حماد بن عیسی: تفاوت میان نسخه‌ها

{{جعبه اطلاعات شخصیت

| عنوان = حماد بن عیسی  

| نام = حمادبن عیسی

| نام‌های دیگر =

| سال تولد =  

| تاریخ تولد =  

| سال درگذشت = 208 ه.ق

| تاریخ درگذشت =  

| محل درگذشت = مدینه

| استادان =

| شاگردان =  

| دین =

| مذهب =

| آثار =  

| فعالیت‌ها = از اصحاب امام صادق (علیه‌السلام)، امام کاظم (علیه‌السلام)، امام رضا(علیه‌السلام) و نیز امام جواد(علیه‌السلام) و نیز از اصحاب اجماع است.

'''حمّاد بن عیسی '''  

حماد از یاران امام صادق، امام کاظم، امام رضا و امام جواد (علیهم‌السلام) و از راویان ثقه شیعه  و از اصحاب اجماع است. وی  امام صادق تا امام جواد (علیهم السلام) را ملاقات کرده و منابع رجالی شیعه او را ستوده‌اند. اما برخی منابع اهل سنت به خاطر مذهب وی ایشان را مورد وثوق ندانسته اند. از ایشان کتبی به جای مانده است، وی در سال ۲۰9ه‍.ق وفات یافت.  

حماد بن عیسی، از راویان شیعه در قرن دوم هجري است که برخی او را مـولی<ref>(برقى، 1419ق، ص21)</ref> و برخی اصالتاً او را عرب<ref>(نجاشـی، 142ق، ص1407 )</ref> و برخـی وي را کوفی دانسته<ref>(طوسی، 1415 ق ص187)</ref> کـه بـه سـبب سـکونت در بصـره، بصـري خوانده شده است، وي به جهنی مشـهور اسـت کـه از انتسـاب وي بـه قبیلـه جهینـه حکایت دارد.

احتمالاً تولد وی بین سال‌های 110 تا 120 ه.ق بوده و لقب وی ابومحمد و پدرش: عیسی بن عبیده جهنی است. جد حماد، عبیـده جهنـی، از اصـحاب پیامبر بوده که حماد و  پدرش از او نقل حدیث کرده‌اند<ref>(ابن ابـی اثیـر، ج3 ، ص356)</ref>.  

حماد بن عیسى صواف از اصحاب امام جواد (علیه‌السلام) بوده و ظاهراً به پشم فروشى اشتغال داشته است<ref>ر.ک: معجم الرجال الحدیث، ج ۶، ص 238</ref>. به دلیل عمر طولانی‌اش معاصر چهار امام معصوم (ع) از آنها بهره فراوان برده و احادیث زیادی شنیده است

* علامه شهیر سید عبدالحسین شرف الدین عاملی می‌نویسد: ابو علی در کتاب خود «منتهی المقال» از او یاد کرده است.

* همه نویسندگان فهرست ها و معاجم رجالی، وی را از علمای شیعه خوانده اند و از ثقات و افراد متقن و از اصحاب ائمه هدی(ع) بر شمرده اند….

* محدّث قمی می‌نویسد: حمّاد بن عیسی از اصحاب اجماع است و زمان چهار امام معصوم را درک کرده… و در حدیث، محتاط بوده….

* رجال شیعه از حماد با صفاتی همچون ثقه و صدوق نام برده‌اند. متقدمین شیعه وي را ستوده و ضمن توثیق وي با عباراتی همانند ثقه و صدوق، وثاقت وي را تأیید کـرده و حتی در زمرۀ اصحاب اجماع قرار داده و بر وثاقت وي ادعـاي اجمـاع شـده اسـت.

* طوسی ضمن ثقه خواندن وي، به کتابهـاي او اشـاره کرده و (؛ نجاشی، وی را ثقه و صدوق خوانده است<ref>نجاشی، ص 143و 142.</ref>.  

* رجال متأخر نیز وي را توثیق قرار نموده‌اند؛ علامه حلی همان عبارات نجاشـی را در توثیق حماد بیان کرده است. ابن داود حلـی، شوشـتري، مامقانی، خویی و سایر علمـاي رجـال شـیعه نیـز وي را توثیـق نموده اند اما برخی اهل‌سنت حماد را تضعیف کرده‌اند<ref>مهدی اکبر نژاد و روح الله زاهری؛ بازپژوهشی در تضعیف حماد بن عیسی از سوی اهل‌سنت؛ دوفصلنامه حدیث‌پژوهی، دوره: 14، شماره: 2.</ref>.=== قدح حماد توسط اهل‌سنت ===

بسیاری از بزرگان اهل‌سنت احادیث حماد بن عیسی را ضعیف می‌شمارند، نخستین کسی که حماد را جرح نمـوده، ابـو داود است ایـن در حالی است که استادش (یحیی بن معین)، از حماد تمجید و وي را شیخ صالح دانسـته اسـت. ابو داود در مورد حماد گفتـه که ضـعیف  راوي احادیث منـاکیر است،  حال باید تأمل نمود که احادیث منـاکیر چه بوده است؟ جواب این است که حماد روایاتی بیان کرده که موافق با مذهب ابو داود نبوده است؛ لذا بزرگان هم دوره ابو داود موافق نظر وی نیستند، مثلاً: بزرگانی  هماننـد ابن‌ماجه، ترمذي (از صاحبان سنن)، یحیی بن معین، جوزجانی، عبد بن حمید، دارمـی، حلـوانی نیز کسانی مانند ابن‌عیینه، صاغانی، ابن‌بکار، قطّان، محمد بن مثنـی (از رجال صحاح سته) و کدیمی روایات حماد را نقل نموده و هیچ اشـاره‌اي بـه ضـعف حمـاد نکـرده‌اند. غیر از این ادعـای ابوداود «یروي احادیث مناکیر»، هـیچ منبع رجالی در سایر شروط پذیرش روایات راوي از قبیل ضبط، عدالت، اسم و عقل، نقدي را متوجه وي نساخته‌اند<ref>مهدی اکبر نژاد و روح الله زاهری؛ بازپژوهشی در تضعیف حماد بن عیسی از سوی اهل‌سنت؛ دوفصلنامه حدیث‌پژوهی، دوره: 14، شماره: 2.</ref>.

ابو محمّد حماد جهنیّ، از اصحاب امامان صادق، کاظم، رضا و جواد(ع) است، حمّاد با آنکه معاصر حضرت امام صادق(ع) بوده، بیشتر روایات خود را با واسطه عبداللّه بن مغیره و عبداللّه بن سنان از ایشان نقل کرده است و همچنین ایشان روایتی از امام رضا و امام جواد(ع) نقل نکرده است.  

حماد اهل دقت و احتیاط در نقل حدیث بوده است، به همین سبب با اینکه از امام صادق علیه‌السلام هفتاد حدیث شنیده بوده، برای اطمینان، به روایت بیست حدیث بسنده کرده است<ref>علامه‌ حلّی، خلاصة الاقوال فی معرفة الرجال، ص۱۲۴.</ref>.

رجالیان شیعه او را ثقه و صدوق دانسته اند<ref>نجاشی، رجال النجاشی، ص۱۴۲</ref> کشّی وی را از اصحاب اجماع برشمرده است<ref>کشّى، اختیار معرفة ‌الرجال، ص۳۷۵.</ref>.

# ابان بن تغلب؛

# ابان بن عثمان احمر بجلى(از اصحاب اجماع)؛  

# عبداللَّه بن سنان؛

# ابراهیم بن عثمان؛

# حمّاد بن عثمان؛

# ابوالحسن على بن ابى حمزه بطائنى؛

# فضاله بن ایّوب؛

# محمد بن مسلم؛

# ابو عمرو مدائنى.

# حسن بن محبوب؛

# على بن مهزیار؛

نام شریف این راوی بزرگوار، در اسناد 1306 روایت وارد شده است و روایاتی که به مباشرت از امام(ع) از او در کتب اربعه ثبت شده است، براساس نقل «مفتاح الکتب الأربعة»، 49 حدیث است.

 

 

 

۳ – کتاب الزکاه: مجموعه‌ای از احادیث درباره زکات بوده است<ref>ر ک: منتهى الامال، ج ۲، ص ۶۲۸؛ رجال نجاشى، ص ۲۱۶٫</ref>.

۴ – عبر و مواعظ و تنبیهات على منافع الأعضاء من الإنسان و الحیوان و فصول من الکلام فى التوحید<ref>( منتهى الآمال، ج ۲، ص ۶۲۷؛ رجال نجاشى، ص ۵۴٫</ref>.

== دعای امام کاظم در حق حماد ==

حماد بن عیسی روزی از امام کاظم علیه‌السلام درخواست کرد که دعا کند حق تعالى او را روزى فرماید خانه و زوجه و اولاد و خادم و حج در هر سال.

حضرت کاظم چنین فرمود: «اللهم صل على محمد و آل محمد، وارزقه دارا و زوجة و ولدا و خادما و الحج خمسین سنة؛ امام دعا کرد که حق تعالى او را روزى فرماید خانه و زوجه و اولاد و خادم و پنجاه حج» و همه روزى او شد و پنجاه مرتبه حج کرد<ref>اختیار معرفة الرجال، ج ۲، ص ۶۰۵؛ الاختصاص، ص ۲۰۱.</ref>.

وقتی حماد می‌خواست حج پنجاه و یکم را انجام دهد همین که به وادى قناة رسید خواست غسل احرام کند به آب سیل غرق شد و غریق جحفه شد و قبرش در سیاله نزدیک مدینه منوره است<ref>اختیار معرفة الرجال، ج ۲، ص ۶۰۵؛ الاختصاص، ص ۲۰۱.حماد در سال ق209 در نود و چند سالگی درگذشت، شوشتري، بی تـا ص662 .</ref>.

 

پانویس{{پانویس}}

https://olama-orafa.ir/