تولی: تفاوت میان نسخه‌ها

۶۵ بایت حذف‌شده ،  ‏۴ نوامبر ۲۰۲۳
جز
جایگزینی متن - '[[علی بن ابی طالب ‌علیه‌السلام' به '[[علی بن ابی طالب'
جز (تمیزکاری)
جز (جایگزینی متن - '[[علی بن ابی طالب ‌علیه‌السلام' به '[[علی بن ابی طالب')
 
(۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۳: خط ۳:
در روایات تولّی به همراه تبری‌- که مفهوم متضاد و مخالف آن است-، با توصیفاتی؛ از قبیل تکلیفی واجب، بلکه از مهمترین [[واجب]]ات،<ref> أَفْضَلَ الْأَعْمَالِ الْحُبُ‏ فِی‏ اللَّهِ‏ وَ الْبُغْضُ فِی اللَّهِ. مشکات الانوار فی غررالاخبار، ص۱۲۵</ref> تحقق بخش ایمان و مهم‌ترین رکن ایمان آمده<ref> قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّ أَوْثَقَ عُرَی الْإِیمَانِ الْحُبُ‏ فِی‏ اللَّهِ‏ وَ الْبُغْضُ فِی اللَّهِ تَوَالِی وَلِیِّ اللَّهِ وَ تَعَادِی عَدُوِّ اللَّهِ. محاسن برقی ج۱، ص۱۶۵</ref> <ref> الحدائق الناضرة ج۱۸، ص۴۲۳</ref>و از اموری است که به محتضر و میت، تلقین می‌شود.<ref>کاشف‌الغطاء، کشف الغطاء، ج۲، ص۲۵۱</ref>
در روایات تولّی به همراه تبری‌- که مفهوم متضاد و مخالف آن است-، با توصیفاتی؛ از قبیل تکلیفی واجب، بلکه از مهمترین [[واجب]]ات،<ref> أَفْضَلَ الْأَعْمَالِ الْحُبُ‏ فِی‏ اللَّهِ‏ وَ الْبُغْضُ فِی اللَّهِ. مشکات الانوار فی غررالاخبار، ص۱۲۵</ref> تحقق بخش ایمان و مهم‌ترین رکن ایمان آمده<ref> قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّ أَوْثَقَ عُرَی الْإِیمَانِ الْحُبُ‏ فِی‏ اللَّهِ‏ وَ الْبُغْضُ فِی اللَّهِ تَوَالِی وَلِیِّ اللَّهِ وَ تَعَادِی عَدُوِّ اللَّهِ. محاسن برقی ج۱، ص۱۶۵</ref> <ref> الحدائق الناضرة ج۱۸، ص۴۲۳</ref>و از اموری است که به محتضر و میت، تلقین می‌شود.<ref>کاشف‌الغطاء، کشف الغطاء، ج۲، ص۲۵۱</ref>


در فرهنگ شیعه، تولی و تبری‌ شرط اساسی قبول اعمال نیک در پیشگاه الهی است و بدون آن هیچ عملی پذیرفته نیست؛ در‌این‌باره روایات متعددی در متون اسلامی مطرح شده است. در زیارت‌نامه‌هایی؛ مانند زیارت [[عاشورا]] مرامنامه‌ای از دوستی با دوستان [[خدا]] و دشمنی با دشمنان خدا ارائه شده است.
در فرهنگ شیعه، تولی و تبری‌ شرط اساسی قبول اعمال نیک در پیشگاه الهی است و بدون آن هیچ عملی پذیرفته نیست؛ در‌این‌باره روایات متعددی در متون اسلامی مطرح شده است.  


=تولّی در لغت=
== تولّی در لغت ==
واژه تولّی، مصدر باب تفعل، از ریشه «و ل ی»، به دو صورت (تَوَلیّ'، تَوَلیّ'عَنْ) به کار می‌رود.
واژه تولّی، مصدر باب تفعل، از ریشه «و ل ی»، به دو صورت (تَوَلیّ'، تَوَلیّ'عَنْ) به کار می‌رود.


برای صورت اول، معانی متعددی، از جمله دوستی داشتن با کسی و پیروی کردن از او و ولی گرفتن وی و یاری رساندن به او، ذکر شده <ref>المصادر، ج۲، ص۸۲۱.</ref><ref>شعب الایمان، ج۲، ص۸۱۸.</ref><ref>لسان العرب، ج۱۵، ص۴۰۸. </ref><ref>لسان العرب، ج۱۵، ص۴۱۰. </ref><ref>لسان العرب، ج۱۵، ص۴۰۷.</ref><ref>تاج العروس من جواهرالقاموس، ج۲۰، ص۳۱۶.</ref> که بیانگر مفهوم مورد نظر در این مقاله است. صورت دوم (تَوَلیّ' عَنْ) به معنای روی گرداندن است.
برای صورت اول، معانی متعددی، از جمله دوستی داشتن با کسی و پیروی کردن از او و ولی گرفتن وی و یاری رساندن به او، ذکر شده <ref>المصادر، ج۲، ص۸۲۱.</ref><ref>شعب الایمان، ج۲، ص۸۱۸.</ref><ref>لسان العرب، ج۱۵، ص۴۰۸. </ref><ref>لسان العرب، ج۱۵، ص۴۱۰. </ref><ref>لسان العرب، ج۱۵، ص۴۰۷.</ref><ref>تاج العروس من جواهرالقاموس، ج۲۰، ص۳۱۶.</ref> که بیانگر مفهوم مورد نظر در این مقاله است. صورت دوم (تَوَلیّ' عَنْ) به معنای روی گرداندن است.


=تولّی در قرآن=
== تولّی در قرآن ==
الف) تولّی به معنای یاد شده، اصطلاحی در برابر تبرّی، از مهم‌ترین آموزه‌های اعتقادی نزد شیعه [[امامیه|امامیّه]] است. در [[قرآن کریم]]، مودّت و محبّت ذی‌القربی (اهل ‌بیت) علیهم‌السّلام مزد رسالت رسول اکرم صلوات‌الله‌علیه، تعیین گشته است.<ref>شوری/سوره۴۲، آیه۲۳. </ref>
الف) تولّی به معنای یاد شده، اصطلاحی در برابر تبرّی، از مهم‌ترین آموزه‌های اعتقادی نزد شیعه [[امامیه|امامیّه]] است. در [[قرآن کریم]]، مودّت و محبّت ذی‌القربی (اهل ‌بیت) علیهم‌السّلام مزد رسالت رسول اکرم صلوات‌الله‌علیه، تعیین گشته است.<ref>شوری/سوره۴۲، آیه۲۳. </ref>


خط ۱۷: خط ۱۷:
ج) علاوه بر این، در قرآن <ref>بقره/سوره۲، آیه۱۶۵. </ref><ref>آل عمران/سوره۳، آیه۳۱. </ref><ref>توبه/سوره۹، آیه۲۴. </ref> و احادیث <ref>الکافی، ج۲، ص۱۲۴۱۲۷. </ref><ref>شعب الایمان، ج۱، ص۳۶۳ـ۳۶۴.</ref><ref>شعب الایمان، ج۱، ص۳۶۶ـ۳۶۷.</ref><ref>بحارالانوار، ج۶۶، ص۲۳۶۲۵۳. </ref>، بر حُبّ ـ‌که بر اساس معنای لغوی تولّی، منشأ و سرآغاز آن است‌ـ بارها تأکید شده و دینداری و ایمان، بدان منوط گردیده است.
ج) علاوه بر این، در قرآن <ref>بقره/سوره۲، آیه۱۶۵. </ref><ref>آل عمران/سوره۳، آیه۳۱. </ref><ref>توبه/سوره۹، آیه۲۴. </ref> و احادیث <ref>الکافی، ج۲، ص۱۲۴۱۲۷. </ref><ref>شعب الایمان، ج۱، ص۳۶۳ـ۳۶۴.</ref><ref>شعب الایمان، ج۱، ص۳۶۶ـ۳۶۷.</ref><ref>بحارالانوار، ج۶۶، ص۲۳۶۲۵۳. </ref>، بر حُبّ ـ‌که بر اساس معنای لغوی تولّی، منشأ و سرآغاز آن است‌ـ بارها تأکید شده و دینداری و ایمان، بدان منوط گردیده است.


=تولّی در اصطلاح=
== تولّی در اصطلاح ==
اصطلاح تولّی در مقابل تبّری در آثار فرق اسلامی کاربرد دارد. بر اساس منابع شیعی، تولّی به معنای دوست داشتن، تصدیق و تبعیت، و پذیرش ولایت خدا و پیغمبر و ائمه ‌علیهم‌السلام است.
اصطلاح تولّی در مقابل تبّری در آثار فرق اسلامی کاربرد دارد. بر اساس منابع شیعی، تولّی به معنای دوست داشتن، تصدیق و تبعیت، و پذیرش ولایت خدا و پیغمبر و ائمه ‌علیهم‌السلام است.


=تولّی در روایات=
== تولّی در روایات ==
در احادیث بسیاری، محبت ورزیدن به ائمه اهل بیت علیهم‌السلام و خاصه [[امام علی ‌علیه‌السلام|حضرت علی علیه‌السلام]]، واجب دانسته شده است و در روایات بر آن فراوان تأکید شده<ref>بصائر الدرجات، ص۳۸۴-۳۸۵. </ref><ref>کامل الزیارات، ص۳۵۶.</ref><ref>علل الشرائع ج۱، ص۱۴۱. </ref><ref>وسائل الشیعة ج۲۴، ص۲۹۹. </ref><ref>مستدرک الوسائل ج۱، ص۱۵۱. </ref> و بلکه اساس و پایه اسلام برشمرده شده<ref>وسائل الشیعة ج۱۵، ص۱۸۴. </ref> و دین‌داری و ایمان، بدان منوط گردیده است.<ref>بحار الأنوار ج۶۶، ص۲۴۱. </ref>
در احادیث بسیاری، محبت ورزیدن به ائمه اهل بیت علیهم‌السلام و خاصه [[علی بن ابی طالب|حضرت علی علیه‌السلام]]، واجب دانسته شده است و در روایات بر آن فراوان تأکید شده<ref>بصائر الدرجات، ص۳۸۴-۳۸۵. </ref><ref>کامل الزیارات، ص۳۵۶.</ref><ref>علل الشرائع ج۱، ص۱۴۱. </ref><ref>وسائل الشیعة ج۲۴، ص۲۹۹. </ref><ref>مستدرک الوسائل ج۱، ص۱۵۱. </ref> و بلکه اساس و پایه اسلام برشمرده شده<ref>وسائل الشیعة ج۱۵، ص۱۸۴. </ref> و دین‌داری و ایمان، بدان منوط گردیده است.<ref>بحار الأنوار ج۶۶، ص۲۴۱. </ref>


== فضیلت محبّ اهل بیت ==
== فضیلت محبّ اهل بیت ==
خط ۴۸: خط ۴۸:
ب) همچنین تولّی در کنار تبرّی، به عنوان جزء مقوّم، در همه صیغه‌هایی که برای ابراز دین و ایمان صحیح از سوی ائمه علیهم‌السلام انشا یا تأیید شده، مورد تأکید رار گرفته است. <ref>بحارالانوار، ج۶۶، ص۲. </ref><ref>بحارالانوار، ج۶۶، ص۴۵. </ref><ref>بحارالانوار، ج۶۶، ص۱۴. </ref>
ب) همچنین تولّی در کنار تبرّی، به عنوان جزء مقوّم، در همه صیغه‌هایی که برای ابراز دین و ایمان صحیح از سوی ائمه علیهم‌السلام انشا یا تأیید شده، مورد تأکید رار گرفته است. <ref>بحارالانوار، ج۶۶، ص۲. </ref><ref>بحارالانوار، ج۶۶، ص۴۵. </ref><ref>بحارالانوار، ج۶۶، ص۱۴. </ref>


=ولایت در ادله نقلی شیعه=
== ولایت در ادله نقلی شیعه ==
ادله و مستندات شیعه در این طرز تلقی از موضوع ولایت و به تبع آن تولّی، برخی آیات قرآن کریم و احادیث فراوانی از رسول خداست که در متون حدیثی و تفسیری و کلامی شیعی و احیاناً اهل سنّت درج و دقیقاً بررسی شده است.
ادله و مستندات شیعه در این طرز تلقی از موضوع ولایت و به تبع آن تولّی، برخی آیات قرآن کریم و احادیث فراوانی از رسول خداست که در متون حدیثی و تفسیری و کلامی شیعی و احیاناً اهل سنّت درج و دقیقاً بررسی شده است.


== آیه۵۵ سوره مائده ==
=== آیه۵۵ سوره مائده ===
شیخ طوسی <ref>اخلاق محتشمی، ج۱، جزء۲، ص۱۰.</ref> قوی‌ترین دلیل امامت حضرت علی علیه‌السلام را آیه ۵۵ سوره مائده آیه ولایت، دانسته است. <ref>مائده/سوره۵، آیه۵۵. </ref> از نظر وی <ref>اخلاق محتشمی، ج۱، جزء۲، ص۱۰.</ref> مراد از «ولی» در این آیه، متولّی و کسی است که تدبیر امور به دست اوست و فرمان بردن از وی واجب است. همچنین وی <ref>اخلاق محتشمی، ج۱، جزء۲، ص۱۸.</ref>، با استفاده از احادیث عامه و خاصه، اثبات کرده که مراد از «الذین امنوا» در این آیه، نه عموم مؤمنین، که تنها حضرت علی علیه‌السلام است.
شیخ طوسی <ref>اخلاق محتشمی، ج۱، جزء۲، ص۱۰.</ref> قوی‌ترین دلیل امامت حضرت علی علیه‌السلام را آیه ۵۵ سوره مائده آیه ولایت، دانسته است. <ref>مائده/سوره۵، آیه۵۵. </ref> از نظر وی <ref>اخلاق محتشمی، ج۱، جزء۲، ص۱۰.</ref> مراد از «ولی» در این آیه، متولّی و کسی است که تدبیر امور به دست اوست و فرمان بردن از وی واجب است. همچنین وی <ref>اخلاق محتشمی، ج۱، جزء۲، ص۱۸.</ref>، با استفاده از احادیث عامه و خاصه، اثبات کرده که مراد از «الذین امنوا» در این آیه، نه عموم مؤمنین، که تنها حضرت علی علیه‌السلام است.


بنابراین، شیخ طوسی چیزی فراتر از موالات و محبت، یعنی معنای امامت را از این آیه فهم کرده است. <ref>اخلاق محتشمی، ج۱، جزء۲، ص۱۷ـ ۱۸.</ref> علاوه بر این، در حدیثی آمده است که مراد از ولیّ در این آیه، همه امامان‌اند. <ref>بحارالانوار، ج۳۵، ص۲۰۶. </ref>
بنابراین، شیخ طوسی چیزی فراتر از موالات و محبت، یعنی معنای امامت را از این آیه فهم کرده است. <ref>اخلاق محتشمی، ج۱، جزء۲، ص۱۷ـ ۱۸.</ref> علاوه بر این، در حدیثی آمده است که مراد از ولیّ در این آیه، همه امامان‌اند. <ref>بحارالانوار، ج۳۵، ص۲۰۶. </ref>


== حدیث غدیر ==
=== حدیث غدیر ===
در بسیاری از احادیث پیامبر اکرم صلوات‌الله‌علیه، از جمله حدیث معروف [[غدیر]] نیز، علی علیه‌السلام به عنوان [[جانشین پیامبر]] صلوات‌الله‌علیه، معرفی شده و از مردم خواسته شده که ولایت وی را چونان ولایت پیامبر صلوات‌الله‌علیه بپذیرند. <ref>بحارالانوار، ج۳۷، ص۱۰۸۲۵۳. </ref> واژه «مولی'» که در این حدیث به کار رفته به همان معنای «ولیّ» است که در آیه ولایت، یاد شده است. <ref>اخلاق محتشمی، ج۱، جزء۲، ص۱۷۹.</ref>
در بسیاری از احادیث پیامبر اکرم صلوات‌الله‌علیه، از جمله حدیث معروف [[غدیر]] نیز، علی علیه‌السلام به عنوان [[جانشین پیامبر]] صلوات‌الله‌علیه، معرفی شده و از مردم خواسته شده که ولایت وی را چونان ولایت پیامبر صلوات‌الله‌علیه بپذیرند. <ref>بحارالانوار، ج۳۷، ص۱۰۸۲۵۳. </ref> واژه «مولی'» که در این حدیث به کار رفته به همان معنای «ولیّ» است که در آیه ولایت، یاد شده است. <ref>اخلاق محتشمی، ج۱، جزء۲، ص۱۷۹.</ref>


خط ۶۴: خط ۶۴:
بدین گونه علمای شیعه، بر اساس ادله متعدد، به ویژه ادله نقلی، به اثبات ولایت ائمه و حق تصرف مشروع آنها در امور دینی و دنیوی بندگان پرداخته‌اند.
بدین گونه علمای شیعه، بر اساس ادله متعدد، به ویژه ادله نقلی، به اثبات ولایت ائمه و حق تصرف مشروع آنها در امور دینی و دنیوی بندگان پرداخته‌اند.


=لزوم تولّی به ائمه=
== لزوم تولّی به ائمه ==
به باور شیعه، آنچه وجود امام و تولّی به او را توجیه و الزام می‌کند، جلوگیری از درافتادن به ورطه گمان و قیاس و وهم در امر [[دین]] است.
به باور شیعه، آنچه وجود امام و تولّی به او را توجیه و الزام می‌کند، جلوگیری از درافتادن به ورطه گمان و قیاس و وهم در امر [[دین]] است.


به اعتقاد شیعه، علم امام از روی رأی و [[اجتهاد]] نیست بلکه یقینی است، زیرا وی این علم را یا از جانب خداوند و از طریق علم لدنی یا با نفس قدسی خود از طریق پیامبر و امامان پیشین علیهم‌السلام، دریافت می‌کند. <ref>المصنفات الاربعة، ص۴۰۵.</ref> بدین ترتیب، تولّی یعنی پذیرش ولایت امام علیه‌السلام، شرط دست یافتن به یقین در امر دین خواهد بود، چنان که بر اساس حدیثی، [[امام باقر]] علیه‌السلام تولّی ائمه علیهم‌السلام و تبرّی از دشمنان آنان را در کنار تصدیق خدا و رسول، از ارکان معرفت خدا ـ‌که به عبادت حقیقی او منتهی می‌شود‌ـ برشمرده است. <ref>الکافی، ج۱، ص۱۸۰. </ref><ref>بحارالانوار، ج۲۳، ص۸۳. </ref><ref>بحارالانوار، ج۲۳، ص۹۳. </ref>
به اعتقاد شیعه، علم امام از روی رأی و [[اجتهاد]] نیست بلکه یقینی است، زیرا وی این علم را یا از جانب خداوند و از طریق علم لدنی یا با نفس قدسی خود از طریق پیامبر و امامان پیشین علیهم‌السلام، دریافت می‌کند. <ref>المصنفات الاربعة، ص۴۰۵.</ref> بدین ترتیب، تولّی یعنی پذیرش ولایت امام علیه‌السلام، شرط دست یافتن به یقین در امر دین خواهد بود، چنان که بر اساس حدیثی، [[محمد بن علی (باقر العلوم)]] علیه‌السلام تولّی ائمه علیهم‌السلام و تبرّی از دشمنان آنان را در کنار تصدیق خدا و رسول، از ارکان معرفت خدا ـ‌که به عبادت حقیقی او منتهی می‌شود‌ـ برشمرده است. <ref>الکافی، ج۱، ص۱۸۰. </ref><ref>بحارالانوار، ج۲۳، ص۸۳. </ref><ref>بحارالانوار، ج۲۳، ص۹۳. </ref>


=آثار تولّی و محبّت اهل بیت در روایات=
== آثار تولّی و محبّت اهل بیت در روایات ==
در متون حدیثی، آثار و نتایج گوناگونی نظیر سعادت و خیر دنیا و آخرت برای حبّ و تولاّی ائمه علیهم‌السلام آمده است. <ref>بحارالانوار، ج۲۷، ص۷۴۷۵. </ref><ref>بحارالانوار، ج۲۷، ص۷۸. </ref> همچنین در احادیث، آثار دنیوی و اخروی محبت ائمه علیهم‌السلام ذکر شده است.
در متون حدیثی، آثار و نتایج گوناگونی نظیر سعادت و خیر دنیا و آخرت برای حبّ و تولاّی ائمه علیهم‌السلام آمده است. <ref>بحارالانوار، ج۲۷، ص۷۴۷۵. </ref><ref>بحارالانوار، ج۲۷، ص۷۸. </ref> همچنین در احادیث، آثار دنیوی و اخروی محبت ائمه علیهم‌السلام ذکر شده است.


== آثار دنیوی ==
=== آثار دنیوی ===
از جمله آثار و نشانه‌های آن در دنیا:
از جمله آثار و نشانه‌های آن در دنیا:


خط ۹۱: خط ۹۱:
۸) حفظ امر و نهی الهی، دانسته شده است. <ref>بحارالانوار، ج۲۷، ص۷۸. </ref>
۸) حفظ امر و نهی الهی، دانسته شده است. <ref>بحارالانوار، ج۲۷، ص۷۸. </ref>


== آثار اخروی ==
=== آثار اخروی ===
آثار محبّت اهل بیت، در آخرت:
آثار محبّت اهل بیت، در آخرت:


خط ۱۰۲: خط ۱۰۲:
۴) بی محاسبه به [[بهشت]] می‌رود. <ref>بحارالانوار، ج۲۷، ص۷۸۷۹. </ref><ref>بحارالانوار، ج۲۷، ص۱۵۸. </ref>
۴) بی محاسبه به [[بهشت]] می‌رود. <ref>بحارالانوار، ج۲۷، ص۷۸۷۹. </ref><ref>بحارالانوار، ج۲۷، ص۱۵۸. </ref>


=ارتباط ایمان با تولّی و تبرّی=
== ارتباط ایمان با تولّی و تبرّی ==
[[خواجه نصیرالدین طوسی]] در اخلاق محتشمی <ref>اخلاق محتشمی، ص۲۶ـ ۳۳.</ref> بابی را به حبّ و بغض و تولّی و تبرّی اختصاص داده و در آن، آیات و احادیث و سخنان حُکما را در‌این‌باره آورده است.
[[خواجه نصیرالدین طوسی]] در اخلاق محتشمی <ref>اخلاق محتشمی، ص۲۶ـ ۳۳.</ref> بابی را به حبّ و بغض و تولّی و تبرّی اختصاص داده و در آن، آیات و احادیث و سخنان حُکما را در‌این‌باره آورده است.


خط ۱۱۱: خط ۱۱۱:
در نهایت، از نظر خواجه نصیرالدین طوسی، ایمان، زمانی حاصل می‌شود که مجموع تولّی و تبرّی و رضا و تسلیم یکجا در فرد، جمع و محقق گردد و در این صورت است که می‌توان نام مؤمن بر او نهاد. <ref>اخلاق محتشمی، ص۵۶۷.</ref>
در نهایت، از نظر خواجه نصیرالدین طوسی، ایمان، زمانی حاصل می‌شود که مجموع تولّی و تبرّی و رضا و تسلیم یکجا در فرد، جمع و محقق گردد و در این صورت است که می‌توان نام مؤمن بر او نهاد. <ref>اخلاق محتشمی، ص۵۶۷.</ref>


=حکم تولّی و تبرّی=
== حکم تولّی و تبرّی ==
تولّی همراه تبرّی- که مفهوم متضاد و مخالف آن است- از واجبات<ref>بدایع الکلام، ص۲۶۴.</ref><ref>مرآة العقول ج۸، ص۲۵۹.</ref><ref>وسائل الشیعة ج۱۶، ص۱۷۶. </ref><ref>التعلیقة علی المکاسب ج۱، ص۲۳۲.</ref> و بلکه مهم‌ترین رکن اسلام<ref>الحدائق الناضرة ج۱۸، ص۴۲۳. </ref> و تحقق‌بخش ایمان است <ref>البیان، ص۲۴۱.</ref> و از اموری است که به محتضر و میّت، تلقین می‌شود. <ref>کشف الغطاء ج۲، ص۲۵۱.</ref><ref>کشف الغطاء ج۲، ص۲۸۹.</ref>
تولّی همراه تبرّی- که مفهوم متضاد و مخالف آن است- از واجبات<ref>بدایع الکلام، ص۲۶۴.</ref><ref>مرآة العقول ج۸، ص۲۵۹.</ref><ref>وسائل الشیعة ج۱۶، ص۱۷۶. </ref><ref>التعلیقة علی المکاسب ج۱، ص۲۳۲.</ref> و بلکه مهم‌ترین رکن اسلام<ref>الحدائق الناضرة ج۱۸، ص۴۲۳. </ref> و تحقق‌بخش ایمان است <ref>البیان، ص۲۴۱.</ref> و از اموری است که به محتضر و میّت، تلقین می‌شود. <ref>کشف الغطاء ج۲، ص۲۵۱.</ref><ref>کشف الغطاء ج۲، ص۲۸۹.</ref>


=تولّی در فرقه اباضیه=
== تولّی در فرقه اباضیه ==
موضوع تولّی، علاوه بر شیعیان و اهل سنّت، در میان برخی فرق دیگر اسلامی (از جمله اباضیه) نیز مورد توجه بوده است. مفهوم ولایت و تولّی و برائت و تبرّی یکی از بارزترین پایه‌های عقاید اباضیان است، چندان که برخی از علمای اباضی در شرح آن کتاب‌ها نوشته‌اند. <ref>دراسات عن الاباضیة، ص۲۴۲ و پانویس ۴.</ref>
موضوع تولّی، علاوه بر شیعیان و اهل سنّت، در میان برخی فرق دیگر اسلامی (از جمله اباضیه) نیز مورد توجه بوده است. مفهوم ولایت و تولّی و برائت و تبرّی یکی از بارزترین پایه‌های عقاید اباضیان است، چندان که برخی از علمای اباضی در شرح آن کتاب‌ها نوشته‌اند. <ref>دراسات عن الاباضیة، ص۲۴۲ و پانویس ۴.</ref>


خط ۱۶۵: خط ۱۶۵:
• محمد بن محمد نصیر الدین طوسی، اخلاق محتشمی، با سه رساله دیگر منسوب به او، چاپ محمدتقی دانش پژوه، تهران ۱۳۶۱ ش.
• محمد بن محمد نصیر الدین طوسی، اخلاق محتشمی، با سه رساله دیگر منسوب به او، چاپ محمدتقی دانش پژوه، تهران ۱۳۶۱ ش.


=منبع=
== پانویس ==
{{پانویس}}
 
== منابع ==
[http://lib.eshia.ir/23019/1/4071/%D8%A7%D8%B5%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%AD%DB%8C دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، مقاله «تولّی»، ص۴۰۷۱.]  
[http://lib.eshia.ir/23019/1/4071/%D8%A7%D8%B5%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%AD%DB%8C دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، مقاله «تولّی»، ص۴۰۷۱.]  
   
   
[http://lib.eshia.ir/23017/2/668 فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۲، ص۶۶۷.]  
[http://lib.eshia.ir/23017/2/668 فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۲، ص۶۶۷.]  


== پانویس ==
{{پانویس}}


[[رده:عقاید]]
 
[[رده:مفاهیم و اصطلاحات]]
[[رده:مفاهیم و اصطلاحات اسلامی]]
Writers، confirmed، مدیران
۸۵٬۸۳۹

ویرایش