توکل: تفاوت میان نسخه‌ها

علاوه بر قرآن، در روایات نیز توکل امر مهمی بر شمرده  و در باره آن سفارش و تاکید شده است.<ref>.کلینی محمد بن یعقوب، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۶۳-۶۵؛</ref> <ref>مجلسی محمد باقر، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶۸، ص۱۳۵، ۱۳۸، ۱۴۳، ۱۴۷، ۱۵۳.</ref> در حدیثی از [[امام علی(ع)]] توکل همراه با تفویض و نیز رضایت به [[قضای الهی]] و تسلیم در برابر اوامر خداوند، از پایه‌های چهارگانه ایمان معرفی شده است. <ref>کلینی محمد بن یعقوب، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۴۷.</ref> علاوه، از [[امام رضا(ع)]] روایتی نقل شده است که فرمود: توکل بر خدا از اجزای یقین است.<ref>کلینی محمد بن یعقوب، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۵۲.</ref> در حدیث جنود عقل و جهل از [[امام صادق(ع)]]، توکل از سپاهیان عقل و ضد حرص معرفی شده است..<ref> کلینی محمد بن یعقوب، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۱.</ref>

== درجات توکل ==

در ادامه به درجات توکل اشاره می‌شود.

=== درجه اول ===

در این درجه فرد طوری به خدا اعتماد می‌کند که گویا به یک وکیل اعتماد کرده است.

<ref>فیض کاشانی محسن، المحجة البیضاء، قم، دفتر نشر اسلامی، ج۷، ص۴۰۸؛</ref> <ref>نراقی ملا مهدی، جامع السعادات، ۱۳۸۳ق، ج۳، ص۲۲۳.</ref> این مرحله به عنوان نازل‌ترین مراحل توکل بر شمرده شده است. <ref>نراقی ملامهدی، جامع السعادات، ۱۳۸۳ق، ج۳، ص۲۲۳.</ref>

=== درجه دوم ===

در این درجه حال شخص متوکل همچون حال کودکی خردسال است که به غیر از مادر هیچ پناهی رو نمی‌شناسد و فقط به او اعتماد می‌کند.  

تفاوت این مرحله از توکل با مرحله اول این است که در اینجا متوکل فقط به کسی که بر او توکل کرده، توجه می‌کند و حتی به خودِ توکل نیز توجه ندارد. <ref>فیض کاشانی محسن، المحجة البیضاء، قم، دفتر نشر اسلامی، ج۷، ص۴۰۸؛</ref> <ref>نراقی ملامهدی، جامع السعادات، ۱۳۸۳ق، ج۳، ص۲۲۳</ref>.این مرحله مخصوص خواص است. <ref>فیض کاشانی محسن، المحجة البیضاء، قم، دفتر نشر اسلامی، ج۷، ص۴۰۸</ref> <ref>نراقی ملامهدی، جامع السعادات، ۱۳۸۳ق، ج۳، ص۲۲۳.</ref>

=== درجه سوم ===

در این مرحله شخص متوکل به طوری تسلیم موکل خود می‌شود که گویی یک مرده است و بدنش در اختیار شخص غسال قرار دارد و با اراده غسال به چپ و راست می‌غلطد. <ref>فیض کاشانی محسن، المحجة البیضاء، دفتر نشر اسلامی، ج۷، ص۴۰۹</ref> <ref>نراقی ملامهدی، جامع السعادات، ۱۳۸۳ق، ج۳، ص۲۲۳.</ref> فرق این مرحله با مرحله قبل در این است که در مرحله دوم، شخص متوکل دعا و استغاثه خود را ترک نمی‌کند، ولی در مرحله سوم که مرحله تسلیم محض است، متوکل چون به لطف و عنایت الهی اعتماد دارد از این رو ممکن است که دیگر دعا و استغاثه‌ای به درگاه الهی نداشته باشد <ref>فیض کاشانی محسن، المحجة البیضاء، دفتر نشر اسلامی، ج۷، ص۴۰۹</ref> <ref>نراقی ملامهدی، جامع السعادات، ۱۳۸۳ق، ج۳، ص۲۲۳.</ref> این مرحله از توکل بالاترین مرحله و درجه آن است که هر کسی نمی‌تواند به این مرحله از توکل دست یابد مگر شخصی چون حضرت ابراهیم و آن هنگامی بود که به سوی آتش پرتاب می‌شد. <ref>نراقی ملامهدی، جامع السعادات، ۱۳۸۳ق، ج۳، ص۲۲۳و۲۲۴.</ref>

از نگاه برخی از عالمان اخلاق، اصلی‌ترین راه توکل به خدا توحید‌گرایی و باور مندی شدید انسان‌ها نسبت به این مسئله است که تنها خداوند است که مصدر همه امور و افعال است و اوست که در کار خود هیچ شریکی را نمی‌پذیرد. <ref>نراقی ملامهدی، جامع‌السعادات، ۱۳۸۳ق، ج۳، ص۲۳۱و۲۳۲.</ref>همچنین اندیشیدن در امور خلقت و نیز تفکر در آیات مربوط به توکل در قرآن به اضافه مطالعه در زندگی و احوال بزرگانی که با توکل به خداوند به مقاماتی رسیده‌اند می‌تواند در تقویت توکل انسان به خداوند موثر باشد. <ref>نراقی ملامهدی، جامع السعادات، ۱۳۸۳ق، ج۳، ص۲۳۱و۲۳۲.</ref>

از مهم‌ترین نشانه‌های توکل آن است که به دست آوردن اموال و منافع یا از دست دادن آن، هیچ تغییری در حال شما ایجاد نکند. <ref>نراقی ملامهدی، جامع‌السعادات، ۱۳۸۳ق، ج۳، ص۲۳۲.</ref>

در منابع دینی (قرآن و احادیث) آثار مثبتی برای شخص متوکل بیان شده است. قرآن می‌فرماید: و من یتوکل علی الله فهو حسبه <ref>سوره طلاق، آیه 3</ref> یعنی هرکسی بر خدا توکل نماید، خدا او را کفایت می‌کند. همچنین در احادیث <ref>کلینی محمد بن یعقوب، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۶۳-۶۵.</ref> نیز به استناد آیه شریفه مذکور چنین اثری برای توکل بیان شده است. امام علی(ع) می‌فرماید: هرکسی به خدا توکل کند، سختی‌ها برایش آسان می‌شود و اسباب برایش فراهم می‌گردد.<ref>تمیمی آمدی، غرر الحکم و درر الکلم، ۱۳۶۶ش، ص۱۹۷.</ref> در پایان به روایتی از [[امام رضا(ع)]] اشاره می‌کنیم که می‌فرماید: هر کسی که می‌خواهد قوی‌ترین مردم باشد، باید به خداوند توکل کند.<ref>فقه الرضا، ۱۴۰۶ق، ج۱، ۳۵۸.</ref>  

[[رده:علوم قرآنی]]

[[رده:اعقتادات شیعه و سنی]]