۸۵٬۸۱۰
ویرایش
(صفحهای تازه حاوی «<div class="wikiInfo">پرونده:جنبش_مهدیه_11.jpg<br> {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ | !...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
(۲۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات جریان | |||
| عنوان = جنبش مهدیه سودان | |||
| تصویر = جنبش_مهدیه_11.jpg | |||
| نام = مهدیه | |||
| | | جمعیت = | ||
| | | رهبران = محمد احمد المهدی | ||
| اهداف = | |||
| اصول = | |||
| جهتگیری = | |||
| | | وضعیت اقتصادی = | ||
| نحوه تبلیغات = | |||
}} | |||
</ | '''جنبش مهدیه در سودان جنبشی است که''' در نیمه دوم قرن نوزدهم برای مقابله با استعمار در سودان شکل گرفت. | ||
== شکلگیری جنبش == | |||
در نیمه دوم قرن نوزدهم به دلیل سختتر شدن رقابتهای استعماری و همچنین اهمیت جغرافیای سودان، هجوم و سلطه استعمار غربی در سودان و سراسر آفریقا بیشتر شد به گونهای که حتی با کاهش قدرت رهبران محلی و حکام ترک تبار مصری در سودان و در مقابل آن افزایش حضور اروپاییان همراه بود. | |||
در واقع یکی از علل این گسترش حضور به موقعیت جغرافیایی سودان برای استعمارگران بر میگشت که از طریق آن میتوانستند به مرکز آفریقا دسترسی داشته باشند و قرار داشتن سررشته رود نیل نیز در آن باعث اهمیت سودان برای استعمارگران شده بود. | |||
با این شرایط در این زمان گرچه [[سودان]] در اختیار و تحت کنترل [[مصر|مصریان]] بود، اما عملاً در اختیار استعمارگران غربی قرار گرفت به نحوی که در سال 1874 ژنرال '''گوردون انگلیسی''' اداره برخی نقاط [[سودان]] را در اختیار گرفت. | |||
در این شرایط این حکام غربی با هماهنگی مصریان با تحمیل مالیاتهای کلان بر مردم و کسب سوداهای زیاد، اهالی مناطق سودان را غارت و مورد استعمار و استثمار قرار میدادند. در چنین وضعیتی بود که موجی از قیامها علیه اروپاییان و حکومت مصری – اروپایی سودان را فراگرفت.<ref>سیداحمد موثقی، (1374) جنبشهای اسلامی معاصر، تهران: سمت، 245 – 244</ref> | |||
== علت شکلگیری جنبش == | |||
در کنار استعمارگران انگلیسی و مأموران ترک و مصری، حکام محلی [[سودان]] نیز با همکاری با این دو گروه با دریافت مالیاتهای زیادی فشار زیادی بر مردم تحمیل میکردند. | |||
با این شرایط میتوان گفت تا اوایل دهه هشتاد قرن نوزدهم، [[سودان]] از جانب سه گروه '''استعمارگران غربی، مأموران مصری و ترک و همچنین حکام محلی تحت ظلم و ستم قرار داشت.''' این فشارهای اقتصادی و فرهنگی باعث شد که به تدریج مخالفتهای اعتراضآمیز ولی پراکنده مردم [[سودان]] گسترش یابد و از ابتدای دهه هشتاد قرن نوزده به صورت یک قیام فراگیر درآید.<ref>سیدهادی خسروشاهی، (1390) حرکت اسلامی سودان: تاریخ و اهداف، از آغاز تاکنون، تهران: مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی 14 –</ref>، | |||
== رهبری جنبش == | |||
با توجه به این شرایط سودان، جنبش [[محمد احمد المهدی]] سودانی و قیام عمومی مسلمانان مجال بروز یافت. در واقع زمینه و ریشه این جنبش را باید در این شرایط نامناسب سودان جستجو کرد. | |||
با این شرایط با گسترش نفوذ و افزایش پایگاههای استعماری در سودان، تودههای مردم مسلمان و تحت ظلم این منطقه به این مسائل واکنش نشان داده و جنبش خود را با جنبههای ضد استعماری و اصلاحی (همانند دیگر جنبشهای اسلامی) آغاز کردند. اما در رابطه با چگونگی آغاز و گسترش این قیام باید خاطر نشان ساخت که این جنبش در ابتدا به مدت دو سال به حاشیه جنوبی مناطق عربی سودان و در منطقه کردوفان متمرکز بود و فتح این منطقه نیز نخستین توفیق عمده قیام مهدی محسوب میشود. اما گسترش آن به سایر قسمتهای سودان به تدریج و با گسترش مبارزات صورت گرفت.<ref>پی. ام. هالت و ام. دبلیو. دالی، (1366) تاریخ سودان بعد از اسلام، ترجمه محمد تقی اکبری، تهران: بنیاد پژوهشهای اسلامی، 95</ref> | |||
رهبری جنبش المهدی در سودان را که به طور جدی از سال 1881 آغاز شد[[محمد احمد المهدی]] برعهده داشت. | |||
بعد از بروز نارضایتیهای مردمی در پی ظلم و فساد حاکمان محلی و استعماری در سودان محمد احمد رهبری معترضان را بر عهده گرفت و ادعا کرد که رهبر و پیشوای اسلام است. | |||
در این راه او برای مبارزه به پیروان خود وعده مساوات و برابری و همچنین بیرون راندن بیگانگان را میداد. | |||
== تعالیم و مواضع فکری جنبش مهدیه == | |||
[[تعالیم و مواضع فکری جنبش مهدیه]] ریشههای فکری جنبش [[محمد احمد المهدی]] از یکسو به تعالیم تصوف و طریقتهای صوفیانه با گرایشهای اصلاحی و اجتماعی و از سوی دیگر به تعالیم و نظریات [[سیدجمالالدین اسدآبادی]] برمیگردد. | |||
== سقوط دولت مهدیه == | |||
[[سقوط دولت مهدیه]] همزمان با تضعیف جنبش مهدیه به دلیل اختلافات داخلی در سالهای پایان قرن نوزدهم و افزایش فعالیتهای استعمارگران در آفریقا، درگیریهای بین نیروهای مشترک [[انگلیس|انگلیسی]] و [[مصر|مصری]]، که فعالیت خود را مجدداً در شمال سودان افزایش داده بودند، گسترش یافت و به دلیلی مانند داشتن تسلیحات پیشرفته توانستند نیروهای جنبش به رهبری عبدالله را شکست دهند و بر مرکز دولت مهدیه مسلط شوند. | |||
== پیامدهای جنبش مهدیه == | |||
[[پیامدهای جنبش مهدیه سودان]] این جنبش موفق به برقراری یک حکومت اسلامی شد که به خصوص در اواخر [[محمد احمد المهدی]] و همچنین در اوایل خلافت عبدالله جانشین او دارای جهتگیری عدالتطلبانه بود. | |||
== پانویس == | |||
{{پانویس}} | |||
[[رده:جریانها و جنبشها]] | |||
[[رده:سودان]] |