۸۵٬۸۱۰
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'دگرگونیها' به 'دگرگونیها') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
== اصطلاحی == | == اصطلاحی == | ||
بدعت از لحاظ اصطلاحی یعنی امر تازه‌ای که اصلی در کتاب و سنت ندارد، <ref>فخرالدین طریحی، مجمع البحرین، ج۱، ص۱۶۴، به کوشش محمود عادل، تهران، ۱۴۰۸ق/ ۱۳۶۷ش.</ref> به عبارت دیگر بدعت آن است که کسی گفتاری یا کرداری در دین وارد کند و در گفتار و کردار خویش به صاحب شریعت و نمونه‌های متقدم و اصول محکم دینی استناد نورزد <ref>حسین راغب اصفهانی، المفردات، ج۱، ص۳۹، به کوشش محمد سیدکیلانی، بیروت، دارالمعرفه. </ref> و در یک کلام بدعت یعنی کم و زیاد کردن‌ِ دین و در عین حال این کار را به نام دین انجام دادن. <ref>علی سیدمرتضی، «الحدود و الحقائق»، الذکری الالفیة للشیخ الطوسی، ص۱۵۴، مشهد، ۱۳۹۲ق/۱۳۵۱ش، ج ۲.</ref> | بدعت از لحاظ اصطلاحی یعنی امر تازه‌ای که اصلی در کتاب و سنت ندارد، <ref>فخرالدین طریحی، مجمع البحرین، ج۱، ص۱۶۴، به کوشش محمود عادل، تهران، ۱۴۰۸ق/ ۱۳۶۷ش.</ref> به عبارت دیگر بدعت آن است که کسی گفتاری یا کرداری در دین وارد کند و در گفتار و کردار خویش به صاحب شریعت و نمونه‌های متقدم و اصول محکم دینی استناد نورزد <ref>حسین راغب اصفهانی، المفردات، ج۱، ص۳۹، به کوشش محمد سیدکیلانی، بیروت، دارالمعرفه. </ref> و در یک کلام بدعت یعنی کم و زیاد کردن‌ِ دین و در عین حال این کار را به نام دین انجام دادن. <ref>علی سیدمرتضی، «الحدود و الحقائق»، الذکری الالفیة للشیخ الطوسی، ص۱۵۴، مشهد، ۱۳۹۲ق/۱۳۵۱ش، ج ۲.</ref> | ||
بدعت یک نوع تصرف در، توحید در تقنین است، | بدعت یک نوع تصرف در، توحید در تقنین است، بدعت‌گذار می‌خواهد حریم توحید را در قلمرو تقنین و تشریع بشکند و در حقیقت، خود را جای خدا بگذارد و قانون جعل کند و در میان مردم رواج بدهد. در واقع بدعت، عبارت است از نوآوری عقیده یا عملی در حوزه دین بدون استناد به منابع پذیرفته شده در استنباط احکام، همچون [[قرآن]] و سنت [[معصوم|معصومان]] علیهم‌السلام که از آن به تشریع در دین نیز تعبیر می‌شود. | ||
مقابل بدعت، «سنّت» قرار دارد که عبارت است از مجموعه عقاید، اخلاقیات و احکام عملی که [[رسول خدا]] صلّی اللّه علیه و آله و [[امام|امامان]] علیهم السّلام، پایه‌گذاری کرده‌اند.<ref>عوائد الایام، ج۱، ص۱۱۳. </ref> | مقابل بدعت، «سنّت» قرار دارد که عبارت است از مجموعه عقاید، اخلاقیات و احکام عملی که [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)|رسول خدا]] صلّی اللّه علیه و آله و [[امام|امامان]] علیهم السّلام، پایه‌گذاری کرده‌اند.<ref>عوائد الایام، ج۱، ص۱۱۳. </ref> | ||
== نسبت بین دو تعریف == | == نسبت بین دو تعریف == | ||
| خط ۱۳۶: | خط ۱۳۶: | ||
اهل سنت همه فرقه‌های جز خود را اهل بدعت می‌شمرند. <ref>فضل بن شاذان، الایضاح، ج۱، ص۴، به کوشش جلال‌الدین محدث ارموی، تهران، ۱۳۵۱ش. </ref><ref>محمد کراجکی، التعجب من اغلاط العامة فی مسألة الامامة، ج۱، ص۱۵۰، به کوشش فارس حسون کریم، قم، ۱۴۲۱ق.</ref> | اهل سنت همه فرقه‌های جز خود را اهل بدعت می‌شمرند. <ref>فضل بن شاذان، الایضاح، ج۱، ص۴، به کوشش جلال‌الدین محدث ارموی، تهران، ۱۳۵۱ش. </ref><ref>محمد کراجکی، التعجب من اغلاط العامة فی مسألة الامامة، ج۱، ص۱۵۰، به کوشش فارس حسون کریم، قم، ۱۴۲۱ق.</ref> | ||
امامیه نیز به نوبه خود اهل سنت، غلات، معتزله، خوارج و صوفیه را اهل بدعت می‌دانند. <ref>محمد ابن‌بابویه، الاعتقادات، ج۱، ص۹۷، به کوشش عصام عبدالسید، قم، ۱۴۱۳ق/۱۳۷۱ش. </ref><ref>محمد حر عاملی، رسالة الاثنی عشریة فی الرد علی الصوفیة، ج۱، ص۱۹۰، قم، ۱۴۰۸ق.</ref><ref>محمد علی وحید بهبهانی، ج۱، ص۸۴، خیراتیه، به کوشش مهدی رجایی، قم، ۱۴۱۲ق.</ref><ref>حسن علامة حلی، منهاج الکرامة، ج۱، ص۱۱۱، به کوشش عبدالرحیم مبارک، قم، ۱۳۷۹ش.</ref>آنان همچنین کارهای برخی از خلفا را بدعت قلمداد کرده‌اند. <ref>علی ابوالقاسم کوفی، الاستغاثة، ج۱، ص۵، نجف، ۱۳۶۸ق.</ref> <ref>حدیقه الشیعة، منسوب به مقدس اردبیلی، ص۲۳۲، تهران، انتشارات علمیة اسلامیه.</ref> | امامیه نیز به نوبه خود اهل سنت، غلات، معتزله، خوارج و صوفیه را اهل بدعت می‌دانند. <ref>محمد ابن‌بابویه، الاعتقادات، ج۱، ص۹۷، به کوشش عصام عبدالسید، قم، ۱۴۱۳ق/۱۳۷۱ش. </ref><ref>محمد حر عاملی، رسالة الاثنی عشریة فی الرد علی الصوفیة، ج۱، ص۱۹۰، قم، ۱۴۰۸ق.</ref><ref>محمد علی وحید بهبهانی، ج۱، ص۸۴، خیراتیه، به کوشش مهدی رجایی، قم، ۱۴۱۲ق.</ref><ref>حسن علامة حلی، منهاج الکرامة، ج۱، ص۱۱۱، به کوشش عبدالرحیم مبارک، قم، ۱۳۷۹ش.</ref>آنان همچنین کارهای برخی از خلفا را بدعت قلمداد کرده‌اند. <ref>علی ابوالقاسم کوفی، الاستغاثة، ج۱، ص۵، نجف، ۱۳۶۸ق.</ref> <ref>حدیقه الشیعة، منسوب به مقدس اردبیلی، ص۲۳۲، تهران، انتشارات علمیة اسلامیه.</ref> | ||
=نگاهی به انگیزه‌ها و خاستگاه‌ها= | =نگاهی به انگیزه‌ها و خاستگاه‌ها= | ||
| خط ۲۴۷: | خط ۲۳۴: | ||
حرمت بدعت از مسلّمات شریعت مقدس اسلام و ضروری دین است؛ بلکه بدعت در حوزه عقاید گاه موجب کفر و شرک می‌گردد <ref>عوائد الایام، ج۱، ص۱۱۱. </ref>، مانند قول به تجسم ذات خداوند متعال یا حلول او در کسی. | حرمت بدعت از مسلّمات شریعت مقدس اسلام و ضروری دین است؛ بلکه بدعت در حوزه عقاید گاه موجب کفر و شرک می‌گردد <ref>عوائد الایام، ج۱، ص۱۱۱. </ref>، مانند قول به تجسم ذات خداوند متعال یا حلول او در کسی. | ||
حرمت بدعت در حقیقت از «توحید در تقنین و تشریع» شروع می‌شود، همان طوری که توحید در خالقیت، توحید در ربوبیت و توحید در عبادت داریم، یک توحید دیگری نیز بنام توحید در قانون‌گذاری داریم. اسلام معتقد است بر اینکه تقنین و تشریع از آن خداست و هیچ کس حق ندارد درباره کسی وضع قانون کند زیرا در قانون گذار، سه شرط لازم است و این شروط فقط در خدا موجود است ولاغیر. ازاین‌رو قرآن می‌فرماید:«إن الحکم إلّا لله، أمر أن لا تعبدوا إلّا إیاه» <ref>یوسف(سوره۱۲)، آیه۴۰. </ref> | حرمت بدعت در حقیقت از «توحید در تقنین و تشریع» شروع می‌شود، همان طوری که توحید در خالقیت، توحید در ربوبیت و توحید در عبادت داریم، یک توحید دیگری نیز بنام توحید در قانون‌گذاری داریم. اسلام معتقد است بر اینکه تقنین و تشریع از آن خداست و هیچ کس حق ندارد درباره کسی وضع قانون کند زیرا در قانون گذار، سه شرط لازم است و این شروط فقط در خدا موجود است ولاغیر. ازاین‌رو قرآن می‌فرماید:«إن الحکم إلّا لله، أمر أن لا تعبدوا إلّا إیاه» <ref>یوسف(سوره۱۲)، آیه۴۰. </ref> | ||
بیزاری جستن از | بیزاری جستن از بدعت‌گذاران و ترک تعظیم آنان و نیز بر حذر داشتن مردم از نزدیک شدن و ارتباط با ایشان، واجب است. از رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله نقل شده است که: «چنانچه پس از من با بدعت‌گذاران برخورد کردید، از آنان بیزاری بجویید و آنان را بسیار دشنام دهید و به بدی یاد کنید تا در اسلام طمع فسادانگیز نورزند و نیز مردم را از ایشان بر حذر دارید که تحت تأثیر بدعت‌های آنان قرار نگیرند». در حدیثی دیگر آمده است: «هرکس نزد بدعت گذاری برود و او را تعظیم نماید، سعی در نابودی اسلام کرده است.»<ref>وسائل الشیعه، ج۱۶، ص۲۶۷. </ref> | ||
کتاب دربر دارنده بدعت از کتاب‌های ضالّه (کتب ضاله) است، که هرگونه کسب با آن به فروختن، اجاره یا عاریه دادن و جز آنها، حرام و از بین بردن آن واجب است.<ref>جواهر الکلام، ج۲۲، ص۵۶-۵۹. </ref> | کتاب دربر دارنده بدعت از کتاب‌های ضالّه (کتب ضاله) است، که هرگونه کسب با آن به فروختن، اجاره یا عاریه دادن و جز آنها، حرام و از بین بردن آن واجب است.<ref>جواهر الکلام، ج۲۲، ص۵۶-۵۹. </ref> | ||
مقابله با بدعت به اظهار علم، بر عالمان دینی، واجب و کتمان علم، جز در موارد تقیه و خوف، حرام است. در روایات آمده است: «اگر عالم، به رویارویی با بدعت‌ها برنخیزد و دانش خود را- به منظور روشن کردن افکار عمومی- عرضه نکند، دچار نفرین خداوند می‌شود.»<ref>وسائل الشیعه، ج۱۶، ص۲۶۹. </ref> | مقابله با بدعت به اظهار علم، بر عالمان دینی، واجب و کتمان علم، جز در موارد تقیه و خوف، حرام است. در روایات آمده است: «اگر عالم، به رویارویی با بدعت‌ها برنخیزد و دانش خود را- به منظور روشن کردن افکار عمومی- عرضه نکند، دچار نفرین خداوند می‌شود.»<ref>وسائل الشیعه، ج۱۶، ص۲۶۹. </ref> | ||
| خط ۲۶۶: | خط ۲۵۳: | ||
براین اساس نتیجه می‌گیریم که قانون‌گذاری فقط از آن خداست زیرا کسی می‌تواند انسان‌شناس کامل باشد که انسان را آفریده باشد و با در‌نظر‌گرفتن تمام ظرفیت‌های انسان، قانون وضع کند. قرآن مجید به این شرط اشاره می‌کند: «ألا یعلم من خلق و هو اللطیف الخبیر؛ <ref>ملک(سوره۶۷)، آیه۱۴. </ref> مردم آن کس که خالق شماست، خدای لطیف و خبیر است.»از طرفی خداوند متعال برتر و بالاتر از این است که منتفع یا متضرر باشد و تحت تأثیر قدرت‌ها و احزاب چپ و راست نیز قرار گیرد. بدین جهت قانون‌گذاری فقط از آن خداست و هر نوع تصرف در این حیطه، یک نوع شرک نا‌بخشودنی است. | براین اساس نتیجه می‌گیریم که قانون‌گذاری فقط از آن خداست زیرا کسی می‌تواند انسان‌شناس کامل باشد که انسان را آفریده باشد و با در‌نظر‌گرفتن تمام ظرفیت‌های انسان، قانون وضع کند. قرآن مجید به این شرط اشاره می‌کند: «ألا یعلم من خلق و هو اللطیف الخبیر؛ <ref>ملک(سوره۶۷)، آیه۱۴. </ref> مردم آن کس که خالق شماست، خدای لطیف و خبیر است.»از طرفی خداوند متعال برتر و بالاتر از این است که منتفع یا متضرر باشد و تحت تأثیر قدرت‌ها و احزاب چپ و راست نیز قرار گیرد. بدین جهت قانون‌گذاری فقط از آن خداست و هر نوع تصرف در این حیطه، یک نوع شرک نا‌بخشودنی است. | ||
= | == پانویس == | ||
{{پانویس | {{پانویس}} | ||
( | == منابع == | ||
# قرآن کریم. | |||
# نهج‌البلاغه. | |||
# عبدالله ابن ابی شیبه، المصنف، به کوشش کمال یوسف حوت، ریاض، ۱۴۰۹ق. | |||
# محمد ابن‌بابویه، الخصال، به‌کوشش علی‌اکبر غفاری، قم، ۱۴۰۳ق/ ۱۳۶۲ش. | |||
# محمد ابن‌بابویه، من لایحضره الفقیه، به کوشش علی‌اکبر غفاری، قم، ۱۴۰۴ق/ ۱۳۶۳ش. | |||
# محمد ابن‌بابویه، الاعتقادات، به کوشش عصام عبدالسید، قم، ۱۴۱۳ق/۱۳۷۱ش. | |||
# محمد ابن‌بابویه، ثواب الاعمال، به کوشش علی‌اکبر غفاری، تهران، ۱۳۶۷ش. | |||
# محمد ابن‌بابویه، معانی الاخبار، به کوشش علی‌اکبر غفاری، بیروت، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م. | |||
# محمد ابن حبان، الثقات، حیدرآباد دکن، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م. | |||
# احمد ابن حجر عسقلانی، الدرر الکامنة، به کوشش محمد عبدالمعیدخان، حیدرآباد دکن، ۱۳۹۶ق/ ۱۹۷۶م. | |||
# علی ابن حزم، الاحکام، قاهره، ۱۴۰۴ق. | |||
# محمد ابن خزیمه، صحیح، به کوشش محمد مصطفی اعظمی، بیروت، ۱۳۹۱ق/۱۹۷۱م. | |||
# محمد ابن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارصادر. | |||
# علی ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، به کوشش علی شیری، بیروت، ۱۴۱۵ق/۱۹۹۵م. | |||
# عبدالرحمان ابن قاسم، المدونة الکبری، قاهره، ۱۳۲۴- ۱۳۲۵ق. | |||
# محمد ابن ماجه، سنن، به کوشش محمد فؤاد عبدالباقی، قاهره، ۱۹۵۲- ۱۹۵۳م. | |||
# عبدالله ابن مقفع، «رسالة فی الصحابة»، آثار، بیروت، ۱۴۰۹ق/۱۹۸۹م. | |||
# عبدالملک ابن هشام، السیرة النبویة، به کوشش طه عبدالرئوف سعد، بیروت، ۱۹۷۵م. | |||
# ابراهیم ابواسحاق شیرازی، التبصرة، به کوشش محمدحسن هیتو، دمشق، ۱۴۰۳ق/ ۱۹۸۳م. | |||
# محمد ابوالحسین بصری، المعتمد، به کوشش محمد حمیدالله و دیگران، دمشق، ۱۳۸۵ق/۱۹۶۵م. | |||
# سلیمان ابوداوود سجستانی، سنن، به کوشش محمد محیی‌الدین عبدالحمید، قاهره، داراحیاء السنة النبویه. | |||
# عبدالرحمان ابوشامه، الباعث علی انکار البدع و الحوادث، به کوشش عثمان احمد عنبر، قاهره، ۱۴۹۸ق/۱۹۷۸م. | |||
# اسماعیل ابوالعتاهیه، دیوان، بیروت، ۱۳۸۴ق/۱۹۶۴م. | |||
# علی ابوالقاسم کوفی، الاستغاثة، نجف، ۱۳۶۸ق. | |||
# احمد ابونعیم اصفهانی، حلیة الاولیاء، قاهره، ۱۳۵۱ق/ ۱۹۳۲م. | |||
# یعقوب ابویوسف، الخراج، بیروت، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م. | |||
# احمد بن حنبل، العلل، به کوشش صبحی بدری سامرائی، ریاض، ۱۴۰۹ق. | |||
# احمد بن حنبل، مسند، به کوشش محمدفؤاد عبدالباقی، استانبول، ۱۴۰۲ق/۱۹۸۲م. | |||
# اسحاق بن راهویه، مسند، به کوشش عبدالغفور بن عبدالحق بلوشی، مدینه، ۱۴۱۲ق/ ۱۹۹۱م. | |||
# محمد بخاری، صحیح، به کوشش مصطفی دیب بغا، بیروت، ۱۴۰۷ق/۱۹۸۷م. | |||
# احمد برقی، المحاسن، به کوشش جلال‌الدین محدث ارموی، تهران، ۱۳۳۱ش. | |||
# احمد بیهقی، السنن الکبری، حیدرآباد دکن، ۱۳۵۵ق. | |||
# احمد بیهقی، شعب الایمان، به کوشش محمد سعید بن بسیونی زغلول، بیروت، ۱۴۱۰ق. | |||
# احمد بیهقی، المدخل، به کوشش محمد ضیاءالرحمان اعظمی، کویت، ۱۴۰۴ق. | |||
# محمد ترمذی، سنن، به کوشش احمد محمدشاکر و دیگران، قاهره، ۱۳۵۷ق/۱۹۳۸م بب. | |||
# جریر بن عطیه، دیوان، شرح یوسف عید، بیروت، ۱۹۹۱م. | |||
# حاجی خلیفه، کشف. | |||
# حارث بن ابی اسامه، مسند، بازسازی براساس زوائد نورالدین هیثمی، به کوشش حسین احمدصالح باکری، مدینه، ۱۴۱۳ق/۱۹۹۲م. | |||
# محمد حاکم نیشابوری، المستدرک، حیدرآباد دکن، ۱۳۳۴ق. | |||
# عبدالله حمیری، قرب الاسناد، تهران، مکتبة نینوی الحدیثه. | |||
# خلیفه بن خیاط، تاریخ، به کوشش مصطفی نجیب فواز و حکمت کشلی فواز، بیروت، ۱۴۱۵ق. | |||
# علی دارقطنی، سنن، به کوشش عبدالله هاشم یمانی، بیروت، ۱۳۸۶ق/۱۹۶۶م. | |||
# عبدالله دارمی، سنن، دمشق، ۱۳۴۹ق. | |||
# داوود بن سلیمان غازی، مسند الرضا (ع)، به کوشش محمدجواد حسینی جلالی، قم، ۱۴۱۸ق. | |||
# محمد ذهبی، سیر اعلام النبلاء، به کوشش شعیب ارنؤوط و دیگران، بیروت، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م. | |||
# محمد ذهبی، المختصر المحتاج الیه من تاریخ ابن دبیثی، به کوشش مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت، ۱۴۱۷ق/۱۹۹۷م. | |||
# محمد ذهبی، میزان الاعتدال، به کوشش علی محمد بجاوی، قاهره، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۳م. | |||
# رشیدالدین فضل‌الله، جامع‌التواریخ، به‌کوشش محمدروشن و مصطفی موسوی، تهران، ۱۳۷۳ش. | |||
# محمد رودانی، صلة الخلف، به کوشش محمد حجی، بیروت، ۱۴۰۸ق/۱۹۸۸م. | |||
# محمد سرخسی، المبسوط، قاهره، مطبعة الاستقامه. | |||
# علی سغدی، النتف فی الفتاوی، به کوشش صلاح‌الدین ناهی، بیروت/عمان، ۱۴۰۴ق. | |||
# حمزه سهمی، تاریخ جرجان، به کوشش محمد عبدالمعیدخان، بیروت، ۱۴۰۷ق/۱۹۸۷م. | |||
# عبدالرحمان سهیلی، الروض الانف، به کوشش عبدالرحمان وکیل، قاهره، ۱۳۸۷ق/ ۱۹۶۷م. | |||
# علی سیدمرتضی، الانتصار، قم، ۱۴۱۵ق. | |||
# علی سیدمرتضی، الذریعة، به کوشش ابوالقاسم گرجی، تهران، ۱۳۴۸ش. | |||
# سیوطی، الدر المنثور، بیروت، ۱۹۹۳م. | |||
# محمد شافعی، الرسالة، به کوشش احمد محمدشاکر، قاهره، ۱۳۵۸ق/۱۹۳۹م. | |||
# محمد شهید اول، القواعد و الفوائد، به کوشش عبدالهادی حکیم، قم، مکتبة المفید. | |||
# شیخ مفید، الامالی، به کوشش استاد ولی و علی‌اکبر غفاری، قم، ۱۴۰۳ق. | |||
# شیخ مفید، اوائل المقالات، قم، ۱۴۱۳ق. | |||
# شیخ مفید، المسح علی‌الرجلین، به کوشش مهدی نجف، قم، ۱۴۱۳ق. | |||
# عبدالرزاق صنعانی، المصنف، به کوشش حبیب الرحمان اعظمی، بیروت، ۱۴۰۳ق/ ۱۹۸۳م. | |||
# سلیمان طبرانی، المعجم‌الاوسط، به کوشش طارق بن‌عوض‌الله و عبدالمحسن حسینی، قاهره، ۱۴۱۵ق/ ۱۹۹۵م. | |||
# سلیمان طبرانی، المعجم الکبیر، به کوشش حمدی عبدالمجید سلفی، موصل، ۱۴۰۴ق/ ۱۹۸۳م. | |||
# طبری، تاریخ. | |||
# طبری، تفسیر. | |||
# احمد طحاوی، شرح معانی الاثار، به کوشش محمد زهری نجار، بیروت، ۱۳۹۹ق. | |||
# سلیمان طیالسی، مسند، بیروت، دارالمعرفه. | |||
# محمد عتبی، تاریخ یمینی، ترجمه ناصح جرفادقانی، به کوشش جعفر شعار، تهران، ۱۳۵۷ش. | |||
# محمد عقیلی، کتاب الضعفاء الکبیر، به کوشش عبدالمعطی امین قلعجی، بیروت، ۱۴۰۴ق/۱۹۹۴م. | |||
# علی بن جعد بغدادی، مسند، به کوشش عامر احمد حیدر، بیروت، ۱۴۱۰ق/۱۹۹۰م. | |||
# محمد عیاشی، التفسیر، قم، ۱۳۸۰-۱۳۸۱ق. | |||
# محمد غزالی، المستصفی، به کوشش محمد عبدالسلام عبدالشافی، بیروت، ۱۴۱۳ق. | |||
# فخرالدین رازی، المحصول، به کوشش طه جابر فیاض علوانی، ریاض، ۱۴۰۰ق. | |||
# فرات کوفی، تفسیر، تهران، ۱۴۱۰ق. | |||
# فرزدق، دیوان، به کوشش مجید طراد، بیروت، ۱۴۱۴ق/ ۱۹۹۴م. | |||
# آقابزرگ، الذریعة. | |||
# احمد قرافی، الفروق، بیروت، دارالمعرفه. | |||
# علی قمی، تفسیر، نجف، ۱۳۸۶-۱۳۸۷ق. | |||
# صدیق قنوجی، ابجد العلوم، به کوشش عبدالجبار زکار، بیروت، ۱۹۷۸م. | |||
# کاسانی ابوبکر، بدائع الصنائع، قاهره، ۱۴۰۶ق/۱۹۸۶م. | |||
# محمد کشی، معرفة الرجال، اختیار شیخ طوسی، به کوشش حسن مصطفوی، مشهد، ۱۳۴۸ش. | |||
# محمد کلینی، الکافی، به کوشش علی‌اکبر غفاری، تهران، ۱۳۷۷ق. | |||
# هبةالله لالکایی، اعتقاد اهل السنة، به کوشش احمدسعد حمدان، ریاض، ۱۴۰۲ق. | |||
# مالک بن انس، الموطأ، به کوشش محمد فؤاد عبدالباقی، قاهره، ۱۳۷۰ق/۱۹۵۱م. | |||
# محمد عبدالرحمان مبارکفوری، تحفة الاحوذی، بیروت، دارالکتب العلمیه. | |||
# علی محقق کرکی، جامع‌المقاصد، قم، ۱۴۱۱ق/۱۹۹۱م. | |||
# محمد بن حسن شیبانی، الجامع الصغیر، بیروت، ۱۴۰۶ق. | |||
# محمد بن حسن شیبانی، المبسوط، به کوشش ابوالوفا افغانی، کراچی، ادارة القرآن و العلوم الاسلامیه. | |||
# علی مرغینانی، «الهدایة»، همراه فتح القدیر، قاهره، ۱۳۱۹ق. | |||
# مسلم بن حجاج، صحیح، به کوشش محمدفؤاد عبدالباقی، قاهره، ۱۹۵۵م. | |||
# علی منتجب‌الدین رازی، فهرست، به کوشش عبدالعزیز طباطبایی، قم، ۱۴۰۴ق. | |||
# احمد نجم‌الدین کبری، الاصول العشرة، ترجمه و شرح عبدالغفور لاری، به کوشش نجیب مایل هروی، تهران، ۱۳۶۳ش/۱۹۸۴م. | |||
# احمد نسایی، سنن، قاهره، ۱۳۴۸ق. | |||
# نصر بن مزاحم، وقعة صفین، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۳۸۲ق. | |||
# عبدالرحمان ابن ابی حاتم، الجرح و التعدیل، حیدرآباد دکن، ۱۳۷۱ق/۱۹۵۲م بب. | |||
# محمد واقدی، فتوح الشام، بیروت، دارالجیل. | |||
# یاقوت، بلدان. | |||
# محمد حسن، آشتیانی، بحر الفوائد، قم، ۱۴۰۳ق. | |||
# محمد ابن ابی جمهور، مجلی، چ سنگی، تهران، ۱۳۲۹ق. | |||
# مبارک ابن اثیر، النهایة، به کوشش طاهر احمد زاوی و محمود محمد طناحی، قاهره، ۱۳۸۳ق/۱۹۶۳م. | |||
# ابن تغری بردی، النجوم. | |||
# احمد ابن تیمیه، مجموعة الرسائل و المسائل، بیروت، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م. | |||
# احمد ابن تیمیه، «العقیدة الحمویة الکبری»، مجموعة الرسائل الکبری، بیروت، ۱۳۹۲ق/۱۹۷۲م. | |||
# احمد ابن تیمیه، مجموعة التفسیر، به کوشش عبدالصمد شرف‌الدین، بمبئی، ۱۳۷۴ق/۱۹۵۴م. | |||
# احمد ابن تیمیه، موافقة صحیح المنقول لصریح المعقول، بیروت، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م. | |||
# عبدالرحمان ابن جوزی، زاد المسیر، بیروت، ۱۴۰۴ق. | |||
# احمد ابن حجر عسقلانی، فتح الباری، بیروت، دارالمعرفه. | |||
# محمد ابن درید، جمهرة اللغة، به کوشش رمزی منیر بعلبکی، بیروت، ۱۹۸۷م. | |||
# عبدالرحمان ابن رجب، جامع العلوم و الحکم، بیروت، دارالمعرفه. | |||
# محمد ابن رشد، مناهج الادلة فی عقائد الملة، به کوشش محمود قاسم، قاهره، ۱۹۵۵م. | |||
# حسن ابن شعبه، تحف العقول، به کوشش علی‌اکبر غفاری، تهران، ۱۳۷۶ق. | |||
# عبدالعزیز ابن عبدالسلام، قواعد الاحکام، به کوشش طه عبدالرئوف سعد، بیروت، ۱۴۰۰ق/۱۹۸۰م. | |||
# علی ابن عساکر، تبیین کذب المفتری، بیروت، ۱۴۰۴ق/۱۹۸۴م. | |||
# محمود ابن ملاحمی، المعتمد، به کوشش مکدرموت و مادلونگ، لندن، ۱۹۹۱م. | |||
# حسن ابوهلال عسکری، الفروق فی اللغة، به کوشش محمد علوی‌مقدم و ابراهیم دسوقی شتا، مشهد، ۱۳۶۳ش. | |||
# محمد ازهری، تهذیب اللغة، به کوشش محمدعلی نجار، قاهره، الدار المصریه. | |||
# علی اشعری، «رسالة فی استحسان الخوض فی علم الکلام»، همراه اللمع، به کوشش ری مکارتی، بیروت، ۱۹۵۲م. | |||
# محسن امین، کشف الارتیاب، قم، کتابخانة بزرگ اسلامی. | |||
# عبدالحسین امینی، الغدیر، بیروت، ۱۳۸۷ق/۱۹۶۷م. | |||
# حسین بغوی، شرح السنة، به کوشش شعیب ارناؤوط و محمدزهیر شاویش، بیروت، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م. | |||
# احمد بیهقی، مناقب الشافعی، به کوشش احمد صقر، قاهره، مکتبة دارالتراث. | |||
# محمد اعلی تهانوی، کشاف اصطلاحات الفنون، به کوشش محمد وجیه و دیگران، استانبول، ۱۴۰۴ق. | |||
# حدیقه الشیعة، منسوب به مقدس اردبیلی، تهران، انتشارات علمیة اسلامیه. | |||
# محمد حر عاملی، رسالة الاثنی عشریة فی الرد علی الصوفیة، قم، ۱۴۰۸ق. | |||
# حسین راغب اصفهانی، المفردات، به کوشش محمد سیدکیلانی، بیروت، دارالمعرفه. | |||
# جعفر سبحانی، البدعة و آثارها الموبقة، قم، ۱۴۱۵ق. | |||
# علی سبکی، السیف الصقیل، قاهره، مکتبة زهران. | |||
# علی سیدمرتضی، «الحدود و الحقائق»، الذکری الالفیة للشیخ الطوسی، مشهد، ۱۳۹۲ق/۱۳۵۱ش، ج ۲. | |||
# ابراهیم شاطبی، الاعتصام، به کوشش خالد عبدالفتاح سبل ابوسلمان، بیروت، ۱۴۱۶ق/ ۱۹۹۶م. | |||
# فخرالدین طریحی، مجمع البحرین، به کوشش محمود عادل، تهران، ۱۴۰۸ق/ ۱۳۶۷ش. | |||
# جعفر مرتضی عاملی، المواسم و المراسم، تهران، ۱۴۰۸ق/۱۹۸۷م. | |||
# عزت علی عید عطیه، البدعة، تحدیدها و موقف الاسلام منها، قاهره، دارالکتب الحدیثه. | |||
# حسن علامة حلی، منهاج الکرامة، به کوشش عبدالرحیم مبارک، قم، ۱۳۷۹ش. | |||
# محمد غزالی، احیاء علوم الدین، بیروت، ۱۴۱۷ق/۱۹۹۶م. | |||
# محمد غزالی، فضائح الباطنیة، به کوشش عبدالرحمان بدوی، قاهره، ۱۳۸۳ق/۱۹۶۴م. | |||
# فضل بن شاذان، الایضاح، به کوشش جلال‌الدین محدث ارموی، تهران، ۱۳۵۱ش. | |||
# محمد قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، بیروت، ۱۹۶۵م. | |||
# محمد کراجکی، التعجب من اغلاط العامة فی مسألة الامامة، به کوشش فارس حسون کریم، قم، ۱۴۲۱ق. | |||
# محمد کلینی، الاصول من الکافی، به کوشش علی‌اکبر غفاری، تهران، ۱۳۸۸ق. | |||
# گلدسیهر، ا، العقیدة و الشریعة فی الاسلام، ترجمه محمدیوسف موسی و دیگران، قاهره، دارالکتب الحدیثه. | |||
# محمد باقر مجلسی، بحارالانوار، بیروت، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م. | |||
# محمد باقر مجلسی، مرآة العقول، به کوشش هاشم رسولی محلاتی، تهران، ۱۴۰۴ق/۱۳۶۳ش | |||
# محمد ملطی، التنبیه و الرد علی اهل الاهواء و البدع، به کوشش محمد زاهد کوثری، مکتب نشر الثقافة الاسلامیه، ۱۳۶۸ق/۱۹۴۹م. | |||
# محیی‌الدین نووی، تهذیب الاسماء و اللغات، بیروت، دارالکتب العلمیه. | |||
# محمد علی وحید بهبهانی، خیراتیه، به کوشش مهدی رجایی، قم، ۱۴۱۲ق. | |||
# عبدالله یافعی، مرهم العلل المعضلة، به کوشش اد راس، کلکته، ۱۹۱۰م. | |||
# ابن تیمیه، احمد، اقتضاء الصراط المستقیم، به کوشش ناصر ابن عبدالکریم عقل، ریاض، ۱۴۱۳ق/۱۹۹۳م. | |||
[[رده:اصطلاحات | [[رده:مفاهیم و اصطلاحات]] | ||