۸۵٬۷۹۶
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'امکان پذیر' به 'امکان‌پذیر'
جز (جایگزینی متن - ' ملی گرا' به ' ملی‌گرا') |
جز (جایگزینی متن - 'امکان پذیر' به 'امکان‌پذیر') |
||
| خط ۱۰۴: | خط ۱۰۴: | ||
قبل از کودتای کمونیستی در سال 1978، حرکت‌های اسلامی و مذهبی به خاطر نداشتن سازمان دهی قوی، تأثیری در حوادث و روی دادهای کشور نداشتند و یا فرصت اظهار وجود پیدا نکردند. برای نمونه؛ مخالفت با کشف حجاب در سال 1959 و نهضت «شهید بلخی» در سال 1329 و جنبش جوانان در سال 1975 به شدت توسط رژیم سلطنتی «ظاهرشاه» سرکوب شد. برخی بر این باورند که نبود یک تشکیلات متحد و یکپارچه قوی در آغاز نهضت اسلامی افغانستان نقش آنها را در جامعه کمرنگ جلوه داد؛ چنان که «ویلیام میلی» می‌نویسد: «از نظر تاریخی، نقش گروه‌های مذهبی سازمان یافته در سیاست افغانستان، به هیچ وجه نقشی مسلط نبوده است، اگرچه بی توجهی به منافع کلیدی نظام مذهبی می‌توانسته است برای حکام مسأله زا باشد.» | قبل از کودتای کمونیستی در سال 1978، حرکت‌های اسلامی و مذهبی به خاطر نداشتن سازمان دهی قوی، تأثیری در حوادث و روی دادهای کشور نداشتند و یا فرصت اظهار وجود پیدا نکردند. برای نمونه؛ مخالفت با کشف حجاب در سال 1959 و نهضت «شهید بلخی» در سال 1329 و جنبش جوانان در سال 1975 به شدت توسط رژیم سلطنتی «ظاهرشاه» سرکوب شد. برخی بر این باورند که نبود یک تشکیلات متحد و یکپارچه قوی در آغاز نهضت اسلامی افغانستان نقش آنها را در جامعه کمرنگ جلوه داد؛ چنان که «ویلیام میلی» می‌نویسد: «از نظر تاریخی، نقش گروه‌های مذهبی سازمان یافته در سیاست افغانستان، به هیچ وجه نقشی مسلط نبوده است، اگرچه بی توجهی به منافع کلیدی نظام مذهبی می‌توانسته است برای حکام مسأله زا باشد.» | ||
<br> | <br> | ||
با وجود این کاستی‌ها که در نهضت افغانستان وجود داشت، دهه 1960، اوج خیزش‌های اسلامی، تجددگرایی و اصلاح‌طلبی به شمار می‌آید. بررسی دیدگاه‌ها و مواضع گروه‌های اسلامی که بعد از این تاریخ وارد عرصه سیاسی و اجتماعی افغانستان شدند، تحت دو عنوان | با وجود این کاستی‌ها که در نهضت افغانستان وجود داشت، دهه 1960، اوج خیزش‌های اسلامی، تجددگرایی و اصلاح‌طلبی به شمار می‌آید. بررسی دیدگاه‌ها و مواضع گروه‌های اسلامی که بعد از این تاریخ وارد عرصه سیاسی و اجتماعی افغانستان شدند، تحت دو عنوان امکان‌پذیر خواهد بود: | ||
<br> | <br> | ||
1. نهضت و گروه‌های اسلام‌گرایی اهل سنت: هسته اولیه گروه‌های سنی را «نهضت جوانان مسلمان» تشکیل می‌دهد که در سال 1348 در دانشگاه کابل پایه‌گذاری شد و هدف از آن انجام اصلاحات در جامعه افغانستان بود. این نهضت از همان ابتدا دارای دو گرایش سنتی و اصلاح‌طلبی بود. گروه‌های سنت‌گرا مثل؛ اتحاد سیاف، حزب اسلامی یونس خالصی، محاذ ملی و... بیشتر متأثر از جنبش‌های اسلامی شبه قاره هند (شاه ولی اللّه) و جنبش وهابیت بودند. اما گروه‌های اصلاح‌طلب تحت تأثیر افکار تجددخواهی و اصلاح‌طلبی جهان عرب و به ویژه جنبش اخوان‌المسلمین مصر قرار داشتند. اصلاح‌طلبان که در ابتدا به عنوان «جنبش جوانان مسلمان» فعالیت می‌کردند، در سال 1354 بر سر روش برخورد با حکومت «داوود» دچار اختلاف شدند. «گلبدین حکمت یار» که خط مشی تندروانه داشت، حزب اسلامی را تشکیل داد. این حزب که در بین پشتوها نفوذ فراوان دارد، از همان ابتدا مورد استقبال گروه‌های مذهبی پاکستان واقع شد و جماعت اسلامی پاکستان به رهبری «ابوالاعلی مودودی» و جامعه روحانیت به رهبری «مولانا مفتی محمود»، از آن پشتیبانی کردند. | 1. نهضت و گروه‌های اسلام‌گرایی اهل سنت: هسته اولیه گروه‌های سنی را «نهضت جوانان مسلمان» تشکیل می‌دهد که در سال 1348 در دانشگاه کابل پایه‌گذاری شد و هدف از آن انجام اصلاحات در جامعه افغانستان بود. این نهضت از همان ابتدا دارای دو گرایش سنتی و اصلاح‌طلبی بود. گروه‌های سنت‌گرا مثل؛ اتحاد سیاف، حزب اسلامی یونس خالصی، محاذ ملی و... بیشتر متأثر از جنبش‌های اسلامی شبه قاره هند (شاه ولی اللّه) و جنبش وهابیت بودند. اما گروه‌های اصلاح‌طلب تحت تأثیر افکار تجددخواهی و اصلاح‌طلبی جهان عرب و به ویژه جنبش اخوان‌المسلمین مصر قرار داشتند. اصلاح‌طلبان که در ابتدا به عنوان «جنبش جوانان مسلمان» فعالیت می‌کردند، در سال 1354 بر سر روش برخورد با حکومت «داوود» دچار اختلاف شدند. «گلبدین حکمت یار» که خط مشی تندروانه داشت، حزب اسلامی را تشکیل داد. این حزب که در بین پشتوها نفوذ فراوان دارد، از همان ابتدا مورد استقبال گروه‌های مذهبی پاکستان واقع شد و جماعت اسلامی پاکستان به رهبری «ابوالاعلی مودودی» و جامعه روحانیت به رهبری «مولانا مفتی محمود»، از آن پشتیبانی کردند. | ||