تعدد مذاهب و مسأله تقریب و وحدت اسلامی (مقاله): تفاوت میان نسخه‌ها

پای بندی كامل به همه ضروریات و اركان اسلام از جمله: نماز، زكات، روزه، حج و...

روایات بسیاری نیز از ائمه اهل بیت «علیهم السلام» وارد شده كه تأكیدی بر این معناست، از جمله این فرموده امام جعفر صادق«علیه السلام»:

پایبندی به اینكه اسلام اجازه اجتهاد را به مثابه عملی جهت رسیدن به فهم اسلام، داده است. اجتهاد نقش بسزایی در تأكید بر انعطاف پذیری شریعت و توان آن نسبت به فراگیری چالش‌های زندگی طبق معیارها و ضوابط معین، ایفا می‌كند. پذیرش این نقش، ضرورتاً به معنای امكان ایجاد پیوند میان نتایج مختلف حاصل از اجتهاد ـ حتی اگر متفاوت و یا متضاد با یک‌دیگر باشند ـ از یك سو و اسلام از سوی دیگرست، زیرا برداشت ها، دیدگاه ها و باورها در این میان، متفاوت است (و در علوم اسلامی با عنوان «اسباب الخلاف»، تدریس می‌گردد).

اصل وحدت اسلامی، گویای ویژگی مهمی از ویژگی‌های این امّت مقدس است كه بدون آن نمی‌تواند مدعی كمال هویت خویش گردد. اسلام برنامه همه جانبه ای برای تحقق این وحدت در نظر گرفته كه بر اساس چنگ زدن به ریسمان محكم الهی (یعنی هر راهی كه به خدای یگانه منتهی گردد) و با تأكید بر وحدت اصل، وحدت خلق، وحدت هدف و وحدت شریعت و راه و با فراخوان به ورود همگانی به محدوده تسلیم كامل در برابر خدا و نفی وسوسه‌های شیطانی، صورت می‌گیرد، و در این راستا، آثار و پیامدهای وحدت را یادآور می‌شود و بذر اخلاقیات و عناصر فداكاری و ایثار در راه هدف كلی را در دل ها می‌كارد و همه معیارها و ملاك های تفرقه افكنی همچون زبان، ملیت، وطن، طایفه و قبیله و رنگ را به یك سو می‌نهد و بر معیارهای انسانی همچون علم و تقوا و جهاد و نیز لزوم جست وجوی وجوه اشتراك تأكید می‌كند و به استفاده منطق و عقل سلیم، یعنی منطق

اصل برادری اسلامی كه خود بخشی از برنامه‌ای است كه در بالا به آن اشاره شد و ترجیح

حركت تقریب باید بر اساس این پایه‌های چند گانه پی ریزی گردد و چه بسا پذیرش و باور به این پایه‌ها، به طور منطقی و خود به خود، ایمان به این حركت را به دنبال خواهد داشت. از این رو معتقدیم تقریب، تنها به جنبه‌های اخلاقی یا شعاری منحصر نیست، هم چنان كه تنها جنبه‌های تشریعی را در بر نمی‌گیرد بلكه فراتر از اینها، به جنبه‌های مختلف فكری و تمدنی پیوند می‌خورد و شایسته است كه همه نخبگان فكری، فقهی و اندیشمندان در آن سهیم شوند و حتی باید از نخبگان نیز فراتر رفت و كل توده‌ها را زیر پوشش این اندیشه قرار داد.

در این جا به متون و روایات بسیاری باید اشاره كنیم كه مؤمنان را به تحمّل و مدارا و سعه صدر فرا می‌خواند و به سادگی می‌توان آنها را بر اوضاع كنونی مسلمانان انطباق داد. از جمله این حدیث از امام جعفر صادق«علیه السلام» كه چون در محضر ایشان نام گروهی به میان آمد، راوی گفت: ما از آنان تبرّی می‌جوییم، زیرا آنها مانند ما نمی‌اندیشند و باور ندارند. امام فرمود: با ما دوستی دارند ولی مانند شما نمی‌اندیشند به این دلیل از آنان تبرّی می‌جویید؟ راوی می‌گوید: آری. فرمود: این همان چیزی است كه ما معتقدیم ولی شما به آن اعتقاد ندارید پس ما هم باید از شما تبرّی جوییم!... تا آن جا كه فرمود: با آنان دوستی داشته باشید و از آنها تبرّی مجویید. در میان مسلمانان كسانی هستند كه یك سهم و كسانی نیز هستند كه دو سهم دارند... و درست نیست كه صاحب یك سهم، از صاحب دو سهم، خرده گیری كند...» <ref>وسائل الشیعه؛ چاپ: مؤسسه اهل البیت «علیهم السلام» ؛ جلد 16 ـ صفحه 160</ref>   

برای مثال، برخی كه به حسن و قبح عقلی ایمان دارند، كسانی را كه بدان ایمان ندارند در شمار افرادی قلمداد می‌كنند كه در ایمان به صدق و راستی پیامبر تردید نموده اند؛ با این استدلال كه آن چه احتمال دروغ گویی پیامبر معجزه آور را ردّ می‌كند، حكم عقل به قبح انجام معجزه از سوی دروغ گو است و اگر ما هر گونه تقبیح عقلی را رد كنیم در واقع باب ایمان به نبوّت را بسته ایم. در مورد مسئله اطاعت از خداوند متعال نیز همین استدلال را می‌كنند؛ آن چه ما را ملزم به اطاعت از پروردگار می‌كند، چیزی جز حكم عقل نیست.

و به همین ترتیب، كسان دیگری را می‌یابیم كه قائلان به توسّل یا شفاعت یا سوگند به غیر خدا را به شرك متهم می‌كنند، زیرا معتقدند لازمه و پیامد چنان اعتقادی، شرك است.