹: | خط ۸۵: | ||
در این میان ایمن الظواهری که پیش از این نیز با فعالیت‌های تشکیلاتی در مصر آشنا شده بود، در سال 1987م با کمک‌های بنلادن و سایر حمایت‌های مالی که از کشورهای عربی به دست او می‌‌رسید، فعالیت‌های فکری و میدانی خویش را وسعت بخشید. او با تأسیس دفتر جهاد در پیشاور، به عنوان امین مجاهدان افغان، کمک‌های مالی را از برخی کشورهای عربی و خیریه‌ها گرفته و صرف جهاد در افغانستان میکرد. او همچنین نشریه‌ای به نام "الفتح" را منتشر کرد.<ref>عبدالرحیم علی، حلف الارهاب، ج3، ص31.</ref> | در این میان ایمن الظواهری که پیش از این نیز با فعالیت‌های تشکیلاتی در مصر آشنا شده بود، در سال 1987م با کمک‌های بنلادن و سایر حمایت‌های مالی که از کشورهای عربی به دست او می‌‌رسید، فعالیت‌های فکری و میدانی خویش را وسعت بخشید. او با تأسیس دفتر جهاد در پیشاور، به عنوان امین مجاهدان افغان، کمک‌های مالی را از برخی کشورهای عربی و خیریه‌ها گرفته و صرف جهاد در افغانستان میکرد. او همچنین نشریه‌ای به نام "الفتح" را منتشر کرد.<ref>عبدالرحیم علی، حلف الارهاب، ج3، ص31.</ref> | ||
==فرماندهی میدانی القاعده== | == فرماندهی میدانی القاعده == | ||
او با متناسب با نام نشریه‌اش، لقب "طلائع الفتح" را بر نیروهای عرب ـ افغان نهاد و در کنار بنلادن، به ساماندهی و مدیریت این نیروها پرداخت. تا جایی که در سال 1987م و با آغاز خروج نیروهای شوروی از افغانستان، او نیز انتقال نیروهای مبارز القاعده به سایر مراکز درگیری در جهان اسلام را کلید زد و برخی از آنان را طی هماهنگی با برخی نیروهای یمنی به یمن فرستاد. | او با متناسب با نام نشریه‌اش، لقب "طلائع الفتح" را بر نیروهای عرب ـ افغان نهاد و در کنار بنلادن، به ساماندهی و مدیریت این نیروها پرداخت. تا جایی که در سال 1987م و با آغاز خروج نیروهای شوروی از افغانستان، او نیز انتقال نیروهای مبارز القاعده به سایر مراکز درگیری در جهان اسلام را کلید زد و برخی از آنان را طی هماهنگی با برخی نیروهای یمنی به یمن فرستاد. | ||
| خط ۹۹: | خط ۹۵: | ||
او فعالیت خویش را به مدیریت نیروها منحصر نکرد و طی سفرهای متعدد به کشورهای مختلف، علاوه بر جذب حمایت‌های مالی برای سازمان القاعده، در پی جذب نیرو مدیریت نیروهای القاعده در نقاط مختلف جهان برآمد. | او فعالیت خویش را به مدیریت نیروها منحصر نکرد و طی سفرهای متعدد به کشورهای مختلف، علاوه بر جذب حمایت‌های مالی برای سازمان القاعده، در پی جذب نیرو مدیریت نیروهای القاعده در نقاط مختلف جهان برآمد. | ||
خالد ابوالذهب طی محاکمه اسلامگرایان در قاهره در سال 1999م اظهار داشت که ایمن الظواهری در سال 1995م با نام مستعار دکتر عبدالمعز به ایالات متحده آمریکا سفر کرده و اموالی را جهت کمک به قربانیان جنگ در افغانستان | خالد ابوالذهب طی محاکمه اسلامگرایان در قاهره در سال 1999م اظهار داشت که ایمن الظواهری در سال 1995م با نام مستعار دکتر عبدالمعز به ایالات متحده آمریکا سفر کرده و اموالی را جهت کمک به قربانیان جنگ در افغانستان جمع‌آوری کرده است. او سپس بخشی از این اموال را در راستای انجام عملیات تروریستی انفجار در سفارت مصر در اسلام آباد پاکستان در سال 1995م به کار گرفت.<ref>عبدالرحمن مظهر الهلوش: الشیخ و الطبیب، ص 149-150.</ref> | ||
ایمن الظواهری یکی از ارکان اصلی شکل گرفتن بیانیه‌ای بود که طی آن، تمام نیروها، شهروندان و منافع مسیحیان، یهود و آمریکایی‌های از جانب سلفیان افراطی مورد تهدید مستقیم و صریح قرار گرفت. | ایمن الظواهری یکی از ارکان اصلی شکل گرفتن بیانیه‌ای بود که طی آن، تمام نیروها، شهروندان و منافع مسیحیان، یهود و آمریکایی‌های از جانب سلفیان افراطی مورد تهدید مستقیم و صریح قرار گرفت. | ||
در فوریه 1998م شش تن از سرکردگان گروه‌های مسلح سلفی با امضای بیانیه‌ای همه توجهات را به خود جلب کرده و خبر از شروع نبردی فراگیر دادند. این بیانیه توسط بنلادن، ایمن الظواهری، رفاعی طه، یکی از اعضای مجلس شورای جماعت اسلامی مصر و منیر حمزه، نماینده جمعیت علمای پاکستان و فضل الرحمان، سرکرده جنبش جهاد در بنگلادش امضا شد. امضاکنندگان این بیانیه با امضای آن، تشکیل جبهه جهانی نبرد با یهود و صلیبیان را اعلام کرده و تأکید کردند که کشتن آمریکایی‌ها و هم‌پیمانان غربی‌شان اعم از نظامی و غیر نظامی بر هر مسلمانی که بتواند آنان را بکشد، واجب عینی است، تا اینکه مسجد الاقصی و | در فوریه 1998م شش تن از سرکردگان گروه‌های مسلح سلفی با امضای بیانیه‌ای همه توجهات را به خود جلب کرده و خبر از شروع نبردی فراگیر دادند. این بیانیه توسط بنلادن، ایمن الظواهری، رفاعی طه، یکی از اعضای مجلس شورای جماعت اسلامی مصر و منیر حمزه، نماینده جمعیت علمای پاکستان و فضل الرحمان، سرکرده جنبش جهاد در بنگلادش امضا شد. امضاکنندگان این بیانیه با امضای آن، تشکیل جبهه جهانی نبرد با یهود و صلیبیان را اعلام کرده و تأکید کردند که کشتن آمریکایی‌ها و هم‌پیمانان غربی‌شان اعم از نظامی و غیر نظامی بر هر مسلمانی که بتواند آنان را بکشد، واجب عینی است، تا اینکه مسجد الاقصی و مسجد‌الحرام از چنگال آنان آزاد گردد و ارتش‌های آنان نیز دست از پا درازتر، از سرزمین‌های اسلامی خارج شوند.<ref>عبدالرحیم علی: حلف الارهاب، ج3، ص46.</ref> | ||
پس از ترک کشور سودان و ورود به خاک افغانستان، اگرچه بن لادن در افغانستان مستقر شد اما ایمن ظواهری تصمیم گرفت تا به چچن برود و به جهاد در برابر روسیه در آن منطقه یاری رساند. اما هیچ کس جز بن لادن و تعداد کمی از رهبران القاعده از این سفر باخبر نبود. اما نزدیک بود که این سفر به فاجعه‌ای مبدل گردد؛ چرا که ظواهری به همراه دو تن از همراهانش (محمود الحناوی و احمد سلامة مبروک) که از رهبران القاعده بودند به اتهام ورود غیر قانونی و با گذرنامه جعلی توسط نیروهای امنیتی داغستان، بازداشت شدند. این در حالی بود که نیروهای داغستان نیز از هویت واقعی افراد دستگیر شده بی‌اطلاع بودند. فرستادگانی از طرف بن لادن سعی کردند که با پرداخت رشوه به نیروهای امنیتی داغستان، ظواهری و همراهانش را آزاد سازند که او نیز پس از رهایی از بازداشت نیروهای داغستان، به افغانستان بازگشت، در حالی که احمد سلامه مبروک به آذربایجان رفت و حناوی در قفقاز مستقر شد.<ref>عبدالرحمن مظهر الهلوش: الشیخ و الطبیب، ص150.</ref> | پس از ترک کشور سودان و ورود به خاک افغانستان، اگرچه بن لادن در افغانستان مستقر شد اما ایمن ظواهری تصمیم گرفت تا به چچن برود و به جهاد در برابر روسیه در آن منطقه یاری رساند. اما هیچ کس جز بن لادن و تعداد کمی از رهبران القاعده از این سفر باخبر نبود. اما نزدیک بود که این سفر به فاجعه‌ای مبدل گردد؛ چرا که ظواهری به همراه دو تن از همراهانش (محمود الحناوی و احمد سلامة مبروک) که از رهبران القاعده بودند به اتهام ورود غیر قانونی و با گذرنامه جعلی توسط نیروهای امنیتی داغستان، بازداشت شدند. این در حالی بود که نیروهای داغستان نیز از هویت واقعی افراد دستگیر شده بی‌اطلاع بودند. فرستادگانی از طرف بن لادن سعی کردند که با پرداخت رشوه به نیروهای امنیتی داغستان، ظواهری و همراهانش را آزاد سازند که او نیز پس از رهایی از بازداشت نیروهای داغستان، به افغانستان بازگشت، در حالی که احمد سلامه مبروک به آذربایجان رفت و حناوی در قفقاز مستقر شد.<ref>عبدالرحمن مظهر الهلوش: الشیخ و الطبیب، ص150.</ref> | ||
| خط ۱۰۹: | خط ۱۰۵: | ||
ظواهری هرچند در دوران حیات بنلادن، دست راست او به حساب می‌‌آمد، اما او در همان زمان نیز از لحاظ رسانه‌ای و تبلیغاتی، در رده‌ای بالاتر از بنلادن قرار داشت. تا جایی که طی نُه سال، بیش از شصت فایل صوتی و تصویری از او در پایگاه‌های اینترنتی مرتبط با القاعده منتشر شد.<ref> همان، ص309.</ref> | ظواهری هرچند در دوران حیات بنلادن، دست راست او به حساب می‌‌آمد، اما او در همان زمان نیز از لحاظ رسانه‌ای و تبلیغاتی، در رده‌ای بالاتر از بنلادن قرار داشت. تا جایی که طی نُه سال، بیش از شصت فایل صوتی و تصویری از او در پایگاه‌های اینترنتی مرتبط با القاعده منتشر شد.<ref> همان، ص309.</ref> | ||
==جانشینی بنلادن== | == جانشینی بنلادن == | ||
پس از آنکه در تاریخ 1/5/2011م اوباما، | پس از آنکه در تاریخ 1/5/2011م اوباما، رئیس‌جمهور وقت ایالات متحده، رسماً اعلام کرد که ایالات متحده توانسته است بنلادن را به همراه یکی از فرزندانش (خالد) در یکی از مناطق پاکستان، بکُشد، القاعده بلافاصله در پی نصب سرکرده جدید و بیعت با رهبری جدید افتاد.<ref>عبدالرحمن مظهر هلوش: الشیخ و الطبیب، ص371.</ref> | ||
سازمان القاعده سیف العدل، افسر سابق نیروهای ویژه در مصر را که از رهبران این سازمان محسوب می‌‌شد به طور موقت زمام‌دار امور سازمان کرد تا رسماً تعیین ایمن الظواهری به صورت رسمی اعلام گردد.<ref>«القاعدة تعین قائدا مؤقتا»، سایت خبرگزاری الجزیره.</ref> | سازمان القاعده سیف العدل، افسر سابق نیروهای ویژه در مصر را که از رهبران این سازمان محسوب می‌‌شد به طور موقت زمام‌دار امور سازمان کرد تا رسماً تعیین ایمن الظواهری به صورت رسمی اعلام گردد.<ref>«القاعدة تعین قائدا مؤقتا»، سایت خبرگزاری الجزیره.</ref> | ||
| خط ۱۱۹: | خط ۱۱۵: | ||
حدود یک ماه بعد، با اعلام جایگزینی ایمن الظواهری به عنوان سرکرده القاعده به جای بن لادن، توجه افکار عمومی و کارشناسان به این شخصیت سلفی افزایش یافت و سخنرانی‌ها و بیانیه‌های او نیز بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت. اما با این حال، او هیچ وقت نتوانست کاریزمای بن لادن را داشته باشد و نفوذ او در دل‌های جوانان حماسی سلفی به مراتب کمتر از بن لادن بود. | حدود یک ماه بعد، با اعلام جایگزینی ایمن الظواهری به عنوان سرکرده القاعده به جای بن لادن، توجه افکار عمومی و کارشناسان به این شخصیت سلفی افزایش یافت و سخنرانی‌ها و بیانیه‌های او نیز بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت. اما با این حال، او هیچ وقت نتوانست کاریزمای بن لادن را داشته باشد و نفوذ او در دل‌های جوانان حماسی سلفی به مراتب کمتر از بن لادن بود. | ||
عده زیادی از سلفیان معتدل که به دلیل دشمنی بن لادن با غرب و آمریکا به او علاقه داشته و او را می‌‌ستودند نیز، ایمن الظواهری را قبول نداشتند و او را عامل انحراف در انگیزه‌های عملیاتی القاعده می‌‌دانستند؛ چنان که در نظرات کاربران اینترنتی که در حاشیه خبر جانشینی ایمن الظواهری به بیان نظرات خود پرداخته بودند به خوبی مشهود است که بسیاری از علاقه‌مندان به بن لادن، ایمن الظواهری را قبول نداشته و حتی او را عامل انحراف بن لادن می‌‌دانند و بسیاری نیز او را فردی خونریز توصیف کردند که شهروندان عادی با نظامیان غربی برایش تفاوتی ندارد و هدف اصلی‌اش از بین بردن حکومت‌های کشورهای اسلامی است.<ref>ر.ک: نظرات کاربران ذیل خبر «الظواهری یخلف بن لادن بقیادة القاعدة»، در سایت الجزیره.</ref> | عده زیادی از سلفیان معتدل که به دلیل دشمنی بن لادن با غرب و آمریکا به او علاقه داشته و او را می‌‌ستودند نیز، ایمن الظواهری را قبول نداشتند و او را عامل انحراف در انگیزه‌های عملیاتی القاعده می‌‌دانستند؛ چنان که در نظرات کاربران اینترنتی که در حاشیه خبر جانشینی ایمن الظواهری به بیان نظرات خود پرداخته بودند به خوبی مشهود است که بسیاری از علاقه‌مندان به بن لادن، ایمن الظواهری را قبول نداشته و حتی او را عامل انحراف بن لادن می‌‌دانند و بسیاری نیز او را فردی خونریز توصیف کردند که شهروندان عادی با نظامیان غربی برایش تفاوتی ندارد و هدف اصلی‌اش از بین بردن حکومت‌های کشورهای اسلامی است.<ref>ر. ک: نظرات کاربران ذیل خبر «الظواهری یخلف بن لادن بقیادة القاعدة»، در سایت الجزیره.</ref> | ||
اما با این حال، اغلب جنبش‌های سلفی مسلحانه شاخه القاعده، با او بیعت کردند و گروه‌هایی مانند شباب المجاهدین در سومالی از رهبری ایمن الظواهری استقبال کردند.<ref>«"الشباب" ترحب بتعیین الظواهری»، سایت الجزیره.</ref> | اما با این حال، اغلب جنبش‌های سلفی مسلحانه شاخه القاعده، با او بیعت کردند و گروه‌هایی مانند شباب المجاهدین در سومالی از رهبری ایمن الظواهری استقبال کردند.<ref>«"الشباب" ترحب بتعیین الظواهری»، سایت الجزیره.</ref> | ||
| خط ۱۳۸: | خط ۱۳۴: | ||
ظواهری بارها با انتشار صوت و تصویر سخنرانی خود در این خصوص، خواهان اتحاد جنبش‌های مسلح سلفی در سوریه شد و از داعش خواست که در عراق بماند و سوریه را به جبهه النصره بسپارد. اما سخنان سرکرده القاعده، نفوذ و گیرایی گذشته را نداشت. تا جایی که ایمن الظواهری در یکی از موضع‌گیری‌ها و سخنانش، عناصر داعش را بدتر از خوارج خواند. | ظواهری بارها با انتشار صوت و تصویر سخنرانی خود در این خصوص، خواهان اتحاد جنبش‌های مسلح سلفی در سوریه شد و از داعش خواست که در عراق بماند و سوریه را به جبهه النصره بسپارد. اما سخنان سرکرده القاعده، نفوذ و گیرایی گذشته را نداشت. تا جایی که ایمن الظواهری در یکی از موضع‌گیری‌ها و سخنانش، عناصر داعش را بدتر از خوارج خواند. | ||
اما مهم‌تر از آن بخش سخنانش، بخشی بود که ایمن الظواهری، رسماً القاعده را تحت تبعیت طالبان دانست و سایر جنبش‌ها را نیز به همکاری و عنایت نسبت به جنبش طالبان فراخواند.<ref> «الظواهری یدعو المسلمین لبیعة طالبان | اما مهم‌تر از آن بخش سخنانش، بخشی بود که ایمن الظواهری، رسماً القاعده را تحت تبعیت طالبان دانست و سایر جنبش‌ها را نیز به همکاری و عنایت نسبت به جنبش طالبان فراخواند.<ref> «الظواهری یدعو المسلمین لبیعة طالبان ویتحدّی البغدادی»، سایت عربی 21.</ref> | ||
==تفکرات== | == تفکرات == | ||
===الولاء و البراء=== | === الولاء و البراء === | ||
تولی و تبری یکی از مهم‌ترین اصول فکری گروه‌های سلفی مسلح است که ادله وجوب جهاد را نیز بر مبنای همین اصل استوار ساخته و بر آن تأکید دارند. | تولی و تبری یکی از مهم‌ترین اصول فکری گروه‌های سلفی مسلح است که ادله وجوب جهاد را نیز بر مبنای همین اصل استوار ساخته و بر آن تأکید دارند. | ||
| خط ۱۶۲: | خط ۱۵۸: | ||
6- نهی از یاری رساندن به کفار در برابر مسلمانان، | 6- نهی از یاری رساندن به کفار در برابر مسلمانان، | ||
7- امر به جهاد علیه کفار و تعین یافتن این امر در زمانی که آنان بر سرزمین‌های اسلامی سیطره یابند ( که در این بخش جهاد با حاکمان کشورهای اسلامی را نیز به دلیل مرتد بودنشان مورد اثبات و تبیین قرار داده است)، | 7- امر به جهاد علیه کفار و تعین یافتن این امر در زمانی که آنان بر سرزمین‌های اسلامی سیطره یابند (که در این بخش جهاد با حاکمان کشورهای اسلامی را نیز به دلیل مرتد بودنشان مورد اثبات و تبیین قرار داده است)، | ||
8- امر به موالات مؤمنان و یاری رساندن به آنان.<ref>عبدالرحیم علی: حلف الارهاب، ج3، ص 76-85.</ref> | 8- امر به موالات مؤمنان و یاری رساندن به آنان.<ref>عبدالرحیم علی: حلف الارهاب، ج3، ص 76-85.</ref> | ||
===دیدگاه نسبت به حکام کشورهای اسلامی=== | === دیدگاه نسبت به حکام کشورهای اسلامی === | ||
ایمن الظواهری دوران جوانی و شکل‌گیری تفکراتش را در بحبوحه اوج‌گیری تفکرات سید قطب و عبدالسلام فرج و شکری مصطفی و... در خصوص ارتداد حکام به دلیل حکم بغیر ما انزل الله سپری کرده و از این سرچشمه فکری تغذیه کرده است؛ از این رو خود او نیز در آثارش همواره بر کفر و ارتداد حکام تأکید دارد و آنان را مزدوران کفار وصف کرده است. | ایمن الظواهری دوران جوانی و شکل‌گیری تفکراتش را در بحبوحه اوج‌گیری تفکرات سید قطب و عبدالسلام فرج و شکری مصطفی و... در خصوص ارتداد حکام به دلیل حکم بغیر ما انزل الله سپری کرده و از این سرچشمه فکری تغذیه کرده است؛ از این رو خود او نیز در آثارش همواره بر کفر و ارتداد حکام تأکید دارد و آنان را مزدوران کفار وصف کرده است. | ||
| خط ۱۹۶: | خط ۱۹۲: | ||
ایمن الظواهری در راستای اعتقادی که به کفر حکام کشورهای اسلامی داشته، آنان را عدو قریب (دشمن نزدیک) در مقابل عدو بعید (دشمن دور)، که غرب و آمریکاست توصیف کرده و بر اساس آیه «'''یا أیها الذین آمنوا قاتلوا الذین یلونکم من الکفار و لیجدوا فیکم غلظه..'''»،<ref>توبه (9)، آیه 123.</ref>جهاد علیه حکام را فریضه‌ای مهم قلمداد کرده است. | ایمن الظواهری در راستای اعتقادی که به کفر حکام کشورهای اسلامی داشته، آنان را عدو قریب (دشمن نزدیک) در مقابل عدو بعید (دشمن دور)، که غرب و آمریکاست توصیف کرده و بر اساس آیه «'''یا أیها الذین آمنوا قاتلوا الذین یلونکم من الکفار و لیجدوا فیکم غلظه..'''»،<ref>توبه (9)، آیه 123.</ref>جهاد علیه حکام را فریضه‌ای مهم قلمداد کرده است. | ||
در سال 1995 در نشریه المجاهدین که به سازمان جهاد مصر تعلق داشت مقاله‌ای را با این عنوان منتشر ساخت که: «راه قدس از قاهره می‌گذرد» و در آن ادعا کرده بود که قدس آزاد نخواهد شد مگر پس از پیروزی اسلامگرایان در مصر و الجزایر.<ref>فواز جرجس، پیشین، ص46؛ منتصر الزیات، راه به سوی | در سال 1995 در نشریه المجاهدین که به سازمان جهاد مصر تعلق داشت مقاله‌ای را با این عنوان منتشر ساخت که: «راه قدس از قاهره می‌گذرد» و در آن ادعا کرده بود که قدس آزاد نخواهد شد مگر پس از پیروزی اسلامگرایان در مصر و الجزایر.<ref>فواز جرجس، پیشین، ص46؛ منتصر الزیات، راه به سوی القاعده داستان مرد دست راست بنلادن، ص97.</ref> | ||
ظواهری در 20 می 1996م با انتقاد از جنبش جماعت اسلامی مصر می‌گوید: اشتباه اصلی جماعت اسلامی این است که بین دشمن دشمن داخلی و خارجی فرق می‌گذارد. بین بریتانیا و ملک فاروق، بین آمریکا و جمال عبدالناصر و بین شوروی و جمال عبدالناصر فرق می‌گذارد. او اضافه می‌کند: نبرد با دشمن نزدیک در اولویت است زیرا خداوند در قرآن می‌‌فرماید: '''«قاتلوا الذین یلونکم من الکفار»''' با آن کافرانی که به شما نزدیکترند بجنگید.<ref> منتصر الزیات، پیشین، ص99.</ref> | ظواهری در 20 می 1996م با انتقاد از جنبش جماعت اسلامی مصر می‌گوید: اشتباه اصلی جماعت اسلامی این است که بین دشمن دشمن داخلی و خارجی فرق می‌گذارد. بین بریتانیا و ملک فاروق، بین آمریکا و جمال عبدالناصر و بین شوروی و جمال عبدالناصر فرق می‌گذارد. او اضافه می‌کند: نبرد با دشمن نزدیک در اولویت است زیرا خداوند در قرآن می‌‌فرماید: '''«قاتلوا الذین یلونکم من الکفار»''' با آن کافرانی که به شما نزدیکترند بجنگید.<ref> منتصر الزیات، پیشین، ص99.</ref> | ||
زمانی که حامد ابوالنصر (م 1986) مرشد | زمانی که حامد ابوالنصر (م 1986) مرشد اخوان‌المسلمین، اظهار داشت که جهاد تنها در مقابل دشمن بیگانه جایز است، ایمن الظواهری در پاسخ به او ابراز داشت: «فرقی نمی‌‌کند که دشمنِ کافر، هموطن ما باشد یا بیگانه و اجنبی؛ چرا که علت وجوب جنگ علیه او کفر اوست نه اینکه او فردی بیگانه یا هموطن است. از این گذشته، فرد کافر با کفرش از مسلمانانِ هموطنش بیگانه شده است به دلیل این آیه شریفه قرآن که می‌‌فرماید: «'''قال یا نوح إنه لیس من أهلک إنه عمل غیر صالح'''»<ref> به نقل از ظواهری: عبدالرحیم علی، تنظیم القاعده عشون عاماً و الغزو مستمر، ص212-213.</ref> و کسانی میان کافر اجنبی و وطنی فرق می‌گذارند، مانند کسانی هستند که میان خمر (مشروبات الکلی) وطنی و اجنبی به تفاوت قائلند». وی در ادامه می‌‌افزاید: وجوب عینی جهاد علیه این حاکمان به این معناست که فردی که با علم به وجوب از عمل به آن سرپیچی کند مرتکب گناه کبیره شده است.<ref>عبدالرحمن مظهر الهلوش: الشیخ و الطبیب، ص273.</ref> | ||
'''ایران و تشیع''' | '''ایران و تشیع''' | ||
یکی از مهم‌ترین اختلافات میان بن لادن و ظواهری، اختلاف بر سر ایران بود؛ چرا که ظواهری، نبرد با ایران را در اولویت فعالیت‌های القاعده قرار می‌‌داد و ایران را در پی سیطره بر منطقه و نشر تشیع بین | یکی از مهم‌ترین اختلافات میان بن لادن و ظواهری، اختلاف بر سر ایران بود؛ چرا که ظواهری، نبرد با ایران را در اولویت فعالیت‌های القاعده قرار می‌‌داد و ایران را در پی سیطره بر منطقه و نشر تشیع بین اهل سنت میدانست. او همواره ایران و شیعیان عراق (آیت‌الله سیستانی) را به همکاری و ارتباط با غرب و آمریکایی‌ها متهم میکرد. اما بن لادن در مقابل، با رد این افکار ظواهری در مورد ایران، موضع خصمانه علیه ایران را غیر عملی میدانست.<ref>عبدالرحمن مظهر الهلوش: الشیخ و الطبیب، ص273.</ref> | ||
ظواهری در مقابل موضع بن لادن در خصوص ایران گفته است: به من ربطی ندارد که دو تن از فرزندان بن لادن (سعد و عبدالله) از سال 2003م در ایران زندگی میکنند. من ایران را دشمن فکری و عقیدتی سازمان القاعده می‌‌دانم؛ چرا که افزایش نفوذ تشیع در جهان، بسیار خطرناک‌تر از نفوذ کمونیسم است.<ref>همان.</ref> | ظواهری در مقابل موضع بن لادن در خصوص ایران گفته است: به من ربطی ندارد که دو تن از فرزندان بن لادن (سعد و عبدالله) از سال 2003م در ایران زندگی میکنند. من ایران را دشمن فکری و عقیدتی سازمان القاعده می‌‌دانم؛ چرا که افزایش نفوذ تشیع در جهان، بسیار خطرناک‌تر از نفوذ کمونیسم است.<ref>همان.</ref> | ||
| خط ۲۱۴: | خط ۲۱۰: | ||
وی در پاسخ گفت: این تهمت‌ها همگی افترای محض است و ما در قبال ایران موضعی واضح و روشن داریم که مبتنی بر حقایق اعتقادی و علمی است. ما همانطور که گفتیم، ملتزم به مذهب سلف صالح هستیم و بنابراین میان ما و شیعیان تفاوت‌ها و شکاف‌های واضحی است؛ چرا که شیعه دوازده امامی نزد ما یکی از فرقه‌های بدعتگرا محسوب می‌شود که بدعت‌هایی اعتقادی را در دین وارد کرده و شیعیان را بدانجا رسانده که: | وی در پاسخ گفت: این تهمت‌ها همگی افترای محض است و ما در قبال ایران موضعی واضح و روشن داریم که مبتنی بر حقایق اعتقادی و علمی است. ما همانطور که گفتیم، ملتزم به مذهب سلف صالح هستیم و بنابراین میان ما و شیعیان تفاوت‌ها و شکاف‌های واضحی است؛ چرا که شیعه دوازده امامی نزد ما یکی از فرقه‌های بدعتگرا محسوب می‌شود که بدعت‌هایی اعتقادی را در دین وارد کرده و شیعیان را بدانجا رسانده که: | ||
قائل به کفر ابوبکر، عمر، مادران مؤمنین ( همسران پیامبر ) و صحابه و تابعین هستند و آشکارا آنان را سبّ و لعن میکنند. | قائل به کفر ابوبکر، عمر، مادران مؤمنین (همسران پیامبر) و صحابه و تابعین هستند و آشکارا آنان را سبّ و لعن میکنند. | ||
قائل به تحریف قرآن هستند. | قائل به تحریف قرآن هستند. | ||
| خط ۲۲۸: | خط ۲۲۴: | ||
رهبران انقلاب ایران پس از انقلاب علیه شاه که به دلیل انحرافش از اسلام صورت گرفت، ادعا کردند که انقلابشان اسلامی است نه شیعی و در هرجا که ملت‌های مسلمان تحت فشار باشند بدون تفاوت میان شیعه و سنی، در کنار آنان خواهند بود. اما حقایق روزبهروز نشان داد که این سخن صرف ادعا بوده و رهبران ایران تنها در جایی موضعگیری میکنند که به نفع شیعیان باشد و در جاهای دیگر حتی اگر مبارزه میان اسلام و کفر باشد جهالت پیشه میکنند. و از این نمونه: | رهبران انقلاب ایران پس از انقلاب علیه شاه که به دلیل انحرافش از اسلام صورت گرفت، ادعا کردند که انقلابشان اسلامی است نه شیعی و در هرجا که ملت‌های مسلمان تحت فشار باشند بدون تفاوت میان شیعه و سنی، در کنار آنان خواهند بود. اما حقایق روزبهروز نشان داد که این سخن صرف ادعا بوده و رهبران ایران تنها در جایی موضعگیری میکنند که به نفع شیعیان باشد و در جاهای دیگر حتی اگر مبارزه میان اسلام و کفر باشد جهالت پیشه میکنند. و از این نمونه: | ||
موضعشان نسبت به انقلاب سوریه است که جانب حافظ اسد را گرفتند و گفتند که | موضعشان نسبت به انقلاب سوریه است که جانب حافظ اسد را گرفتند و گفتند که اخوان‌المسلمین مزدوران آمریکا هستند. | ||
در میدان جهاد افغانستان نیز تنها به گروه‌های شیعی کمکرسانی می‌کردند. | در میدان جهاد افغانستان نیز تنها به گروه‌های شیعی کمکرسانی می‌کردند. | ||
| خط ۲۴۲: | خط ۲۳۸: | ||
<ref>عبدالرحمن مظهر الهلوش: الشیخ و الطبیب، ص274.</ref> | <ref>عبدالرحمن مظهر الهلوش: الشیخ و الطبیب، ص274.</ref> | ||
''' | '''اخوان‌المسلمین مصر''' | ||
ظواهری با تألیف کتاب «'''الحصاد المر؛ الاخوان المسلمون فی ستین عاما'''»، به شدت جماعت | ظواهری با تألیف کتاب «'''الحصاد المر؛ الاخوان المسلمون فی ستین عاما'''»، به شدت جماعت اخوان‌المسلمین مصر را مورد انتقاد قرار داد. او همراهی این حزب، با حکومت‌های مرتد و ظالم مصر را به بهانه مبارزات سیاسی، خلاف احکام اسلامی دانسته و اخوان‌المسلمین را به تضعیف و رد فریضه جهاد متهم ساخته است.<ref>عبدالرحیم علی: حلف الارهاب، ج3، ص197-298.</ref> | ||
=مرگ مشکوک و مبهم= | =مرگ مشکوک و مبهم= | ||
[[ پرونده:ایمن.jpg|جایگزین=|بندانگشتی|پنجره ساختمانی که از آنجا به ضرب گلوله کشته شد ]] | [[پرونده:ایمن.jpg|جایگزین=|بندانگشتی|پنجره ساختمانی که از آنجا به ضرب گلوله کشته شد]] | ||
الظواهری در ۳۱ ژوئیهٔ ۲۰۲۲، اندکی پس از ساعت ۶ صبح به وقت محلی در یک حملهٔ هواپیمای بدون سرنشین توسط سازمان اطلاعات مرکزی ایالات متحده در محلهٔ مجلل شیرپور کابل کشته شد <ref>[https://www.politico.com/news/2022/08/01/sources-u-s-kills-al-qaeda-leader-ayman-al-zawahri-in-drone-strike-00049089 سایت پلیتیکو]</ref>. یک مقام ارشد دولت در بیانیه‌ای به خبرنگاران گفت: «ایالات متحده در طول آخر هفته یک عملیات ضدتروریستی را علیه یک هدف مهم القاعده در افغانستان انجام داد. عملیات، موفقیت‌آمیز بود و به غیرنظامیان تلفاتی وارد نشد.» وزارت دفاع ایالات متحده آمریکا مسئولیت این حمله را رد کرد، در حالی‌که ستاد فرماندهی مرکزی ایالات متحده آمریکا از اظهار نظر خودداری کرد. رئیس‌جمهور جو بایدن در شامگاه ۱ اوت ۲۰۲۲، با تأخیر دو روزه برای بررسی دقیق موفقیت عملیات، در کاخ سفید اعلام کرد که جامعهٔ اطلاعاتی ایالات متحده آمریکا ظواهری را در حالی‌که او در اوایل سال ۲۰۲۲ به مرکز شهر کابل نقل مکان کرده بود، شناسایی کرد و او یک هفته پیش از حمله، دستور آن را صادر کرده بود. بایدن همچنین اظهار داشت که این عملیات هیچ تلفات غیرنظامی نداشته و به اعضای خانوادهٔ ظواهری نیز آسیبی وارد نشده‌است. | الظواهری در ۳۱ ژوئیهٔ ۲۰۲۲، اندکی پس از ساعت ۶ صبح به وقت محلی در یک حملهٔ هواپیمای بدون سرنشین توسط سازمان اطلاعات مرکزی ایالات متحده در محلهٔ مجلل شیرپور کابل کشته شد <ref>[https://www.politico.com/news/2022/08/01/sources-u-s-kills-al-qaeda-leader-ayman-al-zawahri-in-drone-strike-00049089 سایت پلیتیکو]</ref>. یک مقام ارشد دولت در بیانیه‌ای به خبرنگاران گفت: «ایالات متحده در طول آخر هفته یک عملیات ضدتروریستی را علیه یک هدف مهم القاعده در افغانستان انجام داد. عملیات، موفقیت‌آمیز بود و به غیرنظامیان تلفاتی وارد نشد.» وزارت دفاع ایالات متحده آمریکا مسئولیت این حمله را رد کرد، در حالی‌که ستاد فرماندهی مرکزی ایالات متحده آمریکا از اظهار نظر خودداری کرد. رئیس‌جمهور جو بایدن در شامگاه ۱ اوت ۲۰۲۲، با تأخیر دو روزه برای بررسی دقیق موفقیت عملیات، در کاخ سفید اعلام کرد که جامعهٔ اطلاعاتی ایالات متحده آمریکا ظواهری را در حالی‌که او در اوایل سال ۲۰۲۲ به مرکز شهر کابل نقل مکان کرده بود، شناسایی کرد و او یک هفته پیش از حمله، دستور آن را صادر کرده بود. بایدن همچنین اظهار داشت که این عملیات هیچ تلفات غیرنظامی نداشته و به اعضای خانوادهٔ ظواهری نیز آسیبی وارد نشده‌است. | ||
روایت جالب دیگری این گونه گزارش | روایت جالب دیگری این گونه گزارش می‌دهد:با روی کارآمدن طالبان در افغانستان، ایمن الظواهری، اوضاع را برای بازگشت به زندگی عادی مناسب دید. او در قلب کابل و نزدیک سفارت‌خانه‌های خارجی برای خودش خانه‌ای بزرگ تدارک دید که گاهی از تراس آن برای هواخوری استفاده میکرد. در حقیقت این آزادی عمل در پی بیعت ظواهری با طالبان به دست آمده بود و همین آفتابی شدن‌ها در تراس خانه، سرآخر کار دستش داد. حالا به نظر می‌رسد سیف العدل نماینده القاعده در شاخ آفریقا که 33 سال سن دارد، خودش را آماده می‌کند تا رهبری القاعده را به‌دست بگیرد<ref>[https://www.sharghdaily.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA-6/852327-%D9%BE%D9%86%D8%AC-%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%B3-%D8%A7%D8%B2-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D9%85%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%B8%D9%88%D8%A7%D9%87%D8%B1%DB%8C سایت شرق]</ref>. | ||
==منابع== | == منابع == | ||
*پیتر ال. برگن: اسامه بنلادن، ترجه: عباسقلی غفاری فرد، تهران: اطلاعات، چاپ اول، 1390ش. | * پیتر ال. برگن: اسامه بنلادن، ترجه: عباسقلی غفاری فرد، تهران: اطلاعات، چاپ اول، 1390ش. | ||
* عبدالرحمن مظهر الهلوش: الشیخ و الطبیب؛ اسامه بنلادن و ایمن الظواهری، لبنان: ریاض الریس، چاپ اول، 2011م. | |||
*عبدالرحمن مظهر الهلوش: الشیخ و الطبیب؛ اسامه بنلادن و ایمن الظواهری، لبنان: ریاض الریس، چاپ اول، 2011م. | * عبدالرحیم علی: حلف الارهاب تنظیم القاعدة من عبدالله عزّام إلی أیمن الظواهری، قاهره: مرکز المحروسة، چاپ دوم، 2005م. | ||
* عبدالرحیم علی: تنظیم القاعده عشرون عاماً.. والغزو مستمر، قاهره: المحروسه، چاپ اول، 2007م. | |||
*عبدالرحیم علی: حلف الارهاب تنظیم القاعدة من عبدالله عزّام إلی أیمن | * فواز جرجس: القاعده الصعود و الافول، ترجمه محمد شیا، بیروت: مرکز دراسات الوحدة العربیة، چاپ اول، 2012م. | ||
* گروهی از نویسندگان: السلفیة؛ النشأة، المرتکزات، الهویة، بیروت: معهد المعارف الحکمیة، 2004م. | |||
*عبدالرحیم علی: تنظیم القاعده عشرون عاماً.. والغزو مستمر، قاهره: المحروسه، چاپ اول، 2007م. | * منتصر الزیات: راه به سوی القاعده داستان مرد دست راست بنلادن، ترجمه لیلا رشیدی رستمی، تهران: آزادمهر، چاپ اول، 1385ش. | ||
*فواز جرجس: القاعده الصعود و الافول، ترجمه محمد شیا، بیروت: مرکز دراسات الوحدة العربیة، چاپ اول، 2012م. | |||
*گروهی از نویسندگان: السلفیة؛ النشأة، المرتکزات، الهویة، بیروت: معهد المعارف الحکمیة، 2004م. | |||
*منتصر الزیات: راه به سوی القاعده داستان مرد دست راست بنلادن، ترجمه لیلا رشیدی رستمی، تهران: آزادمهر، چاپ اول، 1385ش. | |||
'''سایت‌های اینترنتی:''' | '''سایت‌های اینترنتی:''' | ||
*الجزیره: | * الجزیره: | ||
http://www.aljazeera.net | http://www.aljazeera.net | ||
*رأی الیوم: | * رأی الیوم: | ||
http://www.raialyoum.com | http://www.raialyoum.com | ||
*عربی 21: | * عربی 21: | ||
http://arabi21.com/ | http://arabi21.com/ | ||
==پانویس== | == پانویس == | ||
{{پانویس رنگی|1}} | {{پانویس رنگی|1}} | ||
<references /> | <references /> | ||
ّّّّ[[رده: القاعده]] | ّّّّ[[رده:القاعده]] | ||