۸۵٬۸۱۰
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
Wikivahdat (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - '==پانویس==↵↵<references />↵↵[[رده: ' به '== پانویس == {{پانویس}} [[رده:') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۱۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات فرق و مذاهب | |||
| عنوان = جبریه | |||
| تصویر = | |||
| توضیح تصویر = | |||
| نام = جبریه | |||
| نام رایج = | |||
| تاریخ شکل گیری = 1 ق | |||
| قرن شکل گیری = | |||
| مبدأ شکل گیری = | |||
| موسس = | |||
| عقیده = بندگان در افعال خود هیچ اراده‌ای ندارند و کاملا مجبورند. | |||
}} | |||
'''جبریه''' به گروهی از [[مسلمانان]] اطلاق می‌شود که معتقدند بندگان در افعال خود هیچ اراده‌ای ندارند و کاملا مجبورند. | '''جبریه''' به گروهی از [[مسلمانان]] اطلاق می‌شود که معتقدند بندگان در افعال خود هیچ اراده‌ای ندارند و کاملا مجبورند. | ||
==تاریخچه== | == تاریخچه == | ||
در آثار [[معتزله]] به چگونگی ظهور جبریه اشاره شده است. [[ابوعلی جبایی]] ریشه جبر را به ایام خلافت [[امویان]] بر می‌گرداند که در آن عصر مسائل مربوط به [[اختیار انسان]] و [[قضا و قدر الهی]] و نیز نقش مشیت الهی در سرنوشت انسان به صورت گسترده در جهان اسلام مطرح شد | در آثار [[معتزله]] به چگونگی ظهور جبریه اشاره شده است. [[ابوعلی جبایی]] ریشه جبر را به ایام خلافت [[امویان]] بر می‌گرداند که در آن عصر مسائل مربوط به [[اختیار انسان]] و [[قضا و قدر الهی]] و نیز نقش مشیت الهی در سرنوشت [[انسان]] به صورت گسترده در [[جهان اسلام]] مطرح شد<ref>قاضی عبدالجبار، «فضل الاعتزال»، فضل الاعتزال و طبقات المعتزله، ص۱۴۳ به کوشش فؤاد سید، تونس، ۱۴۰۶ق/۱۹۸۶م</ref>. بنا به نظر قاضی عبدالجبار معاویه و جانشینان وی جبرگرایی را در [[شام (شامات)|شام]] گسترش دادند و از آن پس، عقیده به جبر مذهب تودۀ مردم شد<ref>قاضی عبدالجبار، «فضل الاعتزال»، فضل الاعتزال و طبقات المعتزله، ص۱۴۴ ،به کوشش فؤاد سید، تونس، ۱۴۰۶ق/۱۹۸۶م.</ref>. | ||
==دلیل گرایش به جبر== | == دلیل گرایش به جبر == | ||
گرایش به جبر در میان [[مسلمانان]] نمی‌تواند صرفا ریشه در آموزه‌های قرآنی داشته | گرایش به [[جبر و اختیار در لغت و اصطلاح|جبر]] در میان [[مسلمان|مسلمانان]] نمی‌تواند صرفا ریشه در آموزه‌های قرآنی داشته باشد، زیرا که در [[قرآن]] در کنار آیاتی که بیان می‌کند که تنها خداوند فاعل هستی است، آیات دیگری هم وجود دارد که بر اختیار و فاعلیت انسان تاکید دارد. ریشه‌های جبر را باید علاوه بر توحید‌گرایی متعصبانه که ریشه در یک‌سویه‌نگری در باره برخی از آیات قرآن دارد، در عوامل دیگری چون نفوذ فرهنگ و [[دین|ادیان]] ایرانی و تأثیر اعتقادات بازمانده از اعراب جاهلی دید. علاوه بر این، افرادی مثل [[احمد بن حنبل]] معتقدند که اختیار‌گرایی انسان راجع به افعالش، برگرفته از [[مسیحیت]] است. | ||
==تقسیم جبریه== | == تقسیم جبریه == | ||
جبریه به دو گروه جبریه متوسط و جبریه خالص تقسیم می‌شوند. جبریه متوسط کسانی هستند که در افعال مربوط به عباد به گونه‌ای اختیار | جبریه به دو گروه جبریه متوسط و جبریه خالص تقسیم می‌شوند. | ||
* جبریه متوسط کسانی هستند که در افعال مربوط به عباد به گونه‌ای اختیار قائل‌اند و آن را در قالب [[نظریه کسب]] مطرح می‌کنند. این گروه در تقسیم [[فرق و مذاهب اسلامی|فرق اسلامی]] به نام [[اشاعره]] و [[ماتریدیه]] خوانده می‌شوند. | |||
* و اما جبریه خالص در قالب گروهی به نام جهمیه و پیروان جهم بن صفوان ظاهر می‌شوند. در این تفکر، هیچ اراده و قدرتی برای بندگان ترسیم نمی‌شود، بلکه فاعل تمام افعال خداوند خواهد بود<ref>محمد جواد مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، ص 136 با ویرایش و اصلاح عبارات.</ref>. | |||
==فرقه‌های جبر‌گرا== | == فرقه‌های جبر‌گرا == | ||
فرق [[جهمیه|جهمیه]]، [[نجاریه|نجاریه]]، [[ | فرق [[جهمیه|جهمیه]]، [[نجاریه|نجاریه]]، [[کلابیه|کلّابیه]]، [[ضراریه|ضراریه]] و [[بکریه|بکریه]] از «جبریه» اند. <ref>محمد جواد مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، ص 136</ref> | ||
== احکام فقهی جبریه == | |||
در اینکه جبریه کافرند و احکام [[کفر]] بر آنان بار می‌شود یا تنها در صورت پای‌بند بودن به لوازم آیین خود - مانند نسبت ظلم به خداوند دادن در صورت عقاب بندگان و نفی [[ثواب]] و عقاب - [[کافر]] و نجس هستند، اختلاف است. بیشتر [[فقیه|فقها]] قائل به قول دوم می‌باشند<ref>نجفی محمد حسن، جواهرالکلام ج 6، ص 54-55؛ حکیم سید محسن، مستمسک العروة الوثقی، ج 1، ص 387-391.</ref>. | |||
== جستارهای وابسته == | |||
* [[ابوعلی جبایی]] | |||
* [[انسان]] | |||
* [[مسیحیت]] | |||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
{{فرق و مذاهب}} | |||
[[رده:فرق و مذاهب]] | [[رده:فرق و مذاهب]] | ||