۸۵٬۹۶۳
ویرایش
(←منابع) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
(۲۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۳: | خط ۳: | ||
| تصویر = | | تصویر = | ||
| نام = حسن بن على بن فضّال | | نام = حسن بن على بن فضّال | ||
| نام کامل = | | نام کامل = | ||
| تاریخ تولد = 149 ق | | تاریخ تولد = 149 ق | ||
| محل تولد = کوفه | | محل تولد = کوفه | ||
| تاریخ درگذشت = | | تاریخ درگذشت = 224 ق | ||
| هم عصر امام = امام کاظم(علیهالسلام) و امام رضا(علیهالسلام) و امام جواد(علیهالسلام) | | هم عصر امام = امام کاظم(علیهالسلام) و امام رضا(علیهالسلام) و امام جواد(علیهالسلام) | ||
| اساتید = {{فهرست جعبه افقی |ابان بن عثمان|ابراهيم بن محمد الاشعري|ابن ابي عمير|ابن بكير|ابن مسكان|ابو جميلة|اسحاق بن عمار|جميل بن دراج|شعيب العقرقوفي|صفوان جمال|العلاء بن رزين|عمار الساباطي|معاوية بن عمار| | | اساتید = {{فهرست جعبه افقی |ابان بن عثمان|ابراهيم بن محمد الاشعري|ابن ابي عمير|ابن بكير|ابن مسكان|ابو جميلة|اسحاق بن عمار|جميل بن دراج|شعيب العقرقوفي|صفوان جمال|العلاء بن رزين|عمار الساباطي|معاوية بن عمار| | ||
}} | }} | ||
| شاگردان = {{فهرست جعبه افقی |[ ابنه ] احمد|ابراهيم بن هاشم|احمد بن محمد بن خالد|احمد بن محمد بن عيسي|الحسن بن علي الوشاء|الحسين بن سعيد|العباس بن معروف|علي [ ابنه ]|علي بن اسباط|علي بن مهزيار|محمد بن خالد الاشعري|محمد بن عيسي|معلي بن محمد| | | شاگردان = {{فهرست جعبه افقی |[ ابنه ] احمد|ابراهيم بن هاشم|احمد بن محمد بن خالد|احمد بن محمد بن عيسي|الحسن بن علي الوشاء|الحسين بن سعيد|العباس بن معروف|علي [ ابنه ]|علي بن اسباط|علي بن مهزيار|محمد بن خالد الاشعري|محمد بن عيسي|معلي بن محمد| | ||
}} | }} | ||
| آثار = | | آثار = |التفسیر|الابتداء والمبتدأ (توحید و نبوت)|البشارات|اصفیاء أمیرالمؤمنین(علیهالسلام)|الطب|الصلاة|الرجال |الزهد|الملاحم|الدیات|الرد على الغالیة|النوادر|شواهد من کتاب اللّه|الزیارات|الناسخ والمنسوخ|المتعة.| | ||
}} | }} | ||
'''حسن بن علی بن فضّال ''' | '''حسن بن علی بن فضّال ''' از فقیهان بزرگ [[شیعه]] و محدّثان عظیمالشأن و جلیلالقدر است. وی معاصر [[موسی بن جعفر (کاظم)|امام کاظم (علیهالسلام)]] و [[علی بن موسی (رضا)|امام رضا (علیهالسلام)]] و [[محمد بن علی (جواد)|امام جواد(علیهالسلام)]] بوده و از [[اصحاب اجماع]] شمرده میشود. | ||
== زندگی نامه == | == زندگی نامه == | ||
حسن بن علی بن فضّال از محدّثان مشهور و راویان و خواص امام رضا( | حسن بن علی بن فضّال از محدّثان مشهور و راویان و خواص امام رضا (علیهالسلام) بوده و به عبادت، زهد و دانش شهره بوده است<ref>ر.ک به: أعیان الشیعة، ج5،ص206؛ رجال بحرالعلوم، ج2،ص246؛ رجال الکشى، ص345، ش639؛ قاموس الرجال، ج3، ص211؛ معجم رجال الحدیث.</ref>. | ||
حسن بن علی بن فضّال کوفی و کنیه او أبا محمد است<ref>رجال النجاشي؛ ص34؛ ترتيب خلاصة الأقوال في معرفة الرجال؛ ص148.</ref>. | حسن بن علی بن فضّال کوفی و کنیه او أبا محمد است<ref>رجال النجاشي؛ ص34؛ ترتيب خلاصة الأقوال في معرفة الرجال؛ ص148.</ref>. | ||
کشّی، از بعضی نقل میکند که به جای «حسن بن محبوب»، «حسن بن علی بن فضّال» را از اصحاب اجماع | کشّی، از بعضی نقل میکند که به جای «حسن بن محبوب»، «حسن بن علی بن فضّال» را از اصحاب اجماع برشمردهاند<ref>رجال الکشى، ص556، ش1050.</ref>. | ||
=== نسب و خاندان === | === نسب و خاندان === | ||
در مورد انتساب خاندن بنی فضال دو قول وجود دارد برخی گفتهاند که خاندان بنیفَضال، شماری از راویان شیعه که منتسب به فضال بن عمر بن ایمن مامقانی،<ref>تنقیح المقال، ۱۳۸۱ش، ج۲۰، ص۲۱۶.</ref> از موالی تیمالله میدانند<ref>رجال النجاشي؛ ص34.</ref>. | در مورد انتساب خاندن بنی فضال دو قول وجود دارد برخی گفتهاند که خاندان بنیفَضال، شماری از راویان شیعه که منتسب به فضال بن عمر بن ایمن مامقانی،<ref>تنقیح المقال، ۱۳۸۱ش، ج۲۰، ص۲۱۶.</ref> از موالی تیمالله میدانند<ref>رجال النجاشي؛ ص34.</ref>. | ||
و برخی این خاندان را منسوب به فضال تَیملی بن ربیعة بن بکر، بنده آزاد شده تیمالله بن ثعلبه میدانند<ref>ابن ندیم، الفهرست، ۱۳۶۶ش، ص۴۰۸؛ شوشتری، قاموس الرجال، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۴۲۸؛ خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۳۷۲ش، ج۱۶، ص۲۴۴؛ ترتيب خلاصة الأقوال في معرفة الرجال؛ ص148؛ منهج المقال فى تحقيق احوال الرجال؛ ج4؛ ص109.</ref>. | و برخی این خاندان را منسوب به فضال تَیملی بن ربیعة بن بکر، بنده آزاد شده تیمالله بن ثعلبه میدانند<ref>ابن ندیم، الفهرست، ۱۳۶۶ش، ص۴۰۸؛ شوشتری، قاموس الرجال، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۴۲۸؛ خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۳۷۲ش، ج۱۶، ص۲۴۴؛ ترتيب خلاصة الأقوال في معرفة الرجال؛ ص148؛ منهج المقال فى تحقيق احوال الرجال؛ ج4؛ ص109.</ref>. تیملی لقب بنیفضال است<ref>کلباسی، الرسائل الرجالیة، ۱۳۸۰ش، ج۳، ص۹۵.</ref>. | ||
تیملی لقب بنیفضال است<ref>کلباسی، الرسائل الرجالیة، ۱۳۸۰ش، ج۳، ص۹۵.</ref>. | |||
== روایات خاندان بنی فضّال == | == روایات خاندان بنی فضّال == | ||
خاندان بنی فضّال از خاندانهای علمی شیعه است که محدّثان فراوانی را به جامعه ارزانی داشتند؛ منتها اینان پس از امام جعفر صادق( | خاندان بنی فضّال از خاندانهای علمی شیعه است که محدّثان فراوانی را به جامعه ارزانی داشتند؛ منتها اینان پس از امام جعفر صادق (علیهالسلام) به امامت [[عبداللّه افطح]]، فرزند آن حضرت، اعتقاد پیدا کردند؛ ولی افرادی ثقه بودند؛ لذا جمعی به امام عرض کردند که انبوهی از کتابهایی که توسط رجال خاندان بنوفضّال نوشته شده، در منازل ما، وجود دارد. تکلیف ما نسبت به آنها چیست؟ فرمود: | ||
خذوا ما رووا و ذروا ما رأوا . | خذوا ما رووا و ذروا ما رأوا . | ||
خط ۳۴: | خط ۳۳: | ||
عبارت « ذروا ما رأوا » ناظر به اخذ فتوی نبوده و استظهار شیخ درست نیست زیرا غیر از حسن بن علی بن فضال، بنی فضال عموما محدث بوده نه ارباب فتوی و معروف به این کار نبودند و اگر هم از ایشان به شکل تصادفی فتوایی باشد، بسیار نادر است. در روایات گاهی از افرادی مانند زراره، محمد بن مسلم، یونس بن عبدالرحمن و غیره فتوا نقل شده است اما از بنی فضال فتوایی نقل نشده است. | عبارت « ذروا ما رأوا » ناظر به اخذ فتوی نبوده و استظهار شیخ درست نیست زیرا غیر از حسن بن علی بن فضال، بنی فضال عموما محدث بوده نه ارباب فتوی و معروف به این کار نبودند و اگر هم از ایشان به شکل تصادفی فتوایی باشد، بسیار نادر است. در روایات گاهی از افرادی مانند زراره، محمد بن مسلم، یونس بن عبدالرحمن و غیره فتوا نقل شده است اما از بنی فضال فتوایی نقل نشده است. | ||
به نظر آیتالله شبیری زنجانی این عبارت ناظر به عقیده فطحیت اینها بوده و دو احتمال در آن وجود دارد: | به نظر آیتالله شبیری زنجانی این عبارت ناظر به عقیده فطحیت اینها بوده و دو احتمال در آن وجود دارد: | ||
احتمال اول: حدیثشان را بپذیرید اما | * احتمال اول: حدیثشان را بپذیرید اما عقیدهشان را کنار بگذارید. | ||
احتمال دوم: این | * احتمال دوم: این عقیدهشان مانع از اخذ حدیثشان نشود. احتمال دوم به نظر درستتر میباشد زیرا کسانی که از امام علیهالسلام درباره کتب بنی فضال سوال کردند شکی در بطلان عقیده ایشان نداشتند و به همین دلیل به امام علیهالسلام عرض کردند خانههای ما از کتب اینها پر است، با این کتب چه کنیم؟ و حضرت نیز در جواب فرمودهاند: این فساد عقیده مانع از اخذ روایات ایشان نیست زیرا افراد ثقه و صدوقی هستند<ref>خارج اصول/خبر واحد/جلسه 41 – 17/11/95. https://zanjani.ir/</ref>. | ||
احتمال دوم به نظر | |||
==در نگاه رجالیون== | ==در نگاه رجالیون== | ||
شیخ طوسی درباره وی میگوید: | [[شیخ طوسی]] درباره وی میگوید: | ||
او نخست فطحی مذهب بود؛ اما در زمان فوتش، به امامت حضرت ابوالحسن موسی( | او نخست [[افطحیه|فطحی مذهب]] بود؛ اما در زمان فوتش، به امامت حضرت ابوالحسن موسی (علیهالسلام) رجوع کرد و مردی جلیلالقدر، عظیمالمنزله و در حدیث و روایاتش ثقه بوده است <ref>الفهرست، ص97، ش164.</ref>. | ||
ابن | ابن علیّ بن فضّال، مولی لتیمالرباب، كوفی، ثقة <ref>رجال الشيخ، ج2، ص354.</ref>. | ||
شیخ طوسی و کشی این خاندان را مدح و تایید کرده و معتقدند بنیفضال، امام موسی کاظم ( | شیخ طوسی و [[محمد بن عمر کشی|کشّی]] این خاندان را مدح و تایید کرده و معتقدند بنیفضال، امام موسی کاظم (علیهالسلام)، امام رضا(علیهالسلام)، امام هادی(علیهالسلام) و امام حسن عسکری(علیهالسلام) را درک کرده و از اصحاب آنان بودهاند<ref>خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۴۳۷؛ شیخ طوسی، الفهرست، نشر المکتبة الرضویه، ص۴۷؛ کشی، اختیار معرفة الرجال، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۸۳۶.</ref>. با این حال، [[ابن ادریس حلی]] خاندان بنیفضال را «کافر ملعون» خوانده و گمراه میداند <ref>مامقانی، تنقیح المقال، ۱۳۸۱ش، ج۳، ص۱۳۶</ref>. | ||
مامقانی با اتکا به مدح و تایید بنیفضال توسط شیخ طوسی، کشی، سید ابن طاووس و | [[عبدالله مامقانی|مامقانی]] با اتکا به مدح و تایید بنیفضال توسط شیخ طوسی، کشی، [[سید بن طاووس|سید ابن طاووس]] و [[نجاشی]]، کافر و گمراه خواندنِ بنیفضال را اشتباه دانسته است <ref>مامقانی، تنقیح المقال، ۱۳۸۱ش، ج۳، ص۱۳۶.</ref>. | ||
به عقیده شیخ طوسی، مشاهیر خاندان بنیفضال که حسن و فرزندانش احمد، علی و محمد هستند<ref>شوشتری، قاموس الرجال، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۴۲۸؛ خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۳۷۲ش، ج۱۶، ص۲۴۴.</ref>. | به عقیده شیخ طوسی، مشاهیر خاندان بنیفضال که حسن و فرزندانش احمد، علی و محمد هستند <ref>شوشتری، قاموس الرجال، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۴۲۸؛ خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۳۷۲ش، ج۱۶، ص۲۴۴.</ref>. | ||
فطحیمذهب بودهاند، ولی سپس به امامت امام رضا( | فطحیمذهب بودهاند، ولی سپس به امامت امام رضا (علیهالسلام)، امام هادی (علیهالسلام) و امام حسن عسکری (علیهالسلام) معتقد و از اصحاب خاص آنان شدهاند. <ref>شیخ طوسی، الفهرست، نشر المکتبة الرضویه، ص۴۷.</ref>. | ||
===روایت فضل بن شاذان از علم و عبادت حسن بن علی بن فضال=== | ===روایت فضل بن شاذان از علم و عبادت حسن بن علی بن فضال=== | ||
کشّی در رجال خود از فضل بن شاذان روایت میکند که گفت: من در کوی ربیع بغداد در مسجد زیتونه نزدیک معلم و مقرئی درس میخواندم و نام او اسماعیل بن عباد بود، یکی از روزها مشاهده کردم چند نفر با هم آهسته صحبت میکنند، یکی از آنها گفت: شخصی در منطقه جبل هست که او را ابن فضال میگویند، او عابدترین فردی است که من دیده و یا شنیدهام. | |||
او به طرف بیابان میرود و در آنجا به سجده مشغول میشود، پرندگان میآیند و روی او قرار میگیرند، شما اگر از آنجا عبور کنید خیال مینمایید که او یک جامه و یا پارچهای است که آنجا افتاده است حیوانات وحشی آنجا جمع میگردند و از آنجا فرار نمیکنند و با او انس دارند، راهزنان از آنجا عبور میکنند و برای غارت و کشتن مردمان مورد نظر خود از آن محل میگذرند. | او به طرف بیابان میرود و در آنجا به سجده مشغول میشود، پرندگان میآیند و روی او قرار میگیرند، شما اگر از آنجا عبور کنید خیال مینمایید که او یک جامه و یا پارچهای است که آنجا افتاده است حیوانات وحشی آنجا جمع میگردند و از آنجا فرار نمیکنند و با او انس دارند، راهزنان از آنجا عبور میکنند و برای غارت و کشتن مردمان مورد نظر خود از آن محل میگذرند. | ||
اما آنها هرگز او را مشاهده نمیکنند و او هم آنان را نمیبیند، او میگوید: من خیال میکردم این شخص در گذشته زندگی میکرده است، من بعد از سالها بار دیگر گذرم به همان مسجد در قطیعةالربیع افتاد. و با پدرم در آنجا نشسته بودیم، در این هنگام پیرمردی زیباروی که پیراهنی در برداشت و کفشی پوشیده در آنجا حاضر شد و به پدرم سلام کرد، پدرم برخاست و به او خوش آمد گفت. | اما آنها هرگز او را مشاهده نمیکنند و او هم آنان را نمیبیند، او میگوید: من خیال میکردم این شخص در گذشته زندگی میکرده است، من بعد از سالها بار دیگر گذرم به همان مسجد در قطیعةالربیع افتاد. و با پدرم در آنجا نشسته بودیم، در این هنگام پیرمردی زیباروی که پیراهنی در برداشت و کفشی پوشیده در آنجا حاضر شد و به پدرم سلام کرد، پدرم برخاست و به او خوش آمد گفت. | ||
خط ۵۶: | خط ۵۴: | ||
فضل بن شاذان گفت: من از این جا فهمیدم که آمدن او نزد من که جوانی بیش نبودم و او پیرمرد بود، برای تعلیم و تربیت من بوده و او با نیت پاکی کتابهای خود را برای من میخوانده است، او در مسجد کوفه در نزد ستون هفتم نماز میگذارد که آن ستون را استوانه ابراهیم میگفتند او با عبدالله حجال و علی بن اسباط در آنجا اجتماع میکردند، حجال در علم کلام بسیار ماهر بود و ابنفضال مرا با او به مباحثه مشغول میکرد، و مرا بسیار دوست میداشت<ref>اختيار معرفة الرجال المعروف برجال الكشى (مع تعليقات مير داماد الأسترآبادى)؛ ج2؛ ص801؛ رجال النجاشي، ص: 35؛ رجال العلامة الحلي، ص: 38.</ref>. | فضل بن شاذان گفت: من از این جا فهمیدم که آمدن او نزد من که جوانی بیش نبودم و او پیرمرد بود، برای تعلیم و تربیت من بوده و او با نیت پاکی کتابهای خود را برای من میخوانده است، او در مسجد کوفه در نزد ستون هفتم نماز میگذارد که آن ستون را استوانه ابراهیم میگفتند او با عبدالله حجال و علی بن اسباط در آنجا اجتماع میکردند، حجال در علم کلام بسیار ماهر بود و ابنفضال مرا با او به مباحثه مشغول میکرد، و مرا بسیار دوست میداشت<ref>اختيار معرفة الرجال المعروف برجال الكشى (مع تعليقات مير داماد الأسترآبادى)؛ ج2؛ ص801؛ رجال النجاشي، ص: 35؛ رجال العلامة الحلي، ص: 38.</ref>. | ||
===نسبت فطحیبودن=== | ===نسبت فطحیبودن=== | ||
برخی گفتهاند «علی ابن حسن بن فضّال» فطحی مذهب شده<ref>رجال العلامة الحلي، ص: 38</ref> و در نتیجه نمیتوان او را توثیق نمود. این موضوع در زمان خود ائمه( | برخی گفتهاند «علی ابن حسن بن فضّال» فطحی مذهب شده<ref>رجال العلامة الحلي، ص: 38</ref> و در نتیجه نمیتوان او را توثیق نمود. این موضوع در زمان خود ائمه (علیهالسلام) مطرح شده و شیعیان با این مشکل روبرو شدند که کتابهایشان پر بود از روایات بنیفضّال و در عین حال ایشان فطحی مذهب شدند. ممکن است بگوییم روایات ایشان درست است و این روایات مربوط به زمان استقامت ایشان است. و اساسا وقتی فساد در عقیده ایشان مشاهده شد، دیگر شیعیان از آنها اخذ روایت نکردند. علاوه بر این، روایت صحیحه یا روایت حسنهای وارد شده است که امام حسن عسکری (علیهالسلام) توثیق عام درباره روایات بنی فضّال نمودهاند ولی به این نکته تأکید نمودند که روایات ایشان را اخذ نمایید و آراء و نظراتشان را رها نمایید: و قد ورد رواية حسنة كالصحيحة في شأن عليّ بن فضّال و أبيه و أخويه و كتبهم عن العسكري عليهالسلام قال: «خذوا ما رووا و ذروا ما رأوا»<ref>وسائل الشيعة، الشيخ الحر العاملي، ج18، ص103، ب11، ابواب وجوب الرجوع في القضاء والفتوى إلى رواة الحديث، ح13، ط اسلامیه.</ref>. | ||
===اعتبار روایات بنی فضال از دیدگاه آیتالله العظمی خامنهای(مدظلهالعالی)=== | ===اعتبار روایات بنی فضال از دیدگاه آیتالله العظمی خامنهای(مدظلهالعالی)=== | ||
یکی از توثیقات عام در علم رجال قرار گرفتن بنی فضال در سند یک روایت است که خاندان بنیفضال مشهور به فطحی بودن هستند - فطحیها گروهی از شیعیان بودند که پس از امام صادق علیهالسلام، به امامت عبدالله افطح، فرزند بزرگ ایشان معتقد شدند - ولی آیتاللهالعظمی خامنهای عقیده مشهور را درباره فطحی بودن بنی فضال نمیپذیرند. از دیدگاه ایشان حسن بن علی بن فضال و فرزندش علی بن حسن، فطحی نیستند، بلکه چون در طایفه فطحیها بودهاند، به اشتباه فطحی محسوب شدهاند. علاوهبر این، بسیاری از کسانیکه به امامت عبدالله افطح معتقد شدند، بعد از مرگ او به حضرت موسی بن جعفرعلیهماالسلام برگشته و امامت ایشان و امامان بعد از ایشان را پذیرفتند، ازاینرو روایات آنها نهتنها قابلاعتماد، بلکه صحیحه | یکی از توثیقات عام در علم رجال قرار گرفتن بنی فضال در سند یک روایت است که خاندان بنیفضال مشهور به فطحی بودن هستند - فطحیها گروهی از شیعیان بودند که پس از امام صادق علیهالسلام، به امامت عبدالله افطح، فرزند بزرگ ایشان معتقد شدند - ولی آیتاللهالعظمی خامنهای عقیده مشهور را درباره فطحی بودن بنی فضال نمیپذیرند. از دیدگاه ایشان حسن بن علی بن فضال و فرزندش علی بن حسن، فطحی نیستند، بلکه چون در طایفه فطحیها بودهاند، به اشتباه فطحی محسوب شدهاند. علاوهبر این، بسیاری از کسانیکه به امامت عبدالله افطح معتقد شدند، بعد از مرگ او به حضرت موسی بن جعفرعلیهماالسلام برگشته و امامت ایشان و امامان بعد از ایشان را پذیرفتند، ازاینرو روایات آنها نهتنها قابلاعتماد، بلکه صحیحه میباشد<ref>اعتبار روایات بنی فضال از دیدگاه آیتالله العظمی خامنهای(مدظلهالعالی)، موسوی زنجانی، سید ناصر؛ پژوه نامه فقه و علوم اسلامی » پاییز 1401 - شماره 2 (16 از صفحه - 91 تا 106</ref>. | ||
==در محضر معصوم== | ==در محضر معصوم== | ||
از امام رضا روایت شده که حسن بن علی بن فضال از خواص ایشان بوده و انسانی | از امام رضا روایت شده که حسن بن علی بن فضال از خواص ایشان بوده و انسانی جلیلالقدر، عظیمالمنزلة، زاهد، با ورع و در روایاتش ثقه است<ref>ترتيب خلاصة الأقوال في معرفة الرجال؛ ص148؛ منهج المقال فى تحقيق احوال الرجال؛ ج4؛ ص109.</ref> | ||
کشی وی را از اصحاب امام کاظم و امام رضا دانسته است | کشی وی را از اصحاب امام کاظم و امام رضا دانسته است<ref>كشی : ۵۵۶ ر ۱۰۵۰</ref>. | ||
سید تفرشی در نقدالرجال وی را از أصحاب امام جواد | سید تفرشی در نقدالرجال وی را از أصحاب امام جواد علیهالسلام شمرده است<ref>نقد الرجال ۹۵ ر ۱۱۱</ref>. | ||
==مشایخ و راویان== | ==مشایخ و راویان== | ||
===مشایخ=== | ===مشایخ=== | ||
برخی مشایخ او عبارتاند از: | برخی مشایخ او عبارتاند از: | ||
{{فهرست ستونی|3}} | |||
*عبداللّٰه بن بُکَیر؛ | *عبداللّٰه بن بُکَیر؛ | ||
*اَبان بن عثمان؛ | *اَبان بن عثمان؛ | ||
خط ۱۲۸: | خط ۱۲۷: | ||
*ميسر؛ | *ميسر؛ | ||
*هارون بن مسلم؛ | *هارون بن مسلم؛ | ||
*يونس بن يعقوب. | *يونس بن يعقوب.<ref>نرمافزار جهاز راویان، مؤسسة ولي العصر عليهالسلام للدراسات الإسلامية قم،https://hoveyat.valiasr-aj.com/</ref> | ||
{{پایان}} | |||
===راویان=== | ===راویان=== | ||
از شاگردان وی یادشده اند. | از شاگردان وی یادشده اند. | ||
{{فهرست ستونی|3}} | |||
*[ ابنه ] احمد؛ | *[ ابنه ] احمد؛ | ||
*ابراهيم بن هاشم؛ | *ابراهيم بن هاشم؛ | ||
خط ۱۷۰: | خط ۱۷۱: | ||
*معلي بن محمد؛ | *معلي بن محمد؛ | ||
*منصور بن العباس؛ | *منصور بن العباس؛ | ||
*يعقوب بن يزيد. | *يعقوب بن يزيد.<ref>نرمافزار جهاز راویان، مؤسسة ولي العصر عليهالسلام للدراسات الإسلامية قم،https://hoveyat.valiasr-aj.com/ | ||
</ref> | |||
{{پایان}} | |||
==روایات و آثار== | ==روایات و آثار== | ||
این راوی، دارای مکانت والایی نزد دانشمندان حدیث و رجال است و مجموعاً ۳۲۱ | این راوی، دارای مکانت والایی نزد دانشمندان حدیث و رجال است و مجموعاً ۳۲۱ روایت از ایشان به دست ما رسیده است. | ||
تألیفات او عبارتاند از: | تألیفات او عبارتاند از: | ||
*التفسیر؛ | *التفسیر؛ | ||
*الابتداء والمبتدأ (توحید و نبوت)؛ | *الابتداء والمبتدأ (توحید و نبوت)؛ | ||
*البشارات؛ | *البشارات؛ | ||
*اصفیاء أمیرالمؤمنین( | *اصفیاء أمیرالمؤمنین(علیهالسلام)؛ | ||
*الطب؛ | *الطب؛ | ||
*الصلاة؛ | *الصلاة؛ | ||
خط ۱۹۰: | خط ۱۹۳: | ||
*الزیارات؛ | *الزیارات؛ | ||
*الناسخ والمنسوخ؛ | *الناسخ والمنسوخ؛ | ||
*المتعة<ref>الفهرست، ص97، ش164؛ الذریعة، ج10، ص89.</ref>. | *المتعة <ref>الفهرست، ص97، ش164؛ الذریعة، ج10، ص89.</ref>. | ||
==درگذشت== | ==درگذشت== | ||
حسن بن علی بن فضّال در 224 ق در گذشت<ref>رجال النجاشي، ص: 36.</ref> . | حسن بن علی بن فضّال در 224 ق در گذشت <ref>رجال النجاشي، ص: 36.</ref> . | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
خط ۱۹۹: | خط ۲۰۲: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
{{فهرست ستونی|3}} | |||
*علامه حلی، حسن بن يوسف، رجال العلامة الحلي، 1جلد، الشريف الرضي - ايران - قم، چاپ: 2، 1402 ه.ق. | *علامه حلی، حسن بن يوسف، رجال العلامة الحلي، 1جلد، الشريف الرضي - ايران - قم، چاپ: 2، 1402 ه.ق. | ||
*كشی، محمد بن عمر، اختيار معرفة الرجال، 2جلد، موسسة آل البيت | *كشی، محمد بن عمر، اختيار معرفة الرجال، 2جلد، موسسة آل البيت (علیهالسلام) لإحياء التراث - ايران - قم، چاپ: 1، 1404 ه.ق. | ||
*نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشي، 1جلد، جماعة المدرسين في الحوزة العلمية، مؤسسة النشر الإسلامي، قم، 1365ش. | *نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشي، 1جلد، جماعة المدرسين في الحوزة العلمية، مؤسسة النشر الإسلامي، قم، 1365ش. | ||
*طوسی، محمد بن حسن، رجال الطوسي(جامعه مدرسين)، 1جلد، جماعةالمدرسين في الحوزة العلمية بقم، مؤسسة النشر الإسلامي، قم، چاپ: 3، 1373 ه.ش. | *طوسی، محمد بن حسن، رجال الطوسي(جامعه مدرسين)، 1جلد، جماعةالمدرسين في الحوزة العلمية بقم، مؤسسة النشر الإسلامي، قم، چاپ: 3، 1373 ه.ش. | ||
خط ۲۳۲: | خط ۲۳۶: | ||
*ابن داود، رجال ابن داوود، انتشارات حیدریه، نجف، ۱۳۹۲ق | *ابن داود، رجال ابن داوود، انتشارات حیدریه، نجف، ۱۳۹۲ق | ||
*شوشتری، محمدتقی، قاموس الرجال، قم، جامعه مدرسین، چاپ دوم، ۱۴۱۰ق. | *شوشتری، محمدتقی، قاموس الرجال، قم، جامعه مدرسین، چاپ دوم، ۱۴۱۰ق. | ||
*عسقلانی، ابن حجر، | *عسقلانی، ابن حجر، لسان المیزان، انتشارات مؤسسة الأعلمي للمطبوعات، لبنان،۱۳۹۰ ق. | ||
*تجلیل تبریزی ابوطالب معجم الثقات و ترتیب الطبقات انتشارات مؤسسة النشر الاسلامی قم، ایران۱۳۸۲ ش | *تجلیل تبریزی ابوطالب معجم الثقات و ترتیب الطبقات انتشارات مؤسسة النشر الاسلامی قم، ایران۱۳۸۲ ش | ||
*نوریهمدانی حسین، معجم الرواه الثقات و ترتیب الطبقات فیضیه1391 | *نوریهمدانی حسین، معجم الرواه الثقات و ترتیب الطبقات فیضیه1391 | ||
خط ۲۴۹: | خط ۲۵۳: | ||
*اصحاب اجماع، ناصر باقری بیدهندی، علوم حدیث 1376 شماره 6. | *اصحاب اجماع، ناصر باقری بیدهندی، علوم حدیث 1376 شماره 6. | ||
*نرمافزار جهاز راویان، مؤسسة ولي العصر عليهالسلام للدراسات الإسلامية قم،https://hoveyat.valiasr-aj.com/ | *نرمافزار جهاز راویان، مؤسسة ولي العصر عليهالسلام للدراسات الإسلامية قم،https://hoveyat.valiasr-aj.com/ | ||
*حسن بن محبوب کوفی، | *حسن بن محبوب کوفی، محمدباقر بهبودی،فقه 1376 شماره 11 و 12. | ||
*خامنهای، علی، رهبر جمهوری اسلامی ايران، چهار كتاب اصلی علم رجال،دفتر نشر فرهنگ اسلامی، تهران، چاپ: 3، 1377 ه.ش. | *خامنهای، علی، رهبر جمهوری اسلامی ايران، چهار كتاب اصلی علم رجال،دفتر نشر فرهنگ اسلامی، تهران، چاپ: 3، 1377 ه.ش. | ||
*مهريزی، مهدی، ميراث حديث شيعه، 21جلد، موسسه علمی فرهنگی دار الحديث، سازمان چاپ و نشر، قم، چاپ: 1، 1380 ه.ش. | *مهريزی، مهدی، ميراث حديث شيعه، 21جلد، موسسه علمی فرهنگی دار الحديث، سازمان چاپ و نشر، قم، چاپ: 1، 1380 ه.ش. | ||
*ربانی، محمد حسن، سبکشناسی دانش رجال الحديث، 1جلد، مركز فقهی ائمه اطهار (عليهم السلام)، قم، | *ربانی، محمد حسن، سبکشناسی دانش رجال الحديث، 1جلد، مركز فقهی ائمه اطهار (عليهم السلام)، قم، 1385 ش. | ||
*جستجویی در ترجمه حسن بن محبوب فصلنامه علوم حدیث> شماره 6، محمد زارعی کریانی | *جستجویی در ترجمه حسن بن محبوب فصلنامه علوم حدیث> شماره 6، محمد زارعی کریانی | ||
*طوسی، محمد بن الحسن، تهذيب الأحكام (تحقيق خرسان) - تهران، چاپ: چهارم، 1407 ق. | *طوسی، محمد بن الحسن، تهذيب الأحكام (تحقيق خرسان) - تهران، چاپ: چهارم، 1407 ق. | ||
*مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، بحار الأنوار (ط - بيروت) - بيروت، چاپ: دوم، 1403 ق. | *مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، بحار الأنوار (ط - بيروت) - بيروت، چاپ: دوم، 1403 ق. | ||
*قمی، عباس، سفينة البحار - قم، چاپ: اول، 1414 ق. | *قمی، عباس، سفينة البحار - قم، چاپ: اول، 1414 ق. | ||
{{پایان}} | |||
{{علمای اسلام}} | |||
{{اصحاب اجماع}} | {{اصحاب اجماع}} | ||
[[رده:عالمان]] | [[رده:عالمان]] | ||
[[رده:عالمان شیعه]] | [[رده:عالمان شیعه]] | ||
[[رده:اصحاب اجماع]] | [[رده:اصحاب اجماع]] |