۸۵٬۷۵۱
ویرایش
درایة الحدیث: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'جمال الدین' به 'جمال‌الدین'
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - 'جمال الدین' به 'جمال‌الدین') |
||
| (۱۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''دِرایَةُ الحدیث''' از شاخه‌های علوم حدیثی است. این دانش در گذشته به بررسی مفهوم و سند حدیث می‌پرداخت ولی در اصطلاح کنونی بیشتر به بررسی سند روایات پرداخته و | '''دِرایَةُ الحدیث''' از شاخه‌های علوم حدیثی است. این دانش در گذشته به بررسی مفهوم و سند [[حدیث]] می‌پرداخت ولی در اصطلاح کنونی بیشتر به بررسی سند روایات پرداخته و مفهوم‌شناسی را به علم «فقه الحدیث» واگذار کرده است. آثار زیادی در این دانش تدوین شده است. | ||
=معنای دِرایةُ الحدیث= | =معنای دِرایةُ الحدیث= | ||
درایه به معنای دانستن است؛ البته دانستن و دانشی که به دنبال یک سلسله مقدمات و با نوعی تدبیر<ref>راغب اصفهانی، ذیل «دری»</ref> و به شیوه غیر معمول به دست می‌آید نه از طریق مقدمات معمول.<ref> مصطفوی، ذیل «دری»</ref> برخی گفته‌اند درایه نوعی دانستن است که به دنبال شک کردن ایجاد می‌شود.<ref>مامقانی، ج۱، ص۴۰</ref> | درایه به معنای دانستن است؛ البته دانستن و دانشی که به دنبال یک سلسله مقدمات و با نوعی تدبیر<ref>راغب اصفهانی، ذیل «دری»</ref> و به شیوه غیر معمول به دست می‌آید نه از طریق مقدمات معمول.<ref> مصطفوی، ذیل «دری»</ref> برخی گفته‌اند درایه نوعی دانستن است که به دنبال شک کردن ایجاد می‌شود.<ref>مامقانی، ج۱، ص۴۰</ref> | ||
در احادیث | در احادیث [[شیعه]]، واژه درایه به معنای فهم حدیث و در مقابل روایه به معنای نقل و روایت حدیث به کار رفته است.<ref>کراجکی، ج۲، ص۳۱؛ مجلسی، ج۲، ص۱۶۰</ref> در این احادیث بر لزوم فهم حدیث، برتری فهم بر نقل و اندک بودن فهم کنندگان در مقایسه با نقل کنندگان تأکید شده است.<ref>کلینی، ج۱، ص۴۰؛ مجلسی، ج۱، ص۱۰۶</ref> از این رو به بیان برخی پژوهشگران، معنای اصطلاح درایة الحدیث همان معنایی بوده است که امروزه از اصطلاح فقه الحدیث دریافت می‌شود.<ref>سلیمانی، بررسی نسبت فقه الحدیث با درایه الحدیث، ص۵۳-۵۴</ref> | ||
با دور شدن از عصر حضور امامان٬ نیاز به بررسی سند روایت برای اطمینان از صحت انتساب روایت به امام بیشتر شد و بدین ترتیب بررسی سند روایات اهمیت زیادی یافت. بدین ترتیب در طول زمان درایة الحدیث دامنه موضوعی وسیع‌تری یافت که شامل متن و سند حدیث می‌شد. | با دور شدن از عصر حضور امامان٬ نیاز به بررسی سند روایت برای اطمینان از صحت انتساب روایت به امام بیشتر شد و بدین ترتیب بررسی سند روایات اهمیت زیادی یافت. بدین ترتیب در طول زمان درایة الحدیث دامنه موضوعی وسیع‌تری یافت که شامل متن و سند حدیث می‌شد. | ||
| خط ۴۱: | خط ۴۰: | ||
تعداد واسطه‌ها تا امام معصوم(عالی و نازل) | تعداد واسطه‌ها تا امام معصوم(عالی و نازل) | ||
سن راویان(روایة | سن راویان(روایة الاقرآن و مدبج) | ||
تشابه نام راویان(مشترک، مفترق، متشابه السند، موتلف و مختلف) | تشابه نام راویان(مشترک، مفترق، متشابه السند، موتلف و مختلف) | ||
| خط ۴۸: | خط ۴۷: | ||
=تاریخ درایة الحدیث= | =تاریخ درایة الحدیث= | ||
در میان اهل سنت از دوره صحابه و پس از | در میان اهل سنت از دوره صحابه و پس از آنها شاهد توجه به بعضی از مباحث درایه هستیم.<ref>نورالدین عتر، ص۳۷-۵۸</ref> نمونه‌هایی از نگارش در برخی موضوعات درایه از اواخر قرن دوم در دست است. شافعی، اولین فردی است که در کتاب الرسالة مباحثی از این دست را به بحث گذاشته است.<ref>عبدالماجد غوری، ج۱، ص۲۴</ref> | ||
معمولا شهید ثانی را نخستین نویسنده کتابی در درایه الحدیث شیعه دانسته‌اند. شهید ثانی کتاب البدایه را در این علم نگاشت و خود شرحی با عنوان الرعایه بر آن تألیف کرد.<ref>حافظیان بابلی، کتابشناسی داریه شیعه، ص۷۵-۷۶</ref> با این حال برخی | معمولا شهید ثانی را نخستین نویسنده کتابی در درایه الحدیث شیعه دانسته‌اند. شهید ثانی کتاب البدایه را در این علم نگاشت و خود شرحی با عنوان الرعایه بر آن تألیف کرد.<ref>حافظیان بابلی، کتابشناسی داریه شیعه، ص۷۵-۷۶</ref> با این حال برخی جمال‌الدین احمد بن طاوس حلی را به دلیل نگارش کتاب حل الاشکال فی معرفة الرجال نخستین نویسنده شیعی درایة الحدیث دانسته‌اند. برخی دیگر قطب‌الدین راوندی(م ۵۷۳ق) نویسنده رساله فی بیان احوال احادیث اصحابنا را نخستن نویسنده شیعه در این علم دانسته‌اند و برخی نیز اثر حاکم نیشابوری با عنوان معرفه علوم الحدیث را نخستن اثر شیعه در درایة الحدیث دانسته‌اند.<ref>حافظیان بابلی، کتابشناسی داریه شیعه، ص۷۵-۷۶، دانشنامه جهان اسلام، ج۱۷، ص۴۵۸-۴۵۹</ref> | ||
=نام‌های دیگر درایه= | =نام‌های دیگر درایه= | ||
از دانش درایه به علوم الحدیث، درایة الحدیث، مُصْطَلَحُ الحدیث و اصول الحدیث نیز تعبیر شده است. | از دانش درایه به علوم الحدیث، درایة الحدیث، مُصْطَلَحُ الحدیث و اصول الحدیث نیز تعبیر شده است.<ref> فضلی، ص۹، عبدالماجد غوری، ۱۴۲۸، ج۱، ص۲۳</ref> در میان علمای شیعه، اصطلاح درایه پراستعمال‌ترین عنوان برای این دانش است.<ref>صدرایی خویی، ص۵۵-۵۸</ref> نزد علمای شیعه تعبیر اصول الحدیث عموماً برای اشاره به کتاب‌های اصلی حدیثی، مثل کتب اربعه به کار رفته است.<ref>برای نمونه حسینی صدر، الفوائد الرجالیة، ص۳۱؛ توحیدی، ج۱، ص۹۴</ref> | ||
=شکل‌گیری اصطلاحات علوم حدیث= | =شکل‌گیری اصطلاحات علوم حدیث= | ||
بسیاری از اصطلاحات این دانش در قرن سوم شکل گرفت و محدثان و رجالیان در مقدمه آثار حدیثی و رجالی خود برخی از مباحث مطرح در درایه مانند آداب تحمل و اداء، انواع روایات مقبول و منکر و نیز طبقات راویان و امثال آن را طرح کردند. | بسیاری از اصطلاحات این دانش در قرن سوم شکل گرفت و محدثان و رجالیان در مقدمه آثار حدیثی و رجالی خود برخی از مباحث مطرح در درایه مانند آداب تحمل و اداء، انواع روایات مقبول و منکر و نیز طبقات راویان و امثال آن را طرح کردند.<ref>نورالدین عتر، ص۶۱-۶۳؛ عبدالماجد غوری، ج۱، ص۲۵-۲۹</ref> به گفته نورالدین عتر<ref>نورالدین عتر، ص۶۲-۶۳</ref> در میان این آثار، العلل تِرْمِذی متوفی ۲۷۹ که در انتهای کتاب جامع ترمذی<ref>ترمذی، ج۵، ص۳۹۲-۴۱۸</ref> آمده، به دلیل تعریف بعضی اصطلاحات علم درایه و مباحث گوناگون آن ممتاز است. | ||
=منابع= | =منابع= | ||
ترمذی، سنن ترمذی. | ترمذی، سنن ترمذی. | ||
توحیدی، محمدعلی، مصباح الفقاهه، تقریرات درس | توحیدی، محمدعلی، مصباح الفقاهه، تقریرات درس آیت‌الله ابوالقاسم خویی، قم، ۱۳۷۷ش. | ||
حسینی صدر، احمد، الفوائد الرجالیه، نشر دلیل ما، قم، ۱۳۷۸. | حسینی صدر، احمد، الفوائد الرجالیه، نشر دلیل ما، قم، ۱۳۷۸. | ||
| خط ۷۱: | خط ۷۰: | ||
حسینی جلالی، محمد حسین، درایه الحدیث، چاپ محمدجواد حسینی جلالی، بیروت، ۱۴۲۵ق/۲۰۰۴م. | حسینی جلالی، محمد حسین، درایه الحدیث، چاپ محمدجواد حسینی جلالی، بیروت، ۱۴۲۵ق/۲۰۰۴م. | ||
خطیب بغدادی، احمد بن علی، اقتضاء‌العلم العمل، چاپ | خطیب بغدادی، احمد بن علی، اقتضاء‌العلم العمل، چاپ محمدناصرالدین البانی، بیروت، ۱۴۰۴ق/۱۹۸۴م. | ||
د. اسلام، چاپ دوم، ذیل اصول الحدیث. | د. اسلام، چاپ دوم، ذیل اصول الحدیث. | ||
| خط ۸۵: | خط ۸۴: | ||
سلیمانی، داود، نسبت فقه الحدیث با درایه الحدیث، فصلنامه مقالات و بررسی‌ها، دفتر ۷۲، زمستان ۸۱. | سلیمانی، داود، نسبت فقه الحدیث با درایه الحدیث، فصلنامه مقالات و بررسی‌ها، دفتر ۷۲، زمستان ۸۱. | ||
سیوطی، عبدالرحمن بن | سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، الجامع الصغیر فی احادیث البشیر النذیر، بیروت، ۱۴۰۱/۱۹۸۱. | ||
شهید ثانی، زین الدین علی، البدایه فی علم الدرایه، چاپ غلام حسین قیصریه‌ها، در رساپل فی درایه الحدیث، ج۱، ۱۳۸۲،ش الف. | شهید ثانی، زین الدین علی، البدایه فی علم الدرایه، چاپ غلام حسین قیصریه‌ها، در رساپل فی درایه الحدیث، ج۱، ۱۳۸۲،ش الف. | ||
شیخ بهایی، محمد بن حسین، الوجیزه فی علم الدرایه، چاپ حسن حسینی آل مجدد شیرازی، د رسایل ففی درایه الحدیث، | شیخ بهایی، محمد بن حسین، الوجیزه فی علم الدرایه، چاپ حسن حسینی آل مجدد شیرازی، د رسایل ففی درایه الحدیث، ج۱، ۱۳۸۲ش. | ||
صباغ، محمد بن لطف، الحدیث النبوی: مصطلحه، بلاغته و کتبه، بیروت، ۱۴۱۸/۱۹۹۷. | صباغ، محمد بن لطف، الحدیث النبوی: مصطلحه، بلاغته و کتبه، بیروت، ۱۴۱۸/۱۹۹۷. | ||
| خط ۱۱۵: | خط ۱۱۴: | ||
مدیر شانه چی، کاظم، درایه الحدیث، قم، ۱۳۶۲. | مدیر شانه چی، کاظم، درایه الحدیث، قم، ۱۳۶۲. | ||
مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات | مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، ۱۳۶۰-۱۳۷۱ش. | ||
مهریزی، | مهریزی، مهدی، علم درایه، دانش‌های حدیثی، گذشته، حال، آینده، علوم حدیث، سال۵، ش۲، تابستان۱۳۷۹. | ||
عتر، نورالدین، منهچ النقد فی علوم الحدیث، دمش، ۱۴۰۱/۱۹۸۱. | |||
= | == منابع == | ||
[https://rch.ac.ir/article/Details/9142 دانشنامه جهان اسلام] | [https://rch.ac.ir/article/Details/9142 دانشنامه جهان اسلام] | ||
=پانویس= | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | |||
[[رده:علوم اسلامی]] | |||