حرم حسین بن علی (سیدالشهدا): تفاوت میان نسخه‌ها

[[پرونده:حرم امام حسین(ع).jpg|بی‌قاب|چپ]]

'''حرم امام حسین''' محل دفن [[حسین بن علی (سید الشهدا)|امام حسین]] و شماری از [[بنی هاشم|بنی‌هاشم]] و [[شهدای کربلا]] است. در این حرم، امام حسین به همراه [[علی بن الحسین (علی اکبر)|علی اکبر]] در پایین پا و [[علی بن الحسین (علی اصغر)|علی اصغر]] بر سینه در ضریح دفن‌اند. هم‌چنین بیشتر شهدای کربلا کمی آن‌سوتر در حرم به خاک سپرده شده‌اند. در شمال شرقی حرم امام حسین، حرم [[عباس بن علی|حضرت عباس]] قرار دارد. مابین دو حرم را [[بین الحرمین]] می‌گویند.

اولین بنا بر مرقد امام حسین، ‌ توسط [[مختار ثقفی]] ساخته شد. در دوره‌های بعد [[مذهب شیعه|شیعیان]] و محبان [[اهل بیت|اهل‌بیت]] به‌ویژه پادشاهان و حاکمان، اهتمام ویژه‌ای بر بازسازی، ترمیم و توسعه این حرم داشته‌اند. حرم امام حسین بارها از سوی مخالفان از جمله [[عباسیان|خلفای عباسی]] و [[وهابیت|وهابیان]] تخریب شده است. مهم‌ترین تخریب حرم امام حسین در زمان [[متوکل]] و آخرین آنها در سال ۱۴۱۱ق توسط حکومت [[حزب بعث عراق]] در پی [[انتفاضه شعبانیه]] صورت گرفت.

بر اساس گزارش‌های تاریخی بعد از شهادت امام حسین و شهدای کربلا و خروج سپاه [[بنی امیه|اموی]] از سرزمین [[کربلا]]، گروهی از [[قبیله‌ بنی‌اسد]] خود را به کربلا رسانده و پیکر شهدا را به خاک سپردند<ref>شیخ مفید، الارشاد فی معرفه حجج الله علی العباد، ج 2، ص 114، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، 1413ق.</ref>. بر این اساس، نخستین بنای نشانگر مزار امام حسین، برآمدگی‌هایی از خاک بود که زائران بدان سو رهنمون می‌شدند<ref>امین عاملی‏، سید محسن، اعیان الشیعه، ج 1، ص 613، بیروت، دار التعارف للمطبوعات‏، 1403ق.</ref>.

[[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|رسول خدا]] فرمود: بعد از آن‌که [[جبرئیل]] خبر شهادت امام حسین را به من داد، گفت: فرشتگانی را در حالی که با ایشان ظروفی از یاقوت و زمرّد و مملوّ از آب حیات بود و حلّه‌‏ها و عطرهای [[بهشت|بهشتی]] به همراه دارند از آسمان هفتم به زمین فرو می‌آیند. [[فرشتگان]] بدن‏‌های ایشان را با آن آب شست‌وشو داده و حلّه‏‌ها را به تن آنها کرده و با آن عطرها حنوطشان می‌کنند و دسته دسته بر ایشان [[نماز]] می‏خواند، و پس از اتمام نماز، خدا گروهی از امتم را که کفار آنان را نمی‌‏شناسند و در ریختن خون شهداء نه با گفتار و نه با کردار و نه با قصد شرکت کرده‏ اند را می‌فرستد تا اجسام و بدن‌های آنها را دفن کنند و برای قبر [[حسین بن علی (سید الشهدا)|سیدالشهداء]] در آن سرزمین نشانه‌‌ای نصب کرده تا برای حق‌جویان نشانه‌ و سببی برای رستگاری اهل ایمان باشد<ref> ابن قولویه، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، محقق، مصحح، امینی، عبد الحسین، ص 264 – 265، نجف اشرف، دار المرتضویه، چاپ اول، 1356ش.</ref>.

بعد از شهادت امام حسین، [[علی بن الحسین (زین العابدین)]] برای شهادت پدر و شهدای کربلا و برهنه ماندن پیکر آنان بی‌تابی می‌کرد. [[زینب بنت علی|حضرت زینب]] به آن‌حضرت فرمود: «…بی‌تابی نکنید؛ زیرا خداوند متعال گروهی از این امت که در شمار ستم‌کاران و سرکشان نیستند و در بین اهل آسمان‏‌ها معروف و مشهور هستند، پیمان گرفته است که این اعضای قلم شده را جمع کرده و دفن نموده و این ابدان و اجسام خون‌آلود را به خاک سپرده و در این سرزمین برای قبر پدرت نشانه‌‏ای نصب کرده که اثرش هیچ‌گاه کهنه و مندرس نشده و گذشت شب و روز آن‌را محو نمی‏‌کند…»<ref> همان، ص 262.</ref>.

بنابراین، بر اساس قول مشهور، نخستین کسانی که بر قبر امام حسین و اصحاب آن‌حضرت بنا ساختند افرادی از قبیله بنی‌اسد بودند. به همین دلیل بنی‌اسد بر قبائل عرب افتخار می‌کردند که بر پیکر حضرت‌شان نماز خوانده و ایشان را دفن کردند<ref>طبری، عماد الدین حسن بن علی‏، کامل بهائی‏، ج 2، ص 356، تهران، مرتضوی‏، چاپ اول، 1383ش.</ref>.

کلمه «حائر» از ریشه «حیر» به معنای مکانی است که آب در آن‌جا سرگردان باشد<ref>حمیری، نشوان بن سعید‌، شمس العلوم و دواء کلام العرب من الکلوم‌، محقق، عمری، حسین بن عبد الله، اریانی، مطهر بن علی، عبد الله‌، یوسف محمد، ج 3، ص 1644، دمشق، دار الفکر، چاپ اول، 1420ق.</ref>. به منطقه‌ای که مزار امام حسین (ع) در داخل آن قرار داشت، حائر گفته می‌شد<ref>یاقوت حموی، شهاب الدین ابو عبد الله، معجم البلدان، ج 2، ص 208، بیروت، دار صادر، چاپ دوم، 1995م.</ref>. بر اساس زیارت‌نامه‌ای که امام صادق به [[صفوان]] تعلیم داد، زائر امام حسین ابتدا باید قبل از ورود به منطقه حائر، اعمالی را انجام داده و سپس از در ورودی آن منطقه – که گویا دیواری دور آن کشیده شده بود – وارد شده و رویش را به سمت قبه کرده و بخش دیگری از زیارت را بخواند و سپس وارد قبه شده و بعد از اتمام زیارات موجود در آن به منطقه حائر برگردد و …<ref>المزار الکبیر، ص 430.</ref>.

مزار [[عباس بن علی|حضرت ابوالفضل]] نیز با چند صد متر فاصله نسبت به دیگر مزارها قرار دارد و بر اساس [[روایات]]، در زمان [[ائمه]] نیز دارای سایبان و سقیفه‌ای<ref>از ریشه «سقف» به معنای هر مکانی که دارای سقف باشد. ر. ک: ازهری، محمد بن احمد، تهذیب اللغه، ج 8، ص 314، بیروت، دار احیاء التراث العربی‏، چاپ اول، 1421ق.</ref> بود و علاوه بر آن، این سایبان دارای در ورودی نیز بوده است.

حرم و قبه حسینی از زمان بنی‌امیه تا بنی ‌عباس به همان حال باقی ماند، برخی منابع متأخر گزارش کرده‌اند که [[هارون الرشید]] این بارگاه ‌را تخریب کرده و درخت سدری که در کنار آن بود را نیز از بین برد و زائری که به زیارت قبر امام می‌رفت را می‌کشت. وی هم‌چنین اسلم را که یهودی الاصل بود و بعدها [[اسلام]] آورده بود را برای ممنوعیت زیارت منطقه مأمور کرد<ref>کرکی حائری‏، سید محمد، تسلیه المجالس و زینه المجالس‏، ج 2، ص 473 – 474، قم، مؤسسه المعارف الإسلامیه، چاپ اوّل‏، 1418ق.</ref>.

[[مأمون عباسی]] برای مقابله با [[عباسیان]] و ثبات حکومت خود به فرزندان [[علی بن ابی‌طالب|امام علی]] و شیعیان ایشان متمایل شد و به همین جهت [[علی بن موسی (رضا)|امام رضا]] را به ولایت عهدی خود انتخاب نمود. گفته شده است که مأمون دستور داد تا قبر امام حسین بازسازی شود<ref>اعیان الشیعه، ج 1، ص 628.</ref>.

آن‌گونه که [[محمد بن حسن طوسی|شیخ طوسی]] گزارش کرده است، در دوران حکومت [[متوکل]] به گوش او رسید که جمعیت زیادی از شهرهای مختلف برای زیارت امام حسین در [[نینوا]] جمع می‌شوند؛ از این‌رو -بعد از احساس خطر- در سال 237 هجری یکی از فرماندهان خود را با گروه زیادی از لشکر فرستاد تا قبر امام را نبش و تخریب کنند و از زیارت و اجتماع مردم در کنار قبر امام جلوگیری نمایند؛ اما مردم بر ضد فرستاده او شورش کرده و گفتند: اگر ما تا آخرین نفر کشته شویم و تنها یک نفر از ما باقی بماند، همان یک نفر از زیارت قبر حسین خودداری نخواهد کرد!  

بعد از مدتی متوکل به فرمانده‌اش دستور داد تا دست از سر مردم آن منطقه بردارد و به گونه‌ای وانمود کند که گویا از طرف متوکل برای اصلاح برخی امور به [[کوفه]] اعزام شده بود (و اساسا مأموریت او به کربلا نبود!). اما بعد از گذشت مدتی (حدود ده سال) و در سال 247 قمری دوباره به گوش متوکل رساندند که جمعیت فراوانی از کوفه و حوالی آن برای زیارت قبر امام حسین رفته تا جایی که در آن‌جا بازار خرید و فروشی نیز تشکیل شده است! متوکل برای دومین بار افسری را با لشکر فراوانی به سوی کربلا اعزام نمود و منادی او فریاد کشید که هرکس به زیارت برود خونش مباح است! و سپس آن فرمانده، قبر امام را تخریب کرد و زمین آن منطقه را به زمین کشاورزی تبدیل کرد و به دنبال آن بود که زیارت تعطیل شد و متوکل تصمیم به تعقیب فرزندان [[ابوطالب]] و نیز تمام شیعیان گرفت، اما بعد از مدتی خودش کشته شد و کاملا به آرزویش نرسید<ref> شیخ طوسی، محمد بن حسن‏، الامالی، ص 328، قم، دار الثقافه، چاپ اول، 1414ق.</ref>.

* [https://fa.shafaqna.com/news/1235388/%D8%AD%D8%B1%D9%85-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D8%B9-%D8%AF%D8%B1-%D8%B7%D9%88%D9%84-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%DA%86%D9%87-%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA/ برگرفته از سایت fa.shafaqna.com]

* [https://www.hamshahrionline.ir/news/204647/%D8%A2%D8%B4%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87-%D9%88-%D9%86%D8%AD%D9%88%D9%87-%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA-%D8%AD%D8%B1%D9%85-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D8%B9 برگرفته از سایت www.hamshahrionline.ir]