۱٬۵۶۹
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
<br> | <br> | ||
سرزمین حجاز از نظر جغرافیایی همانند دیگر مکان‌های جزیره العرب، بسیار خشک و کم آب است. از این رو مناطق قابل سکونت دائم در آن کم بوده است. در هنگام ظهور اسلام فقط چند شهر [[مکه]]، [[مدینه]]، [[طائف]] و [[خیبر]] از مراکز آباد و مسکونی حجاز به شمار می‌آمد ولی اکنون حجاز قسمت آباد و پرجمعیت کشور پادشاهی [[عربستان]] را تشکیل می‌دهد.<ref>[http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%d8%ad%d8%ac%d8%a7%d8%b2&SSOReturnPage=Check&Rand=0 برگرفته شده از مقاله حجاز]</ref> | سرزمین حجاز از نظر جغرافیایی همانند دیگر مکان‌های جزیره العرب، بسیار خشک و کم آب است. از این رو مناطق قابل سکونت دائم در آن کم بوده است. در هنگام ظهور اسلام فقط چند شهر [[مکه]]، [[مدینه]]، [[طائف]] و [[خیبر]] از مراکز آباد و مسکونی حجاز به شمار می‌آمد ولی اکنون حجاز قسمت آباد و پرجمعیت کشور پادشاهی [[عربستان]] را تشکیل می‌دهد.<ref>[http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%d8%ad%d8%ac%d8%a7%d8%b2&SSOReturnPage=Check&Rand=0 برگرفته شده از مقاله حجاز]</ref> | ||
<br> | |||
=تاریخچه حجاز= | |||
<br> | |||
قرار داشتن خانه [[کعبه]]، [[مسجدالنبی(ص)]]، مزارهای [[حضرت محمد(ص)]]، [[اهل بیت(ع)]]، خلفا و [[صحابه]] در حجاز و پتانسیل بالای [[حج]] برای مانور سیاسی، باعث می‌شد حکومت‌ها به حجاز و بویژه [[حرمین]] توجه داشته باشند. به باور برخی، کارهای عمرانی بسیاری که در دوره‌های مختلف در مکه و مدینه و راه‌های حج انجام می‌گرفت برای بهبود وجهه دینی حکومت بود.<ref>[[دانشنامه حج و حرمین شریفین، ج۶، ص۴۹۷.]]</ref> | |||
<br> | |||
با روی کار آمدن [[فاطمیان]] [[مصر]] از نیمه دوم قرن چهارم و منازعاتِ مشروعیتیِ آنها با [[عباسیان]]، رقابت بر سر سیادت بر حجاز و حرمین شدید شد. فاطمیان با بکار بردن لقب «شریف» برای [[جعفر بن محمد بن حسن]]، و پس از او برای فرزندش [[حسن بن جعفر]]، آنها را به امارت مکه گماردند و همین کار را در مورد [[حسینی‌های]] حاکم بر مکه نیز صورت دادند. حکومت اَشراف از سال ۳۵۸ تا ۱۳۴۳ق. بر حرمین جز در مواردی نادر ادامه داشت.<ref>[[تاریخ مکه، ص417.]]</ref> | |||
<br> | |||
[[صلاح‌الدین ایوبی]] پس از تسلط بر مصر و برانداختن فاطمیان، نفوذ خود را به حجاز و حرمین گسترش داد و اوضاع، کمی به سود عباسیان پیش رفت. در برخی از برهه‌ها حاکمان [[یمن]] نیز سودای سیادت بر حجاز را داشته و در همین راستا حملاتی به مکه تدارک می‌دیدند.<ref>[[اتحاف الوری، ج3، ص34؛ تاریخ مکه، ص231- 233؛ تنضید العقود، ج1، ص50.]]</ref> | |||
<br> | |||
با از میان رفتن عباسیان در سده هفتم قمری، زمینه برای سیادت ممالیک (۶۴۸–۹۲۳ق) بر حجاز فراهم شد و نصب و عزل اشراف به دست آنها صورت می‌گرفت. اقدامات فراوان ممالیک در حرمین و تلاش برای تأمین امنیت راه‌های حج در منابع انعکاس یافته است. تلاش سلطان [[محمد خدابنده ایلخانی]]، برای تسلط بر حرمین با مرگ وی ناکام ماند.<ref>[[العقد الثمین، ج4، ص239.]]</ref> | |||
<br> | |||
در سال ۹۲۳ق. ممالیک از [[سلطان سلیم عثمانی]] شکست خورده و عثمانیان بر مصر و [[شام]] تسلط یافتند. [[شریف برکات بن محمد]] که حاکم مکه بود، سلطه عثمانیان را پذیرفت، آنها نیز حاکمیت اشراف را بر مکه به رسمیت شناختند. از آن پس تا حدود چهار قرن، حجاز زیر نظر عثمانی اداره می‌شد.<ref>[[حسن الصفاء و الابتهاج، ص150.]]</ref> | |||
<br> | |||
در سال ۱۱۵۷ق. [[محمد بن عبدالوهاب]] با ادعای اصلاحات دینی، به احیای تفکر [[ابن تیمیه]] اقدام کرد و با حمایت [[محمد بن سعود]] حاکم شهر دِرعیه، توانست به نشر آیین ابداعی که بعدها به نام خود وی به [[وهابیت]] مشهور شد، بپردازد. حمایت سیاسی و نظامی خاندان سعود، منازعات بسیاری را بین آنها و عثمانی در پی داشت و سرانجام پس از کش و قوس‌های فراوان در سال ۱۳۴۳ق. کشور مستقل عربستان شکل گرفت و حجاز به عنوان بخش مهمی از آن شناخته شد.<ref>[[تاریخ آل سعود، ج1، ص34- 35؛ کشتار مکه، ص67.]]</ref> | |||
از آن زمان تاکنون، حجاز به عنوان بخشی از عربستان در حاکمیت سعودی‌ها به سر می‌برد و بر حسب تقسیمات اداری در سال ۱۹۹۲م. (۱۴۱۲-۱۴۱۳ق) نام حجاز بر ۵ منطقه از ۱۳منطقه عربستان اطلاق می‌شود.<ref>[[اطلس المملکة العربیة السعودیه، ص14- 15.]]</ref> | |||
<br> | <br> | ||
=جایگاه حجاز= | =جایگاه حجاز= | ||