۸۵٬۸۳۹
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'اهل‌سنت' به 'اهل سنت'
جز (جایگزینی متن - 'رده: اهل سنت' به 'رده: اهل‌سنت') |
جز (جایگزینی متن - 'اهل‌سنت' به 'اهل سنت') |
||
| (۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''دیوبندیه''' یکی از مکاتب منشعب شده از اندیشه سلفی است. پس از محدث دهلوی اندیشه سلفی در دو حوزه عمل و [[حدیث گرایی|حدیث‌گرایی]] به پیش آمد و در قرن نوزدهم [[مکتب]] [[دیوبند]] پدید آمد. | '''دیوبندیه''' یکی از مکاتب منشعب شده از اندیشه سلفی است. پس از محدث دهلوی اندیشه سلفی در دو حوزه عمل و [[حدیث گرایی|حدیث‌گرایی]] به پیش آمد و در قرن نوزدهم [[مکتب]] [[دیوبند]] پدید آمد. | ||
==پیدایش== | == پیدایش == | ||
مکتب دیوبند آمیزه‌ای از اندیشه‌های [[شاه ولی الله دهلوی|شاه ولی‌الله دهلوی]] و [[شاه عبدالعزیز دهلوی]] بود. دیوبند در منطقه‌ای در ایالت «اوترپرادش» [[هند]] است که گروهی از عالمان در سال ۱۲۸۳ قمری مدرسه‌ای به نام دارالعلوم در آن ساختند. | مکتب دیوبند آمیزه‌ای از اندیشه‌های [[شاه ولی الله دهلوی|شاه ولی‌الله دهلوی]] و [[شاه عبدالعزیز دهلوی]] بود. دیوبند در منطقه‌ای در ایالت «اوترپرادش» [[هند]] است که گروهی از عالمان در سال ۱۲۸۳ قمری مدرسه‌ای به نام دارالعلوم در آن ساختند. | ||
هدف از ساختن این مدرسه مبارزه با سلطه [[انگلستان]] بود. انگلستان می‌کوشید که با در دست گرفتن آموزش و پرورش و توسعه روش آموزش غربی، [[استعمار]] را در هند نهادینه کند. افرادی همانند مولوی محمد قاسم نانوتوی، رشید احمد کنکوهی، شیخ ذوالفقارعلی دیوبندی، حاج عبدالحسین دیوبندی، شیخ محمد یعقوب نانوتوی، و شیخ [[فضل الرحمان عثمانی دیوبندی]] در ساخت این مکتب بسیار نقش داشتند. | هدف از ساختن این مدرسه مبارزه با سلطه [[انگلستان]] بود. انگلستان می‌کوشید که با در دست گرفتن آموزش و پرورش و توسعه روش آموزش غربی، [[استعمار]] را در هند نهادینه کند. افرادی همانند مولوی محمد قاسم نانوتوی، رشید احمد کنکوهی، شیخ ذوالفقارعلی دیوبندی، حاج عبدالحسین دیوبندی، شیخ محمد یعقوب نانوتوی، و شیخ [[فضل الرحمان عثمانی دیوبندی]] در ساخت این مکتب بسیار نقش داشتند. | ||
| خط ۷: | خط ۷: | ||
سرعت رشد مکتب دیوبند به دلیل پشتیبانی عالمان و پیروی مردم زیاد بود و پس از مدتی مدرسه‌های دیوبندی در منطقه‌های مختلف هند گسترده شدند. | سرعت رشد مکتب دیوبند به دلیل پشتیبانی عالمان و پیروی مردم زیاد بود و پس از مدتی مدرسه‌های دیوبندی در منطقه‌های مختلف هند گسترده شدند. | ||
==همزیستی با سایر مذاهب== | == همزیستی با سایر مذاهب == | ||
هرچند در مبانی مکتب دیوبند نیز مخالفت با [[شیعه]] وجود داشت، اما وجود دشمن مشترک: هندوها و انگلیسی‌ها، موجب بروز نیافتن اختلاف‌ها می‌شد. حتی در سال ۱۹۴۷ میلادی که مسلمانان شبه قاره برای تشکیل کشور اسلامی از هند جدا شدند و [[پاکستان]] را بنیان نهادند، عالمان شیعه و سنی به رهبری [[محمدعلی جناح]] - قائد اعظم - که شیعه، بود با یکدیگر همراه شدند. | هرچند در مبانی مکتب دیوبند نیز مخالفت با [[شیعه]] وجود داشت، اما وجود دشمن مشترک: هندوها و انگلیسی‌ها، موجب بروز نیافتن اختلاف‌ها می‌شد. حتی در سال ۱۹۴۷ میلادی که مسلمانان شبه قاره برای تشکیل کشور اسلامی از هند جدا شدند و [[پاکستان]] را بنیان نهادند، عالمان شیعه و سنی به رهبری [[محمدعلی جناح]] - قائد اعظم - که شیعه، بود با یکدیگر همراه شدند. | ||
در سال‌های نخستین استقلال نیز هر ساله در [[کراچی]] که در آن زمان پایتخت پاکستان بود هیئت عزاداران حسینی تشکیل می‌شد و [[اهل سنت]] نیز آنها را همراهی می‌کردند.<ref>سیدمهدی علی‌زاده موسوی، تبارسناسی سلفی‌گری و وهابیت، ج۱، ص114-118.</ref> | در سال‌های نخستین استقلال نیز هر ساله در [[کراچی]] که در آن زمان پایتخت پاکستان بود هیئت عزاداران حسینی تشکیل می‌شد و [[اهل سنت]] نیز آنها را همراهی می‌کردند.<ref>سیدمهدی علی‌زاده موسوی، تبارسناسی سلفی‌گری و وهابیت، ج۱، ص114-118.</ref> | ||
==مکتب دیوبند پس از استقلال پاکستان== | == مکتب دیوبند پس از استقلال پاکستان == | ||
در سال ۱۹۴۷ میلادی آرزوی مسلمانان این منطقه یعنی داشتن کشوری مستقل و آزاد با حاکمیت اسلام تحقق یافت. اندکی پس از استقلال پاکستان، مسلمانانی که زمانی در کنار یکدیگر در برابر استعمار انگلیس و زیاده‌خواهی‌های هندوها می‌جنگیدند، اینک در برابر هم صف کشیدند. | در سال ۱۹۴۷ میلادی آرزوی مسلمانان این منطقه یعنی داشتن کشوری مستقل و آزاد با حاکمیت اسلام تحقق یافت. اندکی پس از استقلال پاکستان، مسلمانانی که زمانی در کنار یکدیگر در برابر استعمار انگلیس و زیاده‌خواهی‌های هندوها می‌جنگیدند، اینک در برابر هم صف کشیدند. | ||
اختلاف تنها میان شیعه و سنی نبود بلکه میان اهل سنت نیز اختلاف‌ها به شدت بالا گرفت. برای نمونه میان مکتب دیوبند و [[بریلویه|بریلوی]] ها و یا میان این دو و مکتب مودودی، اختلاف‌های مبنایی بسیاری دیده می‌شود، که گاه تا سرحد تکبیر پیش می‌روند. | اختلاف تنها میان شیعه و سنی نبود بلکه میان اهل سنت نیز اختلاف‌ها به شدت بالا گرفت. برای نمونه میان مکتب دیوبند و [[بریلویه|بریلوی]] ها و یا میان این دو و مکتب مودودی، اختلاف‌های مبنایی بسیاری دیده می‌شود، که گاه تا سرحد تکبیر پیش می‌روند. | ||
دو دولت [[ایوب خان]] و [[ضیاءالحق]] بیش از همه در ایجاد چنین وضعیتی نقش داشتند. به ویژه در دوران ضیاءالحق که با شعار اسلامی‌کردن [[پاکستان]] این کشور به سوی [[رادیکالیسم مذهبی]] و [[ | دو دولت [[ایوب خان]] و [[ضیاءالحق]] بیش از همه در ایجاد چنین وضعیتی نقش داشتند. به ویژه در دوران ضیاءالحق که با شعار اسلامی‌کردن [[پاکستان]] این کشور به سوی [[رادیکالیسم مذهبی]] و [[فرقه‌گرایی|فرقه‌گرایی]] سوق داده شد و خشونت و افراط به اوج رسید. | ||
البته مکتب دیوبند پس از استقلال پاکستان یکپارچه نشد و طیفی از گروه‌های معتدل و تندرو را تشکیل داد که به اجمال می‌توان آنها را در سه گروه خلاصه کرد. | البته مکتب دیوبند پس از استقلال پاکستان یکپارچه نشد و طیفی از گروه‌های معتدل و تندرو را تشکیل داد که به اجمال می‌توان آنها را در سه گروه خلاصه کرد. | ||
==طیف‌های مکتب دیوبند== | == طیف‌های مکتب دیوبند == | ||
===گروه معتدل=== | === گروه معتدل === | ||
این گروه که وابسته به حزب [[جمعیت العلمای اسلام]] شاخه فضل الرحمان است، می‌کوشد هدف‌های خود را در قالب مبارزه‌های انتخاباتی و از راه به دست آوردن فرصت‌های سیاسی دنبال کند. این حزب که ادامه حزب [[جمعیت العلمای هند]] است، در پاکستان به نام جمعیت العلمای اسلام تغییر نام داد. | این گروه که وابسته به حزب [[جمعیت العلمای اسلام]] شاخه فضل الرحمان است، می‌کوشد هدف‌های خود را در قالب مبارزه‌های انتخاباتی و از راه به دست آوردن فرصت‌های سیاسی دنبال کند. این حزب که ادامه حزب [[جمعیت العلمای هند]] است، در پاکستان به نام جمعیت العلمای اسلام تغییر نام داد. | ||
===گروه تندرو=== | === گروه تندرو === | ||
جمعیت علمای اسلام شاخه [[سمیع الحق]] در [[پیشاور]] پاکستان این گروه را نمایندگی می‌کند. این حزب در مقایسه با شاخه فضل الرحمان، دیدگاه‌های افراطی تر و فرقه‌گرایانه تری دارد و [[طالبان]] نیز محصول عملکرد این گروه است. طالبان با کمک‌های مالی و تبلیغات [[عربستان]] و همچنین مدارس دیوبندی افراطی و تسلیحات [[آمریکا]] شکل گرفت. | جمعیت علمای اسلام شاخه [[سمیع الحق]] در [[پیشاور]] پاکستان این گروه را نمایندگی می‌کند. این حزب در مقایسه با شاخه فضل الرحمان، دیدگاه‌های افراطی تر و فرقه‌گرایانه تری دارد و [[طالبان]] نیز محصول عملکرد این گروه است. طالبان با کمک‌های مالی و تبلیغات [[عربستان]] و همچنین مدارس دیوبندی افراطی و تسلیحات [[آمریکا]] شکل گرفت. | ||
===گروه‌های تروریستی=== | === گروه‌های تروریستی === | ||
این گروه‌ها شاخه‌ای از دیوبندی‌ها هستند که مسلمانان دیگر را رسماً [[کافر]] می‌دانند و به همین دلیل آنها را [[مهدورالدم]] می‌شمارند. بمب گذاری‌ها، ترورها، و دیگر جنایت‌های صورت گرفته در پاکستان، توسط این گروه‌ها انجام شده است. گروه‌هایی همچون سپاه صحابه، لشکر جهنگوی، لشکر طیبه، همه رویکردی کاملا خشونت‌گرا دارند و به فکر حذف فیزیکی رقیبان هستند. | این گروه‌ها شاخه‌ای از دیوبندی‌ها هستند که مسلمانان دیگر را رسماً [[کافر]] می‌دانند و به همین دلیل آنها را [[مهدورالدم]] می‌شمارند. بمب گذاری‌ها، ترورها، و دیگر جنایت‌های صورت گرفته در پاکستان، توسط این گروه‌ها انجام شده است. گروه‌هایی همچون سپاه صحابه، لشکر جهنگوی، لشکر طیبه، همه رویکردی کاملا خشونت‌گرا دارند و به فکر حذف فیزیکی رقیبان هستند. | ||
==برخی از مبانی و روش‌های دیوبندیه== | == برخی از مبانی و روش‌های دیوبندیه == | ||
===عقل‌گرایی=== | === عقل‌گرایی === | ||
شاه ولی‌الله دهلوی به عنوان | شاه ولی‌الله دهلوی به عنوان الهام‌بخش اندیشه دیوبند، برای عقل و [[اجتهاد]] اهمیت نسبی قائل بود و عنصر اجتهاد را ضروری می‌دانست و پیروی صرف و بدون اندیشه از گذشتگان را بدون در نظر گرفتن شرایط روز نمی‌پذیرفت. | ||
===تقریب=== | === تقریب === | ||
شاه ولی‌الله دهلوی در تقویت بنیه‌های تقریبی میان [[جهان اسلام]] کوشید هرچند خود [[حنفی]] بود، تقلید از امامان دیگر [[مذاهب فقهی]] را نیز جایز شمرد. وی حتی برای نزدیکی بیشتر کوشید تا مشرب فلسفی [[وحدت وجود]] ابن [[عربی]] را با مشرب عرفانی [[وحدت شهود]] [[شیخ احمد سرهندی]] پیوند دهد. | شاه ولی‌الله دهلوی در تقویت بنیه‌های تقریبی میان [[جهان اسلام]] کوشید هرچند خود [[حنفی]] بود، تقلید از امامان دیگر [[مذاهب فقهی]] را نیز جایز شمرد. وی حتی برای نزدیکی بیشتر کوشید تا مشرب فلسفی [[وحدت وجود]] ابن [[عربی]] را با مشرب عرفانی [[وحدت شهود]] [[شیخ احمد سرهندی]] پیوند دهد. | ||
===طریقت=== | === طریقت === | ||
طریقت از اصل‌های مهم دیوبندی‌هاست. شاه ولی‌الله دهلوی و پیروان وی همه طریقتی هستند و [[طریقت]] را مکمل [[شریعت]] می‌دانند. دیوبندی‌ها افزون بر داشتن رهبران دینی، قطب‌های طریقتی نیز دارند که مهمترین آنها شخصی است به نام [[حاجی امدادالله مهاجر مکی]] که به عنوان [[مرشد]] و رئیس طریقت دیوبندی‌ها شناخته می‌شود.<ref>سیدمهدی علی‌زاده موسوی، مکتب دیوبند، ص73.</ref> | طریقت از اصل‌های مهم دیوبندی‌هاست. شاه ولی‌الله دهلوی و پیروان وی همه طریقتی هستند و [[طریقت]] را مکمل [[شریعت]] می‌دانند. دیوبندی‌ها افزون بر داشتن رهبران دینی، قطب‌های طریقتی نیز دارند که مهمترین آنها شخصی است به نام [[حاجی امدادالله مهاجر مکی]] که به عنوان [[مرشد]] و رئیس طریقت دیوبندی‌ها شناخته می‌شود.<ref>سیدمهدی علی‌زاده موسوی، مکتب دیوبند، ص73.</ref> | ||
===تصوف=== | === تصوف === | ||
مکتب دیوبند یک فرقه [[صوفی]] به شمار می‌رود. | مکتب دیوبند یک فرقه [[صوفی]] به شمار می‌رود. | ||
===مکتب فقهی - کلامی=== | === مکتب فقهی - کلامی === | ||
دیوبندی‌ها پیرو مکتب [[ابوحنیفه]] هستند. همچنین مکتب کلامی شاه ولی‌الله دهلوی [[ماتریدی]] بود. دیوبندی‌ها کتاب‌های بسیاری در رد عقاید [[وهابیت]] نوشته‌اند. یکی از این آثار کتاب «عقاید اهل سنت و جماعت در رد وهابیت» است که به قلم عالم بزرگ دیوبند [[مولانا خلیل احمد آرام پوری]] نگاشته شده است و یکی از روحانیون بنام اهل [[سنت]] آن را به [[فارسی]] ترجمه کرده است.<ref>خلیل احمد سهارانپوری، عقاید اهل سنت و جماعت در رد وهابیت و بدعت.</ref> | دیوبندی‌ها پیرو مکتب [[ابوحنیفه]] هستند. همچنین مکتب کلامی شاه ولی‌الله دهلوی [[ماتریدی]] بود. دیوبندی‌ها کتاب‌های بسیاری در رد عقاید [[وهابیت]] نوشته‌اند. یکی از این آثار کتاب «عقاید اهل سنت و جماعت در رد وهابیت» است که به قلم عالم بزرگ دیوبند [[مولانا خلیل احمد آرام پوری]] نگاشته شده است و یکی از روحانیون بنام اهل [[سنت]] آن را به [[فارسی]] ترجمه کرده است.<ref>خلیل احمد سهارانپوری، عقاید اهل سنت و جماعت در رد وهابیت و بدعت.</ref> | ||
" | " | ||
=رابطه وهابیت با دیوبندیه= | =رابطه وهابیت با دیوبندیه= | ||
وهابیت عربستان مثل بقیه فرق و مذاهب در درون خود معتقدان افراطی و غیر افراطی دارد. دولت عربستان همانند دیگر جهان به گرایش‌های همفکر و یا نزدیک به خود کمک‌های معنوی و مادی زیادی می‌کند و در کل به جریان اهل حدیث اهل سنت رونق می‌بخشد. در عین حال عده‌ای از علمای وهابی عربستان به همه فرق دیگر نگاه | وهابیت عربستان مثل بقیه فرق و مذاهب در درون خود معتقدان افراطی و غیر افراطی دارد. دولت عربستان همانند دیگر جهان به گرایش‌های همفکر و یا نزدیک به خود کمک‌های معنوی و مادی زیادی می‌کند و در کل به جریان اهل حدیث اهل سنت رونق می‌بخشد. در عین حال عده‌ای از علمای وهابی عربستان به همه فرق دیگر نگاه بدعت‌گذار و شرک‌آلود می‌نمایند. آنان به خاطر مخالفت شدید رهبران بزرگ آنها هم چون ابن تیمیه، ابن قیّم و محمد بن عبدالوهاب با تصوف، کتاب‌ها و جزوات بسیاری در‌این‌باره نوشته‌اند، و سازمان تبلیغات اسلامی عربستان (وزارة الشئون الاسلامیة و الدعوة و الارشاد) هر ساله جزوات بسیاری در بین حجاج بیت‌الله الحرام پخش می‌نماید و از عده‌ای تمجید و تعریف، و عده‌ای را نیز تخطئه می‌نماید. | ||
=کتب در رد دیوبندیه= | =کتب در رد دیوبندیه= | ||
| خط ۵۴: | خط ۵۴: | ||
کتاب دیگری که تخصصاً در این موضوع نوشته شده و از نظر اطلاعات در این زمینه کتاب خوبی است، دعوة الامام محمد بن عبدالوهاب فی القارة الهندیة بین مؤیدیها و معاندیها نوشته ابوالمکرم بن عبدالجلیل سلفی است که در آن از شیخ محمد انور شاه کشمیری و شیخ حسین احمد مدنی به عنوان دو مدرس بزرگ دیوبندیه و مخالف سر سخت محمد بن عبدالوهاب یاد می‌نماید. | کتاب دیگری که تخصصاً در این موضوع نوشته شده و از نظر اطلاعات در این زمینه کتاب خوبی است، دعوة الامام محمد بن عبدالوهاب فی القارة الهندیة بین مؤیدیها و معاندیها نوشته ابوالمکرم بن عبدالجلیل سلفی است که در آن از شیخ محمد انور شاه کشمیری و شیخ حسین احمد مدنی به عنوان دو مدرس بزرگ دیوبندیه و مخالف سر سخت محمد بن عبدالوهاب یاد می‌نماید. | ||
=پانویس= | == پانویس == | ||
{{پانویس | {{پانویس}} | ||
[[رده: | [[رده:اهل سنت]] | ||