نمایش مبدأ برای جایگاه ذریه نبوی در ایجاد وحدت و تقریب با تاکید بر سیره و گفتار امام رضا علیه‌السلام (مقاله)

انتقال مفاهیم اصیل دینی و اسلامی از طریق اهل بیت عصمت و طهارت علیهم‌السلام و بسیاری از سادات و ذریه نبوی صورت گرفته است و در این مسیر تلاش‌ها و هدایت‌های ائمه معصومین در جایگاه والایی برخوردار است. در این انتقال توجه به سیره و عمل به الگوهای مسلم معصومین، بهترین راه هدایت و راه رهایی از سرگردانی است. در عصر حاضر با توجه به تنوع اقلیم‌ها و تنوع مذاهب و فرق مختلف و ضرورت همزیستی مسالمت‌آمیز، پذیرش و اتکا به مشترکات را ضروری می‌کند و توجه به تقریب مذاهب و [[وحدت اسلامی|وحدت]] در دین اسلام دارای اهمیت است و این توجه در آیات [[قرآن|قرآن مجید]] و سیره معصومین و بخصوص در سیره و گفتار [[علی بن موسی (رضا)|امام رضا علیه‌السلام]] مورد تاکید است. در این مقاله بر تاثیرگذاری ذریه نبوی با تاکید بر سیره و روش امام رضا ‌علیه‌السلام در الگو پذیری فکری و عملی مسلمانان توجه شده است.

=مقدمه=

وحدت و تقریب درسیره رضوی را می‌توان از منابع، آثار و متون مربوط به زندگانی حضرت استنباط کرد و از جمله این منابع کتاب معروف ...عیون اخبار الرضا ‌علیه‌السلام... تالیف شیخ صدوق در این پژوهش می‌باشد. ا
امام رضا ‌علیه‌السلام به عنوان بزرگ‌ترین اندیشمند اسلامی و رهبر جریان فکری -مذهبی امامیه در مواجهه و موضع‌گیری در برابر اندیشه‌های التقاطی و الحادی این امام انجام گردید. گوناگونی عقاید و تفاوت میزان خطر هر یک برای اسلام در دو متغیر عمده در تعامل و روش رفتار امام رضا ‌علیه‌السلام بود.

=اقدامات وحدت‌آفرین امام رضا علیه‌السلام=

1- محوریت قرآن در سیره و گفتار امام رضا علیه‌السلام

بسیاری از اختلافات فکری و تنش‌های تفرقه‌انگیز و فتنه‌های سیاسی -اجتماعی با مراجعه به دستورات قرآن قابل حل است. پذیرش محوریت قرآن به لحاظ جامعیت و وضوح مفاهیم و تعالیم موجود در آن در بینش و منش امام رضا ‌علیه‌السلام مشخص است. در روایتی از امام رضا آمده است:«قرآن رشته ناگسستنی و ایمان استوار خداست و راهی بس نزدیک به او که به سوی بهشت رهنمون سازد و از آتش رهایی بخشد» <ref>مجلسی ۱۳۶۳ ج۱۴ ص ۹۲</ref>. در سوال اباصلت از امام رضا ‌علیه‌السلام آمده است: «کلام الله لاتتجاوزه ولا تطلبوا الهدی فی غیره فتضلوا» <ref>محمدزاده، ۱۳۸۵ ص ۴۹</ref>

2- تمسک به سیره و سنت نبوی:<br>دومین منبع اساسی و اصیل دین اسلام و از مهمترین ارکان وحدت و تقریب میان مسلمانان، با عنایت به آیات قرآن <ref>آل عمران، 159و احزاب،14</ref> تمسک به سیره و سنت پیامبر بعنوان اسوه حسنه است. امام رضا ‌علیه‌السلام در جلسات مختلف مناظره و گفت‌وگوهای میان مسلمانان، ...پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله... را به عنوان مفسر و مبین معانی قرآن در حل منازعات و معیار تشخیص راه‌ درست معرفی می‌کند و پیامدهای نافرمانی از پیامبر را همسان کفر یا شرک تلقی می‌کند.<ref>کلینی ۱۳۵۶ جلد 1، ص ۷۰</ref> بر همین مبنا ایشان در سخنان خود تاکید می‌کند که ما نه از بین خود چیزی می‌گوییم و نه عدل و همتایی را در مقابل کتاب و سنت می‌پذیریم<ref>نوری طبسی ۱۴۰۷ ق، جلد ،۱۷ ص۳۱</ref>

3-اصلاح اخلاق اسلامی؛

4-گفت‌و گوی عقلانی و سازنده با افراد مختلف؛<ref> عیون اخبار الرضا، ج1 ص ۱۵۷</ref>

5-دعوت به اخوت ایمانی؛ <ref>وحدت و همگرایی در اندیشه اسلامی، ص ۵۸</ref> 

6-تاکید بر مشارکت در مراسم و مناسک عبادی؛ 

7- ترویج خردورزی و آزاد اندیشی؛ <ref>«همان»</ref>

8- نفی قومیت گرایی؛

9-صیانت از یکپارچگی دینی -حاکمیتی جامعه اسلامی؛ <ref>قندوزی، سلیمان بن ابراهیم ینابیع المودة لذوی القربی، چ ۲،ص 284</ref> 

10-دوری جستن و بیطرفی در تحرکات نظامی و از جمله در شورش السرایا در زمان حضرت؛ <ref>«پیشوایی ۱۳۷۲ ص ۱۲۲»</ref>؛

11-استدلال از طریق مبادی عقلی و منطقی؛<ref> همان، ص122</ref>

=نتیجه‌گیری=

تشتت عقاید و تفاوت در میزان خطر هر یک از مذاهب و عقاید به عنوان دو متغیر عمده در روش و سیره امام رضا ‌علیه‌السلام قابل بررسی است.
ثامن الحجج ‌علیه‌السلام از روش مناظره و گفت‌وگو با استناد به باورها و متون مورد قبول مخاطب و همچنین بهره‌گیری از نصوص دینی و براهین عقلی و نیز آسیب‌شناسی عقاید انحرافی برداشت‌های ناروا از آیات و روایات و همچنین جعل و تخریب و مشخص کردن ریشه عقاید ناصواب با تفسیر و تاویل نصوصی که ظاهر آن باعث سوء برداشت شده است وبا توجه به دعا و راز و نیاز و نهایت در صورت موثر نبودن هیچ یک از موارد مذکور به محاصره اجتماعی اقتصادی همچون ترک مجالست، نفرین تکفیر و تفسیق به عنوان الگویی در امر به معروف و نهی از منکر، به مبارزه با افکار گمراه‌کننده عمل می‌کرد.

توجه به سیره امام رضا ‌علیه‌السلام می‌تواند الگوی کامل حکومت اسلامی که فراروی بشر قرار دارد باشد.

=منابع=
فصلنامه فرهنگ رضوی، سال چهارم شماره 15 پاییز 1395.

عیون اخبار الرضا، ج1 ص ۱۵۷.

رضا وطن دوست، وحدت و همگرایی در اندیشه اسلامی، ص ۵۸دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد۱۳۸۸

== پانویس ==
{{پانویس}}[[رده:مقاله‌ها]]