خلیل قبله‌ای: تفاوت میان نسخه‌ها

<div class="wikiInfo">

{| class="wikitable sortable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |

|-

*مرحوم سید محسن حکیم(عروه سید محمدکاظم طباطبایی یزدی)

*مرحوم سید عبدالهادی شیرازی

|-

!وفات

</div>

==زندگی‌نامه==

===تولد و خانواده===

<big>خلیل قبله­‌ای در 1 مرداد 1304 شمسی، برابر 2 محرم 1344 قمری، در محله قاضی واقع در بخش مرکزی شهرستان خوی، از توابع آذربایجان غربی، در خانواده‌ای کشاورز به دنیا آمد.<ref>صدرائی خویی، علی؛ محله قاضی، زادگاه آیت الله خلیل قبله‌ای، 1392، مجله خوی نگار، 35(11): 16-18.</ref> طبق گفته خودش اجداد وی به روحانیت اشتغال داشته اند.</big><ref>محلۀ قاضي، زادگاه آيت الله قبله‌ای، صفحات 20 و 21 ، [https://qebleheikhoyi.ir/uploads/9d2baab7482949edbc46768e9f3a37f7.pdf]</ref>  <big>با‌این حال پدرش  سوادی جز روخوانی قرآن نداشت و وسیله امرار معاش او کشاورزی بر سر زمین­های اجاره­‌ای بود. ولی او به اصرار پدر از کودکی به تحصیل پرداخت، در حالی که سایر برادرانش به پیشه پدر اشتغال داشتند. وی درباره مادرش چنین نقل می­کند: "''مادرم در جوانی فوت كرد و همين قدر می‌دانم كه سر زا رفت. با مادرم 18 سال زندگی كردم و در اين مدت نديدم گناهی بكند و يا با پدرم مجادله‌ای داشته باشد و باهم قهر كنند و من آن زمان ارزش اين كار را درك نمی‌كردم، اما هر چه زمان گذشت، به عظمت اين حركت و اخلاق حسنه آنها بيشتر پی می‌بردم".''<ref name=":0">آشنايي با زندگي و افكار آيت ا... قبله اي خويي، '''[http://daralsafakhoy.blogfa.com/post/1531]'''</ref> ریشه نام خانوادگی «قبله‌ای» بنا بر نقل قول خود خلیل قبله‌ای،‌این بود که در دوران رضا شاه که صدور شناسنامه اجباری شده بود، مأمور ثبت احوال از پدر خلیل قبله‌ای پرسیده بود که چه نام خانوادگی‌ای را می خواهد انتخاب کند. وی در جواب اظهار بی اطلاعی کرده بود. از‌این جهت مأمور شغل پدر وی را می پرسد و او می گوید: روحانی بوده. از‌این روی مأمور ثبت به جهت ارتباط نماز و قبله با روحانیون، نام خانوادگی «قبله‌ای» را در شناسنامه اش درج می کند.</big>

===تحصیلات===

====تحصیلات حوزوی====

=====مدرسه نمازی خوی=====

<big>قبل از روی كار آمدن پهلوی اول ، سه حوزه علميه مهم در خوی بود كه به دستور دولت وقت مدارس مذکور تعطیل گردیدند. لذا وی مدتی از تحصیل محروم می ماند، ابتدا تصمیم می گیرد که به امر کشاورزی اقدام کند و راه پدر را در پیش گیرد لیکن با مخالفت جدی پدر مواجه می شود، او در خاطرات خود می گوید: "پدرم در ارتباط با تولد من خوابي ديده بود و برداشت او از آن خواب اين بود كه من نبايد به كار كشاورزي بپردازم و بايد درس بخوانم و عالم بشوم"<ref name=":2">بایسته های فقه و حقوق / گفت و گو با آیت الله خلیل قبله‌ای خویی ، نشریه کیهان فرهنگی ، پیاپی 255-256 (دی و بهمن 1386)، [https://www.magiran.com/volume/39502]</ref> به همین منظور پس از بازگشایی مدرسه نمازی خوی جهت ادامه تحصیل در زمینه دروس حوزوی به مدرسه نمازی خوی می رود. از روحانيونی كه بعد از  بازگشايی و بازسازی مدرسه علميه نمازی نقش مؤثری داشتند از آيت الله حاج سيدابراهيم علوی، حجت الاسلام شيخ قاسم مهاجر  و حاج شيخ علی مجتهدی تحت مدیریت آيت اله سيدعلی اصغر خويي می توان نام برد. آيت الله سيدابراهيم علوی به صورت تمام وقت در اختيار طلاب بود، و نقش برجسته‌ای در پرورش طلاب علوم دینی داشت.

استاد قبله‌ای در مدرسه علمیه نمازی خوی زیر نظر استادانی چون دیلمقانی، ملاغلامعلی خادم الحسینی، شيخ حبيب فراعينی، آيت ا... سيدعلی اصغر خويی ، شيخ جابر فاضلی و سید ابراهیم علوی پرورش یافت، و تا سال 1325 شمسی در مدرسه نمازی مشغول تحصیل و همزمان تدریس بود وی در خاطرات خود می گوید:"در مدرسه نمازی صرف مير را نزد آقای ديلمقانی خواندم، ايشان صرف مير را چنان  به ما درس می داد كه بنده هنوز پس از64 سال تمام عبارت های صرف مير را حفظ هستم. او مدرس خيلی خوبی بود ولی حيف شد پدر و مادرش نگذاشتند برای ادامه تحصيل به قم برود و او مجبور شد به تبريز برود، اهل منبر شد و از ادامه تحصيل و پيشرفت علمی باز ماند. به هر حال، بعد از صرف مير، تصريف را نزد آخوند ملا غلامعلی خادم حسينی خواندم. او هم مدرس فاضلی بود. انموذج و صمديه را نزد حاج شيخ حبيب فراعينی و در دكه ايشان خواندم؛ مرد باتقوا و با ايمانی بود. سهم امام نمی گرفت، دكه‌ای درست كرده بود و گاهی برای مردم استخاره می كرد و پولی می گرفت و برای خودش كار می كرد. البته نماز هم داشت. شرايع لمعه را خدمت  آيت ا... سيدعلی اصغر خويی نماينده آيت ا... العظمی سيدالوالحسن اصفهانی  مرجع تقليد و آقای شيخ جابر فاضلی خواندم."<ref>آیت علم و اخلاق: بیان ویژگیهای شخصیتی و اخلاقی آیه‌الله حاج خلیل قبله‌ای خویی (ره)، '''مؤلف:'''  سیدطه مرقاتی، '''ناشر:''' دار الصفا، '''سال چاپ:''' 1396، [https://www.gisoom.com/book/11367559/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%A2%DB%8C%D8%AA-%D8%B9%D9%84%D9%85-%D9%88-%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82-%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%88%DB%8C%DA%98%DA%AF%DB%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82%DB%8C-%D8%A2%DB%8C%D9%87-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%AD%D8%A7%D8%AC--%D8%AE%D9%84%DB%8C%D9%84-%D9%82%D8%A8%D9%84%D9%87-%D8%A7%DB%8C-%D8%AE%D9%88%DB%8C%DB%8C-%D8%B1%D9%87/]</ref><br />مرحوم خلیل قبله‌ای​​​​​ درخاطرات خود علت مهاجرت به قم را چنین بیان می کند: "درس شرح لمعه ما كه تمام شد، آذربايجان سقوط كرد، يعنی توده‌ای ها با اسم ديگری به آنجا آمدند و پيشه وری آذربايجان را با كمك روس ها گرفت و ما به دردسر افتاديم. اوضاع از زمان رضاخان هم بدتر شد. فداييان آنها ما را اذيت می كردند و دائم می گفتند: شما جاسوس انگليس ها هستيد! بعد تصميم گرفتند همه طلبه ها را به سربازی ببرند. يادم هست كه آقا سيدابراهيم علوی جلو آنها را می گرفت و می گفت: اينها بايد درس بخوانند، اما آنها هر روز فشار بيشتری می آوردند. يكی از فداييان پيشه وری كه همسايه ما بود، يك روز مأمور جلب من شد، او به طور مخفيانه به من گفت: بهتر است از خوی بروی و گرنه تو را به سربازی می برند. من ديدم عدو شود سبب خير اگر خدا خواهد. اين بود كه تصمیم گرفتم به قم بروم.<ref>وب سایت معرفی تالیفات، آثار علمی و زندگی نامه خلیل قبله‌ای خویی، [https://qebleheikhoyi.ir/]</ref></big>

===مراسم تشییع و ترحیم===

<big>استاد خلیل قبله‌ای درگذشت:مراسم تشییع پیکر آیت الله حاج میرزا خلیل قبله‌ای خوئی از استادان حوزه و دانشگاه فردا در تهران برگزار می شود<ref name=":7">آیت‌الله قبله‌ای درگذشت، [https://www.seratnews.com/fa/news/312048/%D8%A2%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D9%82%D8%A8%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%B0%D8%B4%D8%AA-%D8%B9%DA%A9%D8%B3-%D9%88-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87]</ref>. به گزارش خبرنگار خبرگزاری «حوزه»  آیت‌الله قبله‌ای از استادان و فقهای حوزه و دانشگاه بود که به دلیل عارضه ریوی و پس از گذشت مدتی از طول درمان خود امروز دارفانی را وداع گفت.<ref>مراسم تشییع و تدفین آیت الله قبله‌ای برگزار می شود، [https://www.hawzahnews.com/news/388704/%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%85-%D8%AA%D8%B4%DB%8C%DB%8C%D8%B9-%D9%88-%D8%AA%D8%AF%D9%81%DB%8C%D9%86-%D8%A2%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D9%82%D8%A8%D9%84%D9%87-%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%85%DB%8C-%D8%B4%D9%88%D8%AF]</ref>آیت الله خلیل قبله‌ای خویی از استادان پیشین دانشگاه علوم قضایی و پژوهشگر مباحث فقهی شب گذشته پس از طی یک دوره بیماری، دار فانی را وداع گفت. مراسم تشییع پیکر آیت الله خلیل قبله‌ای خویی، از استادان حوزه علمیه و پژوهشگر مباحث فقهی روز شنبه ۲ مردادماه از ساعت ۹:۳۰ از مقابل منزلش به نشانی خیابان آزادی، خیابان اسکندری شمالی، پس از فرصت، کوچه خازنی پلاک ۲۱ برگزار می‌شود و مجلس ختم‌ایشان نیز از ساعت ۱۶ الی ۱۷:۳۰ دوشنبه چهارم مرداد در مسجد نور میدان فاطمی برگزار خواهد شد.<ref name=":7" /> پیکر آیت الله خلیل قبله‌ای خویی از استادان پیشین دانشگاه علوم قضایی و پژوهشگر مباحث فقهی از محل سکونتشان تشییع شد. آیت‌الله قبله‌ای خویی در سال ۱۳۰۴ش در محله قاضی یکی از محلات خوی چشم به دنیا گشود و در تاریخ ۱۳۲۵ هجری شمسی برای تحصیلات تكمیلی به حوزه علمیه قم آمد و در محضر استادانی چون آیات عظام سیدمحمد حجت كوه‌كمره‌ای و حسین بروجردی، محقق داماد و حضرت امام خمینی(ره) درس خواند.<ref>تشییع پیکر آیت الله خلیل قبله‌ای خویی، [https://iqna.ir/fa/news/3516959/%D8%AA%D8%B4%DB%8C%DB%8C%D8%B9-%D9%BE%DB%8C%DA%A9%D8%B1-%D8%A2%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%AE%D9%84%DB%8C%D9%84-%D9%82%D8%A8%D9%84%D9%87-%D8%A7%DB%8C-%D8%AE%D9%88%DB%8C%DB%8C]</ref></big>

<big>مراسم ترحیم «آیت‌الله قبله‌ای» برگزار شد: </big>

​​​​​​​<big>به گزارش‌ایسنا، در‌این مراسم شخصیت‌هایی چون حجت‌الاسلام سید محمود دعایی، مدیر مسئول روزنامه «اطلاعات»، سعید اوحدی، رئیس سازمان حج و زیارت، حجت‌الاسلام قاضی عسکر، نماینده رهبری در سازمان حج و زیارت، حجت‌الاسلام شرف‌خانی، معاون فرهنگی سازمان حج و زیارت، آیت‌الله رشاد، رییس حوزه‌های علمیه استان تهران، حجت‌الله‌ایوبی، رییس سازمان سینمایی، حجت‌الاسلام احمدی، عضو شورای انقلاب فرهنگی، دکتر حمید گورابی، رییس پژوهشکده رویان، علی فتح‌اله‌زاده، مدیرعامل سابق باشگاه استقلال  و ... حضور داشتند.در‌این مراسم پیام‌های تسلیت آیت‌الله آملی لاریجانی، رییس قوه قضاییه، آیت‌الله هاشمی شاهرودی، عضو مجلس خبرگان رهبری، آیت‌الله علی اکبر رشاد، رییس حوزه‌های علمیه تهران، مصطفی پورمحمدی، وزیر دادگستری و سعید اوحدی، رییس سازمان حج و زیارت قرائت شد.مرحوم آیت‌الله «میرزا خلیل قبله‌ایی خویی»، مدرس، پیشکسوت حقوق و علوم سیاسی و از استادان و فقهای حوزه و دانشگاه روز پنجشنبه (31 تیر) بر اثر عارضه ریوی دار فانی را وداع گفت. آیت‌الله قبله‌ای خویی در سال ۱۳۰۴ در محله قاضی، یکی از محلات خوی چشم به جهان گشود و در تاریخ 1325 برای تحصیلات تکمیلی به حوزه علمیه قم آمد و در محضر استادانی چون آیات عظام سیدمحمد حجت کوه‌کمره‌ای و حسین بروجردی، محقق داماد و حضرت امام خمینی(ره) درس خواند.وی سپس به نجف اشرف سفر کرد و در سال 1346 به تهران آمد و در حوزه‌ علمیه مروی و مدرسه شیخ عبدالحسین به تدریس رسائل و مکاسب پرداخت. آیت‌الله قبله‌ای خویی در سال 1364 وارد وزارت علوم شد و به عنوان هیأت علمی در دانشکده علوم قضائی و خدمات اداری مشغول شد. در‌این مدت در دانشکده‌های تهران از جمله دانشگاه تربیت مدرس، دانشگاه امام صادق (ع)، دانشگاه مذاهب اسلامی، دانشکده الهیات دانشگاه تهران، دانشگاه علامه طباطبایی تدریس کرد.از تألیفات وی می‌توان به «قواعد فقه بخش جزا»، «ارث»، «آیات‌ الاحکام»، «اصول فقه»، «قواعد فقه»، «حقوق جزای عمومی از دیدگاه فقه اسلامی»، «مجموعه مقالات مسائل مستحدثه» و «آیات الاحکام تطبیقی» اشاره کرد.</big><ref>مراسم ترحیم «آیت‌الله قبله‌ای» برگزار شد، [https://www.isna.ir/news/95050102618/%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%85-%D8%AA%D8%B1%D8%AD%DB%8C%D9%85-%D8%A2%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D9%82%D8%A8%D9%84%D9%87-%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D8%B4%D8%AF]  </ref><ref>مراسم ترحیم آیت الله قبله‌ای، [https://www.isna.ir/photo/95050102646/%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%85-%D8%AA%D8%B1%D8%AD%DB%8C%D9%85-%D8%A2%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%87-%D9%82%D8%A8%D9%84%D9%87-%D8%A7%DB%8C]</ref>

==خلیل قبله‌ای خویی از نگاه دیگران <ref name=":1" />==

[[پرونده:اجازه اجتهاد به خلیل قبله‌ای .jpg|پیوند=link=Special:FilePath/اجازه_اجتهاد_به_خلیل_قبله_ای_.jpg|بندانگشتی|اجازه اجتهادآیت الله العظمی سید شهاب الدین مرعشی به خلیل قبله‌ای]]

<big>اجازه اجتهاد مرحوم‌ایت الله العظمی مرعشی نجفی به مرحوم خلیل قبله‌ای که به زبان عربی برای‌ایشان صادر نموده است.</big>

<big>اجازه اجتهاد‌ایت الله العظمی سید صادق روحانی به مرحوم خلیل قبله‌ای که به زبان عربی برای‌ایشان صادر نموده است.</big>

[[پرونده:اجازه روایت خلیل کمره‌ای به خلیل قبله‌ای.jpg|پیوند=link=Special:FilePath/اجازه_روایت_خلیل_کمره_ای_به_خلیل_قبله_ای.jpg|بندانگشتی|اجازه نقل روایت خلیل کمره‌ای به خلیل قبله‌ای]]

<big>اجازه نقل حدیث از سوی مرحوم خلیل کمره‌ای به مرحوم خلیل قبله‌ای که به زبان عربی برای‌ایشان صادر نموده است.</big>

<big>اظهار نظر مرحوم دکتر احمد احمدی فیلسوف و موسس سازمان سمت و نماینده مردم تهران در دوره هفتم مجلس شورای اسلامی و نماینده ولی فقیه در شورایعالی فرهنگی در خصوص ویژگی های مرحوم قبله‌ای: "از حضرت آية الله حاج آقا خليل قبله‌ای سپاسگزارم و او را استاد اخلاق خود می‌دانم ... از تواضع و صفا و صميميت و خلق روحانی اين مرد بزرگوار درسها آموختم. مرحوم آيت الله خليل قبله اي خويي به عنوان يك عالم رباني تجسم تمام فضيلت هاي علمي و عملي بود. در بيان حل مسايل بسيار دشوار فقهي به فراست و با موشكافي به بررسي و كندكاو مي پرداخت و در نهايت نظر معقول و مقبولي ارائه مي داد. وی به مصداق كلام نظامي گنجوي در اين بيت كه« كم گوي و گزيده گوي چون در/ تا ز اندك تو جهان شود پر» كم حرف مي زد و زياد عمل مي كرد. مرحوم آيت الله قبله اي تجسم تمامي فضيلت هاي علمي و عملي بود.»</big>

<big>سید ابراهیم رییسی، رئیس جمهور‌ایران و نایب‌رئیس اول مجلس خبرگان رهبری، در مراسم نکوداشت خلیل قبله‌ای در سال ۱۳۸۷:«از آن زمان که من به دانشکده علوم قضايی رفت و آمد داشتم، آقای قبله‌ای را انصافاً چهره‌ای که اخلاق فاضله و کريمه را در خود پياده کرده‌اند، ديدم يعنی اسوه اخلاق است هم برای معلمان هم برای دانشجويان ...»</big>

<big>ابوطالب کوشا، رئیس دانشکده علوم قضائی در سال 1387:«آیة الله قبله‌ای با بهره‌گيری از تحصيلات حوزه علميه قم و نجف از آنچنان توانايی برخوردارند که به راحتی به تمام سؤالات و معضلات حقوقی روز، با بهره‌گيری از فقه پويای شيعه، به بهترين نحو پاسخ می‌دهند. ايشان هميشه به پيچيده‌ترين و ظريف‌ترين مسائل روز هم توجه دارند ... در حدود 30 سال خدمت ايشان در اين دانشکده حداقل بيش از 5 هزار نفر از قضات مملکت از محضر استاد بهره برده‌اند ...»</big>

<big>سید رضی موسوی شکوری، امام جمعه خوی: «حضرت آیة الله قبله‌ای از جمله معدود شخصیت‌هایی هستند که در صحنه‌های گوناگون تعلیم ‌و تربیت، وعظ و خطابه، زندگی زاهدانه، تحقیق و پژوهش، اخلاق و تقوا، الگوی خوب و موفقی برای حوزویان و دانشگاهیان به حساب می‌آیند.»</big>

<big>حسین میر محمد صادقی، حقوقدان و استاد دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی: «آنچه در رابطه آية الله قبله‌ای از نظر من مورد توجه و درس‌آموز بود يکی مراتب خضوع و خشوع و تواضع ايشان بود که در همه شرايط اين خضوع وخشوع از ايشان کاملاً مشاهده می‌شد نکته ديگری که برای من جالب بود اينکه ايشان در امر تدريس کاملاً آن نشاط و شادابی لازم را داشتند.»</big>

<big>علی تقی زاده، نماینده مردم خوی در دوره ششم مجلس شورای اسلامی: «بی‌تردید یکی از اصلی‌ترین عناصر سازندۀ تمدن‌های بشری اخلاق است. عنصری که در ساختن فردیت افراد نیز نقشی بی‌بدیل دارد. شاید به همین دلیل باشد که پیامبر خاتم (ص) فلسفۀ بعثت خویش را تتمیم و تکمیل مکارم اخلاقی بیان فرموده‌اند و انسانی را که متخلق به اخلاق باشد، جانشین خداوند متعال قرار داده و از‌این طریق بر تفوق و برتری جنبۀ اخلاقی انسان به جنبه‌های دیگر صحه گذاشته است. به همین دلیل شاید بشود گفت که بزرگی، یک راه ورود بیشتر نداشته باشد و آن هم نهادینه کردن اخلاقیات در تمامی شئونات و رفتار فردی و اجتماعی است. آیة الله قبله‌ای از مصادیق بارز چنین انسان‌هایی است.»</big>

<big>سید طاها مرقاتی خویی، دانشیار گروه حقوق خصوصی و اسلامی دانشگاه تهران : «آیة الله قبله‌ای بدون اغراق، فقیه تمام‌عیاری است که توانسته مبانی اصیل فقه اهل‌بیت را در حوزۀ قم و نجف کسب کند و به مدارج عالی اجتهاد دست یابد. گواه بر‌این ادعا آثار فاخر علمی‌ایشان در فقه، اصول قواعد فقه و آیات الاحکام است که‌اینک به عنوان متون درسی در دانشگاهها تدریس می‌شوند.‌این عالم وارسته علاوه بر جایگاه رفیع علمی، از نظر اخلاقی نیز فردی شاخص و مثال‌زدنی است که به راحتی می‌تواند در اولین برخورد روی مخاطب خود تأثیر بگذارد.»</big>

==آثار علمی بجای مانده از خلیل قبله‌ای خویی==

===تایفات===

#<big>علی (ع) و نامه‌هایش جلد 1 و 2 ،</big>

#<big>تحلیل قتلهای در حکم شبه‌عمد</big>پدید آور :مامی، بهروز، استاد راهنما: میرزا خلیل قبله‌ای خویی کارشناسی ارشد

#<big>تأثیر همسرآزاری در طلاق</big>پدید آور :نادری، عباس،استاد راهنما: میرزا خلیل قبله‌ای خویی کارشناسی ارشد

===راهنمایی و مشاوره تنظیم پایان نامه های دانشجویی دانشگاه پیام نور<ref>موضوعات پایان نامه های دفاع شده، [https://elmnet.ir/search?and=%d9%82%d8%a8%d9%84%d9%87+%d8%a7%db%8c&exact=&or=&not=&author=&f_articleType=%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86%e2%80%8c%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87&pn=1]</ref>===

<br />

==منابع==

<references responsive="0" />

[[رده: عالمان شیعه]]

[[رده:فقهای شیعه]]