۸۵٬۸۳۹
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
</div> | </div> | ||
'''حجر اسماعیل''' | '''حجر اسماعیل''' فضایی است میان [[کعبه]] و دیواری نیم‌دایره به نام حطیم (به عرض ۱٫۵ متر و بلندی ۹۰ سانتی‌متر) که از [[رکن عراقی]] تا [[رکن شامی]] را شامل می‌شود. | ||
حجر اسماعیل به عقیده [[اسلام]] | حجر اسماعیل به عقیده [[اسلام]] یادگار زمان [[ابراهیم]] و [[اسماعیل]] و مدت زمانی پس از بنای کعبه است و قدمت و پیشینه آن به زمان بنای کعبه به دست ابراهیم می‌رسد. | ||
نقل‌های تاریخی تاریخ‌نگاران [[مسلمان]] | نقل‌های تاریخی تاریخ‌نگاران [[مسلمان]] حکایت از آن دارد که اسماعیل و مادرش [[هاجر]] در همین بخش زندگی می‌کردند. | ||
بر پایه روایت‌های | بر پایه روایت‌های اسلامی مکان دفن [[حضرت اسماعیل(ع)]] هاجر و برخی [[پیامبران]] است. بر پایه برخی [[احادیث]] بخشی از حجر اسماعیل جزو کعبه بوده است؛ از این رو به باور فقیهان [[شیعه]] و بیشتر [[فقیهان]] [[اهل سنت]] باید هنگام [[طواف]] حجر اسماعیل داخل طواف قرار بگیرد. | ||
=وجه تسمیه حجر اسماعیل= | =وجه تسمیه حجر اسماعیل= | ||
حِجر مصدر ریشه ح ج ر در لغت به معناى منع و بازداشتن، نگاهدارى و حمایت کردن، [[حرام]] و جز این ها به‌کار رفته است. از این ریشه حَجْر و حُجْر نیز در بیشتر این معانى به‌کار می‌روند. <ref> جوهرى؛ ابن‌منظور؛ فیومى، ذیل واژه </ref> محدوده بین دیوار نیم‌دایره و [[خانه کعبه]] در فاصله میان رکن عراقى و شامى را بدان سبب حِجر نامیده‌اند که این دیوار حائل بین طواف‌کنندگان و کعبه است. <ref> شمس‌الائمه سرخسى، ج ۴، ص ۱۱؛ مشکینى، ص ۱۹۹</ref> | |||
به گزارش پاره‌اى | به گزارش پاره‌اى منابع پس از آنکه [[ابراهیم (ع)]] و هاجر و فرزند شیرخوارشان اسماعیل به وادى مکه رسیدند با راهنمایى [[جبرئیل]] در جایگاه کنونى حجر مستقر شدند. سپس هاجر و اسماعیل همراه با گوسفندانشان در همین مکان و در سایبانى که با چوب درخت ساختند سکونت گزیدند. <ref>ازرقى، ج ۱، ص ۵۴؛ کلینى، ج ۴، ص ۲۰۱؛ حرّعاملى، ج ۱۳، ص ۳۵۵</ref> ازاین‌رو در برخى احادیث <ref>کلینى، ج ۴، ص۲۱۰؛ حرّعاملى، ج ۱۳، ص ۳۵۴</ref>از این مکان با عنوان بیت اسماعیل یاد شده است. | ||
همچنین حجْر به معنای پناه و دامن است و از این رو به اسماعیل (ع) منسوب داشته اند که چون دیوارهای کعبه بدست او و پدرش بنا شد، وی برای پناه بردن از گرمای خورشید در سایه و کنار این دیوار می نشست و یا این که سایبانی کنار آن برای خود برافراشته و در آن جا پناه می گرفت. | همچنین حجْر به معنای پناه و دامن است و از این رو به اسماعیل (ع) منسوب داشته اند که چون دیوارهای کعبه بدست او و پدرش بنا شد، وی برای پناه بردن از گرمای خورشید در سایه و کنار این دیوار می نشست و یا این که سایبانی کنار آن برای خود برافراشته و در آن جا پناه می گرفت. | ||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
=حجر، خانه اسماعیل= | =حجر، خانه اسماعیل= | ||
این مکان با راهنمایی [[جبرئیل امین]] | این مکان با راهنمایی [[جبرئیل امین]] محل [[نزول]] [[ابراهیم خلیل]] همسرش هاجر و کودک شیرخوارهاش اسماعیل (ع) شد و همینجا به امر [[خداوند]]، خانه و مأوای اسماعیل و مادرش گردید. | ||
براساس روایت [[شیخ کلینی]] (ره) از حضرت [[امام جعفر صادق(ع)]] پس از ولادت اسماعیل، ابراهیم وی و مادرش را سوار بر الاغ کرده و در حالی که مقداری آب و غذا بهمراه خود داشتند، با راهنمایی [[جبرئیل]] حرکت کردند، آنگاه که به جایگاه فعلی حجر رسیدند، محل کعبه بصورت تپه ای کوچک و تلّی از خاک سرخ و مملّو از کلوخ بود. ابراهیم روی بجانب جبرئیل کرده پرسید: آیا بدین جا مأموریت یافته ای؟!، پاسخ شنید: آری. بدین سان اینجا خانه اسماعیل شد، پیش از آن که نام حجر به خود گیرد، و از <ref>الکافی (الفروع) ج 4، ص 201، ح 1</ref> این روست که از آن به [[بیت اسماعیل]] نیز یاد شده است. <ref> قصص الانبیاء، ص 113، ح 112</ref> | براساس روایت [[شیخ کلینی]] (ره) از حضرت [[امام جعفر صادق(ع)]] پس از ولادت اسماعیل، ابراهیم وی و مادرش را سوار بر الاغ کرده و در حالی که مقداری آب و غذا بهمراه خود داشتند، با راهنمایی [[جبرئیل]] حرکت کردند، آنگاه که به جایگاه فعلی حجر رسیدند، محل کعبه بصورت تپه ای کوچک و تلّی از خاک سرخ و مملّو از کلوخ بود. ابراهیم روی بجانب جبرئیل کرده پرسید: آیا بدین جا مأموریت یافته ای؟!، پاسخ شنید: آری. بدین سان اینجا خانه اسماعیل شد، پیش از آن که نام حجر به خود گیرد، و از <ref>الکافی (الفروع) ج 4، ص 201، ح 1</ref> این روست که از آن به [[بیت اسماعیل]] نیز یاد شده است. <ref> قصص الانبیاء، ص 113، ح 112</ref> | ||
| خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
==تعدادی از پیامبران== | ==تعدادی از پیامبران== | ||
این مکان مَضجع عدّهای از حاملان [[وحی]] و [[پیامبران]] الهی است و تقدیر چنان بود که این | این مکان مَضجع عدّهای از حاملان [[وحی]] و [[پیامبران]] الهی است و تقدیر چنان بود که این بیت حجر گردد و با در آغوش کشیدن کالبد تنی چند از رادمردان متّصل به رشته [[وحی]]، از نو منشأ نور و هدایت شود، و عنوان آیت پرودگاری به خود گیرد، و تلؤلؤ نور گوهرش، عالمی را فرا گیرد. | ||
در آخر روایتی که [[شیخ کلینی]] به سندش از [[معاویة بن عمار]]، از [[حضرت امام صادق (ع)]] درباره حجر اسماعیل نقل کرده، چنین آورده است: | در آخر روایتی که [[شیخ کلینی]] به سندش از [[معاویة بن عمار]]، از [[حضرت امام صادق (ع)]] درباره حجر اسماعیل نقل کرده، چنین آورده است: | ||
| خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
<big>فیه قبور الأنبیاء</big> در میان آن قبور پیامبران است . <ref>سرائر، ج 3، ص 562، وقصص الأنبیاء راوندی، ص 115، ح 115 و وسائل الشیعه، ج 9، ص 430، ح 6 (به نقل از شیخ صدوق)</ref> | <big>فیه قبور الأنبیاء</big> در میان آن قبور پیامبران است . <ref>سرائر، ج 3، ص 562، وقصص الأنبیاء راوندی، ص 115، ح 115 و وسائل الشیعه، ج 9، ص 430، ح 6 (به نقل از شیخ صدوق)</ref> | ||
از پیامبرانی که احتمال دفنشان در حجر اسماعیل داده شده، [[حضرت هود (ع)]] است. البته [[علامه مجلسی]] پس از ذکر این مطلب، اقوال دیگر محل دفن آن حضرت را که عبارت از حضرموت ویا [[نجف اشرف]] | از پیامبرانی که احتمال دفنشان در حجر اسماعیل داده شده، [[حضرت هود (ع)]] است. البته [[علامه مجلسی]] پس از ذکر این مطلب، اقوال دیگر محل دفن آن حضرت را که عبارت از حضرموت ویا [[نجف اشرف]] در نزدیکی مرقد مطهر [[امیرالمؤمنین (ع)]] را ذکر کرده و آنگاه بصورتی جمع مینماید. <ref>بحارالانوار، ج 11، ص 360</ref> | ||
==مادر اسماعیل== | ==مادر اسماعیل== | ||
اسماعیل مادر زجر دیده خود را در بیت خود دفن | اسماعیل مادر زجر دیده خود را در بیت خود دفن کرد و به خاطر شدت علاقه ای که به او داشت قبر مادر را بگونه ای ساخت که زیر پای مردم واقع نگردد. [[شیخ صدوق (ع)]] به اسنادش از [[ابوبکر حضرمی]] از امام صادق (ع) نقل کرده است. | ||
انّ اسماعیل دفن امّه فی الحجر و جعله عالیاً، وجعل علیها حائطا لئلا یوطأ قبره. <ref>علل الشرائع، ج 1، ص 37، باب 34، ح 1 ـ از او بحارالانوار، ج 12، ص 104،ح 13</ref> | انّ اسماعیل دفن امّه فی الحجر و جعله عالیاً، وجعل علیها حائطا لئلا یوطأ قبره. <ref>علل الشرائع، ج 1، ص 37، باب 34، ح 1 ـ از او بحارالانوار، ج 12، ص 104،ح 13</ref> | ||
اسماعیل مادر خود را در حجر دفن | اسماعیل مادر خود را در حجر دفن کرد وآن را بالا آورد و بر دور آن دیوار قرار داد تا زیر پای قرار نگیرد . | ||
همین مضمون نیز در روایت [[معاویة بن عمار]] <ref>الکافی (الفروع)،ج 4، ص 210، ح 15 ـ از او وسائل الشیعه، ج 9، ص 429، ح 1</ref> که شیخ کلینی آن را نقل | همین مضمون نیز در روایت [[معاویة بن عمار]] <ref>الکافی (الفروع)،ج 4، ص 210، ح 15 ـ از او وسائل الشیعه، ج 9، ص 429، ح 1</ref> که شیخ کلینی آن را نقل کرده و در نقل [[راوندی]]<ref> قصص الانبیاء، ص 111، ح 108</ref> و نیز روایت دیگر شیخ صدوق <ref>وسائل الشیعه، ج 9، ص 430، ح 7</ref> با اختلافی اندک ـ در تعبیر ـ آمده است. عده زیادی از موّرخین; از جمله ابن هشام در سیره خود تصریح به دفن مادر اسماعیل در حجر کرده اند. <ref>السیرة النبویه، ج 1، ص 6</ref> | ||
بر حسب نقل ابن | بر حسب نقل ابن سعد اسماعیل به هنگام مرگ مادر جوانی بیست ساله بود و مادرش در سن نود سالگی وفات یافت. <ref> الطبقات الکبری، ج 1، ص 52</ref> | ||
==اسماعیل== | ==اسماعیل== | ||
مشیت الهی بر آن قرار گرفت که سرانجام | مشیت الهی بر آن قرار گرفت که سرانجام مضجع اسماعیل در کنار بیت خدا قرار گیرد و خانه او مدفن وی گردد و در جوار مادر رنج کشیده اش بیارمد. دفن اسماعیل در حجر مشهور و بلکه از مسلّمات تاریخ است که در جوامع روایی و کتب تاریخی و برخی تفاسیر بدان تصریح شده است، از جمله: | ||
شیخ کلینی بسندش از [[مفضل بن عمر]]، از امام صادق (ع) روایت کرده است: الحجر بیت اسماعیل | شیخ کلینی بسندش از [[مفضل بن عمر]]، از امام صادق (ع) روایت کرده است: الحجر بیت اسماعیل و فیه قبر هاجر و قبر اسماعیل <ref>الکافی، الفروع، ج 4، ص 210، ح 14</ref>; حجر خانه اسماعیل است و در آن قبر هاجر و قبر اسماعیل قرار دارد. | ||
[[صاحب وسائل]] به نقل از [[علل الشرائع]] از امام صادق (ع) نقل کرده است: ...وتوفی اسماعیل بعده و هو ابن ثلاثین و مأة سنة، فدفن فی الحجر مع امّه )<ref> وسائل الشیعه، ج 9، ص 431، ح 8; جامع احادیث الشیعه ج 10، ص 26، ح 48</ref>; اسماعیل بعد از او (ابراهیم) در سن یکصد و سی سالگی وفات یافت و در جوار مادرش در حجر دفن شد. | [[صاحب وسائل]] به نقل از [[علل الشرائع]] از امام صادق (ع) نقل کرده است: ...وتوفی اسماعیل بعده و هو ابن ثلاثین و مأة سنة، فدفن فی الحجر مع امّه )<ref> وسائل الشیعه، ج 9، ص 431، ح 8; جامع احادیث الشیعه ج 10، ص 26، ح 48</ref>; اسماعیل بعد از او (ابراهیم) در سن یکصد و سی سالگی وفات یافت و در جوار مادرش در حجر دفن شد. | ||
| خط ۸۶: | خط ۸۶: | ||
[[قرطبی]] از [[ابن عباس]] روایت کرده است که قبر اسماعیل در میان حجر و قبر [[شعیب]] مقابل حجرالأسود است. <ref>الجامع لأحکام القرآن، ج 2، ص 88</ref> | [[قرطبی]] از [[ابن عباس]] روایت کرده است که قبر اسماعیل در میان حجر و قبر [[شعیب]] مقابل حجرالأسود است. <ref>الجامع لأحکام القرآن، ج 2، ص 88</ref> | ||
در [[شفاء الغرام]] | در [[شفاء الغرام]] نیز از [[ابن اسحاق]] دفن اسماعیل در حجر نقل شده است. <ref> شفاء الغرام، ج 2، ص 14</ref> | ||
در اخبار [[مکه]] بعد از نقل مطلبی پیرامون فضیلت حجر مینویسد: | در اخبار [[مکه]] بعد از نقل مطلبی پیرامون فضیلت حجر مینویسد: | ||