راغب اصفهانی

حسین بن محمد معروف به راغب اصفهانی،معروف به سید سیراب(درگذشته ۵۰۲ قمری) لغت‌شناس و از ادیبان و حکیمان اهل اصفهان بود. وی از بزرگترین دانشمندان ایرانی است که در دوران آل بویه در سده چهارم که اصفهان در اوج تمدن اسلامی و علم بوده‌است. برخی با استناد به بسیاری روایت‌هایش از خاندان اهل بیت(ع) و امیرالمؤمنین خواندن علی بن ابی‌طالب وی را علوی خوانده‌اند.

راغب اصفهانی

نام	ابوالقاسم حسین بن محمد معروف به راغب اصفهانی
لقب
زادروز	نیمه اول قرن چهارم
زادگاه	اصفهان
وفات	۵۰۲قمری
آرامگاه
محل زندگی	اصفهان بغداد
مدفن
اساتید	ابو منصور جبان، ابوالعباس ضبّی (احمد بن ابراهیم)، ابوالقاسم ابن ابی العلاء[۱]
دین	اسلام
مذهب	اهل سنت
آثار	مفردات الفاظ القرآن، الذریعه الی مکارم الشریعه، تفصیل النشأتین و تحصیل السعادتین، محاضرات الادباء، جامع التفسیر،...

راغب اصفهانی[ ادیب، لغوى، شاعر، مفسر، محدث، متکلم و فقیه قرن چهارم و پنجم قمری است. از مهمترین آثار او کتاب ارزشمند مفردات الفاظ القرآن است.

زندگی‌نامه راغب اصفهانی

دانشمند بزرگ و قرآن‌پژوه سترگ راغب اصفهانی، حسین بن محمد بن مفضل در قرن پنجم و به گفته برخی در قرن ششم می‌زیسته است. در کتاب‌های شرح‌حال‌نگاری، نام او کمتر برده شده است و اگر در جایی یادی از او شده، تنها به عنوان قرآن‌پژوه و ادب‌شناس و با ذکر مؤلفات او آمده، بدون آنکه شرح حال او را ذکر کنند. بی‌گمان وی اصفهانی بوده و در این شهر دیده به جهان گشوده و کسانی چون ابومنصور جُبان، محمد بن علی رازی، دانشمند ادیب و واژه‌شناس (م ۴۱۶ ق. هـ) از اساتید او شمرده می‌شده‌اند. (ابن جُبان به گفته یاقوت یکی از حسنات ری بوده است. اهل فن از محضرش استفاده می‌جستند. وی به اصفهان در آمده و به نقل روایت پرداخته. در لغت تصنیفی بزرگ به نام الشامل دارد. وی در بادی امر از ندیمان صاحب بن عباد (م ۳۸۵) بوده، سپس از او کناره گرفت و به سال ۴۱۶ در گذشت.)

پس از چندی از اصفهان به بغداد مهاجرت می‌کند و احتمالاً به شهرهای مسیر راه رفته و از دانشمندان آن دیار بهره برده است، اما با همه اینها پرسش‌های بسیار درباره سال تولد و وفات او مطرح است. سیوطی او را مُفضل بن محمد، و بیهقی او را حسن بن مفضل می‌خواند و در نوشته‌های دیگر حسین بن محمد بن مفضل خوانده شده است.

در مورد انتساب او به شهر اصفهان، فضل بن سعد بن مافروخی در محاسن اصفهان او را در زمره طبقه ادبای متقدم این شهر بر شمرده است. راغب خود در محاضرات الادبابه اصفهان توجه خاصی نشان داده است، ولی بر اساس گزارش اسماعیل پاشا در کتاب هدیة العارفین ذیل کتاب کشف الظنون و محمدباقر خوانساری در روضات الجنات محل اقامت و وفات او شهر بغداد بوده است.

این اقامت به درازا کشیده تا جایی که از او به عنوان اصفهانی‌الاصل، نزیل بغداد یاد شده است. جالب اینکه ابونعیم اصفهانی (م. ۴۳۰ ق.) که همشهری وی می‌باشد در تاریخ بغداد (معجم الادباء) و حلیة الاولیاء، سخنی نیاورده است، دیگر همشهریان او مانند: ابوالفرج اصفهانی، نیز اهتمامی برای معرفی و ذکر حیات و آثار او نداشته‌اند. یاقوت حموی در معجم البلدان که درباره شهر اصفهان و شخصیت‌های این شهر نوشته، سخنی از راغب به میان نیاورده است.

آثار راغب اصفهانی

1. اخلاق الراغب
2. افانین البلاغه یا مجمع‌البلاغة
3. الایمان والکفر
4. الذریعه الی مکارم الشریعه، در تصوف و اخلاق
5. المحاضرات یا محاضرات الادباء و محاورات الشعراء و البلغاء
6. المعانی الاکبر
7. تفصیل النشأتین و تحصیل السعادتین، در معرفت نفس
8. درة التاویل فی متشابه التنزیل
9. رساله فی فوائد القرآن
10. المفردات یا المفردات فی غریب القرآن، شامل لغات قرآن