۸۵٬۸۱۰
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| (۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
| نام = جبریه | | نام = جبریه | ||
| نام رایج = | | نام رایج = | ||
| تاریخ شکل گیری = | | تاریخ شکل گیری = 1 ق | ||
| قرن شکل گیری = | | قرن شکل گیری = | ||
| مبدأ شکل گیری = | | مبدأ شکل گیری = | ||
| موسس = | | موسس = | ||
| عقیده = بندگان در افعال خود هیچ اراده‌ای ندارند و کاملا مجبورند | | عقیده = بندگان در افعال خود هیچ اراده‌ای ندارند و کاملا مجبورند. | ||
}} | }} | ||
'''جبریه''' به گروهی از [[مسلمانان]] اطلاق می‌شود که معتقدند بندگان در افعال خود هیچ اراده‌ای ندارند و کاملا مجبورند. | '''جبریه''' به گروهی از [[مسلمانان]] اطلاق می‌شود که معتقدند بندگان در افعال خود هیچ اراده‌ای ندارند و کاملا مجبورند. | ||
== تاریخچه == | == تاریخچه == | ||
در آثار [[معتزله]] به چگونگی ظهور جبریه اشاره شده است. [[ابوعلی جبایی]] ریشه جبر را به ایام خلافت [[امویان]] بر می‌گرداند که در آن عصر مسائل مربوط به [[اختیار انسان]] و [[قضا و قدر الهی]] و نیز نقش مشیت الهی در سرنوشت [[انسان]] به صورت گسترده در [[جهان اسلام]] مطرح شد<ref>قاضی عبدالجبار، «فضل الاعتزال»، فضل الاعتزال و طبقات المعتزله، ص۱۴۳ به کوشش فؤاد سید، تونس، ۱۴۰۶ق/۱۹۸۶م</ref>. بنا به نظر قاضی عبدالجبار معاویه و جانشینان وی جبرگرایی را در [[شام (شامات)|شام]] گسترش دادند و از آن | در آثار [[معتزله]] به چگونگی ظهور جبریه اشاره شده است. [[ابوعلی جبایی]] ریشه جبر را به ایام خلافت [[امویان]] بر می‌گرداند که در آن عصر مسائل مربوط به [[اختیار انسان]] و [[قضا و قدر الهی]] و نیز نقش مشیت الهی در سرنوشت [[انسان]] به صورت گسترده در [[جهان اسلام]] مطرح شد<ref>قاضی عبدالجبار، «فضل الاعتزال»، فضل الاعتزال و طبقات المعتزله، ص۱۴۳ به کوشش فؤاد سید، تونس، ۱۴۰۶ق/۱۹۸۶م</ref>. بنا به نظر قاضی عبدالجبار معاویه و جانشینان وی جبرگرایی را در [[شام (شامات)|شام]] گسترش دادند و از آن پس، عقیده به جبر مذهب تودۀ مردم شد<ref>قاضی عبدالجبار، «فضل الاعتزال»، فضل الاعتزال و طبقات المعتزله، ص۱۴۴ ،به کوشش فؤاد سید، تونس، ۱۴۰۶ق/۱۹۸۶م.</ref>. | ||
== دلیل گرایش به جبر == | == دلیل گرایش به جبر == | ||
گرایش به [[جبر و اختیار در لغت و اصطلاح|جبر]] در میان [[مسلمان|مسلمانان]] نمی‌تواند صرفا ریشه در آموزه‌های قرآنی داشته | گرایش به [[جبر و اختیار در لغت و اصطلاح|جبر]] در میان [[مسلمان|مسلمانان]] نمی‌تواند صرفا ریشه در آموزه‌های قرآنی داشته باشد، زیرا که در [[قرآن]] در کنار آیاتی که بیان می‌کند که تنها خداوند فاعل هستی است، آیات دیگری هم وجود دارد که بر اختیار و فاعلیت انسان تاکید دارد. ریشه‌های جبر را باید علاوه بر توحید‌گرایی متعصبانه که ریشه در یک‌سویه‌نگری در باره برخی از آیات قرآن دارد، در عوامل دیگری چون نفوذ فرهنگ و [[دین|ادیان]] ایرانی و تأثیر اعتقادات بازمانده از اعراب جاهلی دید. علاوه بر این، افرادی مثل [[احمد بن حنبل]] معتقدند که اختیار‌گرایی انسان راجع به افعالش، برگرفته از [[مسیحیت]] است. | ||
== تقسیم جبریه == | == تقسیم جبریه == | ||
جبریه به دو گروه جبریه متوسط و جبریه خالص تقسیم می‌شوند. | جبریه به دو گروه جبریه متوسط و جبریه خالص تقسیم می‌شوند. | ||
* جبریه متوسط کسانی هستند که در افعال مربوط به عباد به گونه‌ای اختیار | * جبریه متوسط کسانی هستند که در افعال مربوط به عباد به گونه‌ای اختیار قائل‌اند و آن را در قالب [[نظریه کسب]] مطرح می‌کنند. این گروه در تقسیم [[فرق و مذاهب اسلامی|فرق اسلامی]] به نام [[اشاعره]] و [[ماتریدیه]] خوانده می‌شوند. | ||
* و اما جبریه خالص در قالب گروهی به نام جهمیه و پیروان جهم بن صفوان ظاهر می‌شوند. در این | * و اما جبریه خالص در قالب گروهی به نام جهمیه و پیروان جهم بن صفوان ظاهر می‌شوند. در این تفکر، هیچ اراده و قدرتی برای بندگان ترسیم نمی‌شود، بلکه فاعل تمام افعال خداوند خواهد بود<ref>محمد جواد مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، ص 136 با ویرایش و اصلاح عبارات.</ref>. | ||
== فرقه‌های جبر‌گرا == | == فرقه‌های جبر‌گرا == | ||
فرق [[جهمیه|جهمیه]]، [[نجاریه|نجاریه]]، [[ | فرق [[جهمیه|جهمیه]]، [[نجاریه|نجاریه]]، [[کلابیه|کلّابیه]]، [[ضراریه|ضراریه]] و [[بکریه|بکریه]] از «جبریه» اند. <ref>محمد جواد مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، ص 136</ref> | ||
== احکام فقهی جبریه == | == احکام فقهی جبریه == | ||
| خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
{{فرق و مذاهب}} | |||
[[رده:فرق و مذاهب]] | [[رده:فرق و مذاهب]] | ||