۸۵٬۸۱۰
ویرایش
حسن بن احمد بن عبدالرحمن البنّا (مقاله) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۸ فوریهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۴:۴۲
، ۸ فوریهٔ ۲۰۲۳جایگزینی متن - 'غرب زدگی' به 'غرب‌زدگی'
جز (جایگزینی متن - 'رساله ای' به 'رساله‌ای') |
جز (جایگزینی متن - 'غرب زدگی' به 'غرب‌زدگی') |
||
| خط ۷۸: | خط ۷۸: | ||
=نقش بنا در جنبش‌های اسلامی معاصر= | =نقش بنا در جنبش‌های اسلامی معاصر= | ||
مطالعه تاريخ سياسی زندگی حسن البنا به خوبی نشان می‌دهد که وی نقش بسزايی در تحرک و خيزش جنبش‌های اسلامی داشته است. بنا در شرايطی پا به عرصه وجود گذاشت که محل تولدش محموديه در اشغال انگليس بود؛ تب و تاب جنبش ملی بر ضد سلطه خارجی اوج گرفته بود؛ احزابی تشکيل يافته و تظاهرات و تلاش‌های سياسی و اجتماعی وسيعی شکل گرفته بود و روح حماسه و مبارزه ملی حاکم گرديده بود. در مقابل، مبلغان مسيحی نيز بر کوشش‌های تبليغی خود افزوده بودند؛ قبطيان مصر به رهبری برخی از نويسندگان و روشن‌فکران خود، مانند سلامه موسی، مردم را به ناسيوناليسم مصر و به تعبير ديگر، قبطی‌گرايی دعوت می‌کردند. | مطالعه تاريخ سياسی زندگی حسن البنا به خوبی نشان می‌دهد که وی نقش بسزايی در تحرک و خيزش جنبش‌های اسلامی داشته است. بنا در شرايطی پا به عرصه وجود گذاشت که محل تولدش محموديه در اشغال انگليس بود؛ تب و تاب جنبش ملی بر ضد سلطه خارجی اوج گرفته بود؛ احزابی تشکيل يافته و تظاهرات و تلاش‌های سياسی و اجتماعی وسيعی شکل گرفته بود و روح حماسه و مبارزه ملی حاکم گرديده بود. در مقابل، مبلغان مسيحی نيز بر کوشش‌های تبليغی خود افزوده بودند؛ قبطيان مصر به رهبری برخی از نويسندگان و روشن‌فکران خود، مانند سلامه موسی، مردم را به ناسيوناليسم مصر و به تعبير ديگر، قبطی‌گرايی دعوت می‌کردند. غرب‌زدگی و تفکر غربی، رواج آداب و سنت‌های فرنگی به ويژه در ميان طبقات اشراف و نفوذ اقتصاد سرمايه‌داری از ديگر خصوصيات جامعه مصر شده بود. برخی از روشن‌فکران مسلمان مانند لطفی سيد، طه حسين و علی عبدالرزاق از جدايی دين از حکومت سخن می‌گفتند. مهم‌تر از همه، با الغای خلافت عثمانی در سال 1924م و تقسيم قلمرو آن دولت به کشورهای کوچک و متعدد، بحران سياسی بزرگی در مصر و ساير کشورهای عربی ايجاد شده بود. هر چند کوشش‌هايی از سوی الازهر و سازمان‌های ديگر برای احيای خلافت صورت گرفت، اما عوامل متعدد، از جمله رقابت برخی مدعيان خلافت، اين کوشش را بی‌ثمر ساخت <ref>بيومی، 1979م، ص60ـ58 و موسوی بجنوردی، پيشين، ص279.</ref><br> | ||
در چنين اوضاع آشفته‌ای جنبش جديد اسلامی آغاز شد. شمار جمعيت‌هايی که در سال‌های پيش و پس از جنگ جهانی اول با انگيزه‌های اسلامی و به قصد عملی کردن احکام شريعت پديد آمدند، به 135 جمعيت می‌رسيد. شايد مهم‌ترين اين جمعيت‌ها «جمعية الشبان المسلمين» (گروه جوانان مسلمان) بود که در سال 1927م تأسيس شد و جمعيتی دينی ـ سياسی به شمار می‌رفت. حسن البنا درست در متن اين بحران و نابسامانی متولد شد و رشد کرد. وی از يک سو شاهد فروپاشی خلافت اسلامی و پريشانی مسلمانان بود و از سوی ديگر از نهضت سلفی و جنبش دينیـ سياسی پيشينيان خود در مصر اثر پذيرفته بود.<br> | در چنين اوضاع آشفته‌ای جنبش جديد اسلامی آغاز شد. شمار جمعيت‌هايی که در سال‌های پيش و پس از جنگ جهانی اول با انگيزه‌های اسلامی و به قصد عملی کردن احکام شريعت پديد آمدند، به 135 جمعيت می‌رسيد. شايد مهم‌ترين اين جمعيت‌ها «جمعية الشبان المسلمين» (گروه جوانان مسلمان) بود که در سال 1927م تأسيس شد و جمعيتی دينی ـ سياسی به شمار می‌رفت. حسن البنا درست در متن اين بحران و نابسامانی متولد شد و رشد کرد. وی از يک سو شاهد فروپاشی خلافت اسلامی و پريشانی مسلمانان بود و از سوی ديگر از نهضت سلفی و جنبش دينیـ سياسی پيشينيان خود در مصر اثر پذيرفته بود.<br> | ||
هر چند پدر بنا از شاگردان «شيخ محمد عبده» بود و بنا نيز تحت تأثير او قرار داشت، اما بايد گفت بيش‌تر، از «سيد جمال الدين اسدآبادی» و پس از او از «رشيد رضا» اثر پذيرفته بود. جمال‌الدين به منزله پدر روحانی اخوان بود و اين‌که اخوان، بنا را سيد جمال عصر خود می‌دانستند، ميزان اثرپذيری اخوان‌المسلمين از سيد را نشان می‌دهد. اما بنا، رشيد رضا را ديده و از او به طور مستقيم بهره گرفته بود و از اين رو تفکر سلفی و سنت‌گرايی رضا سخت در وی اثر گذاشته بود.<ref>بجنوردی، پيشين.</ref><br> | هر چند پدر بنا از شاگردان «شيخ محمد عبده» بود و بنا نيز تحت تأثير او قرار داشت، اما بايد گفت بيش‌تر، از «سيد جمال الدين اسدآبادی» و پس از او از «رشيد رضا» اثر پذيرفته بود. جمال‌الدين به منزله پدر روحانی اخوان بود و اين‌که اخوان، بنا را سيد جمال عصر خود می‌دانستند، ميزان اثرپذيری اخوان‌المسلمين از سيد را نشان می‌دهد. اما بنا، رشيد رضا را ديده و از او به طور مستقيم بهره گرفته بود و از اين رو تفکر سلفی و سنت‌گرايی رضا سخت در وی اثر گذاشته بود.<ref>بجنوردی، پيشين.</ref><br> | ||