روند تقریب مذاهب اسلامى در سرزمين شام (مقاله): تفاوت میان نسخه‌ها

</div>

''' روند تقريب مذاهب اسلامی در سرزمين شام''' عنوان دومین مقاله‌ از بخش اندیشه مجله شماره 2 [[اندیشه تقریب (فصلنامه)|فصلنامه اندیشه تقریب]] می‌باشد که به قلم دکتر [[وهبه مصطفی الزحيلی]]<ref>استاد دانشگاه دمشق، دانشكده شريعت، دكترای فقه و اصول.</ref> و به اهتمام [[مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی]] منتشر شده است. این مقاله در شماره دوم، فصل بهار سال 1384 منتشر شده است.</div>

نوشته حاضر دارای سه بخش است:  

* '''بخش دوم''' به بيان مهم‌ترين نمودهای روند تقريب در سرزمين شام اختصاص دارد. برخی از اين نمودها عبارت‌اند از:

سپاس خداوندی را که امت اسلامی را در اصول، فعاليت‌ها و خاستگاه‌های فکری وحدت بخشيد و سلام و درود بر پيامبر امين ما، محمد بن عبدالله(صلی الله عليه وآله) که اين وحدت را سامانی محکم و جاودانه داد و سلام و درود بر خاندان و يارانی که به مکتب وحی الهی و رسالت انبيا وفادارترين مردمان اند. خداوند همه آنان را بيامرزد.<br>

اين گزارش فشرده‌ای از روند تقريب در سرزمين شام ([[سوريه]]، [[لبنان]]، [[اردن]] و [[فلسطين]]) است که در واقع تفاوت چندانی با پديده تقريب در کشورهای گوناگون اسلامی از جمله مصر، سودان، کشورهای آفريقايی، کشورهای مغرب [عربی] و کشورهای غير عربی هم چون: [[ترکيه]]، [[ايران]]، [[هند]]، [[پاکستان]]، [[اندونزی]]، [[مالزی]]، [[افغانستان]] و اقليت‌های پراکنده در قاره‌های پنج گانه، به ويژه آمريکا، اروپا و آسيا ندارد.<br>

همه اين کشورها، به رغم وجود فاصله‌های گاه زياد بين مرزهای آنان يا همجواری آنها با يک‌ديگر، بحمدالله به اين درک قطعی رسيده اند که اسلام دين تجزبه پذيری نيست و اصول و فروع آن و مواضع نظری، تاريخی، جغرافيايی، فرهنگی و تربيتی آن يکی است و آيين وحدت فکری و عملی آنها رويّه متداول و حاکم بر عرصه اسلامی است؛ هر چند گروه‌ها و گرايش‌های فرقه‌ای شکست خورده‌ای يافت شود که سعی در گسترش تفرقه ميان پيروان مذاهب، برانگيختن جنگ‌های مذهبی و افتادن در ورطه خون‌ريزی يا تهمت زدن يا انفعال آميخته به احساسات هوچی گرانه و چيزهايی که ای بسا به ريختن خون‌های عزيز يا ويرانی يا به آتش کشيدن اماکن يا مساجد اسلامی نيز بينجامد. منشأ اين گرايش خطرناک، پردست‌انداز و تيره و تاريک يا نظريه‌های برخی علمای خام يا مواضع منحرف برخی عوام يا همراهیِ [غافلانه] سمپاشی‌ها و بدخواهی‌های خاورشناسان و سياست‌های کشورهای گمراه، کافر و شرور غرب يا شرق به منظور تضعيف بنيه مسلمانان و تسهيل سلطه خود بر کشور، ثروت و سرنوشت مسلمانان و باقی نگهداشتن آنها گاهی در حالت آتش زير خاکستر و گاهی آماده انفجار برای اجرای برنامه‌های اردوگاه ستم گری، استعمار و طغيان است.<br>

«تقريب» هرگز به معنای ذوب مذاهب اسلامی در يک‌ديگر نيست، بلکه به مفهوم وصول به نزدیکی در ديدگاه‌های مختلفِ عرصه‌های دينی و وحدت بخشيدن به مواضع، انديشه‌ها، رفتارها و شيوه‌هاست به اين منظور که مسلمانان در برابر دشمنان خارجی از کشورهای کافر و شرور صف واحدی را تشکيل بدهند؛ دشمنانی که تروريسم را بهانه ای برای کشتار و نسل کشی مسلمانان در ديارشان نموده‌اند، به غارت ثروت‌های آنان و به بردگی کشاندن آنها می‌پردازند و در پی سلطه بر منابع نفتی و غير نفتی سرزمين مسلمين، تسلط بر تمام فعاليت‌های اقتصادی ايشان به بهانه «جهانی شدن» و موافقت‌نامه‌های «گات» يا تجارت آزاد و امکان دادن به شرکت‌های بزرگ سرمايه داری به منظور کشيدن شيره جان ملل ديگر، به ويژه مسلمانان برای غارت ثروت‌های نفتی و غيرنفتی آنها برآمده‌اند.<br>

مهم‌ترين نمودهای روند تقريب در سرزمين شام بدين قرار است:

د

* هـ ـ فعاليت‌های مشترک فرهنگی ميان علمای بزرگ اهل سنت و شيعه در ماه مبارک رمضان و ديگر مناسبت‌های اسلامی در سطح رسمی، از جمله سخن رانی رياست محترم جمهوری اسلامی ايران، محمد خاتمی در کتابخانه ملی اسد در دمشق، شرکت گروه برجسته‌ای از علمای اهل سنت در مراسم هفته وحدت که هر سال در تهران برگزار می‌شود، فعاليت‌های بسيار مثبت فرهنگی رايزنی فرهنگی ايران در دمشق، مثل اجرای مسابقه‌های قرآنی در ماه رمضان، سخن‌رانی‌های عمومی در مناسبت‌های مربوط به اهل بيت(عليهم‌السلام) و انتشار مجله‌های مختلف و نشر پژوهش‌های مقايسه‌ای.<br>

بر اين اساس، اهل سنت و شيعيان همگی بايد کار حساب و رسيدگی به خطاهای [بندگان خدا]را به خدا واگذارند، اعم از اين که مربوط به عدالت صحابه يا زير سؤال بردن برخی از آنان باشد يا مرتبط با مسئله خلافت يا امامت يا مسائل متعلق به امور اجتهادی، چرا که اگر مجتهد درست اجتهاد کرده باشد، دو ثواب و اگر خطا کرده باشد، يک ثواب برايش منظور می‌شود، تا زمانی که بيشترين تلاش خود را برای نيل به حق و صواب به کار می‌برد و تا وقتی که از پختگی علمی و توانايی اجتهاد، حسن نيت، عدالت و پرهيزکاری برخوردار است، به صورتی که کسی از او فرو غلطيدن در لغزش‌ها و خطاهای فاحش را نديده‌است تا اين که صلاحيتش او را در نيل به حق، راه هدايت و راه رشد کمک کند. اصل راهنمای اهل سنت [در اين مورد] چنين است: آنها خون‌هايی هستند که خداوند متعال شمشيرهای‌ما را از [آلودگی به] آنها پاک نموده است، پس زبان خود را بدان‌ها آلوده نمی‌سازيم و آن چه ميان صحابه اتفاق افتاده، نوعی از اجتهاد است، زيرا به نظر ما صحابه افراد عادلی هستند.<br>

اين محبت روزنه اميد و اساس هم گرايی در تحقق وفاق ميان اهل سنت و شيعيان است؛ هر چند شيعيان مفهوم اهل بيت را تنها به اصحاب کسا (علی، فاطمه، حسن و حسين(عليهم‌السلام)) منحصر می‌سازند و اهل سنت گستردگی بيشتری به آن داده، می‌گويند: «درست تر آن است که آنها کسانی هستند که زکات برايشان حرام شده است و ايشان شامل خاندان علی، خاندان جعفر، خاندان عقيل و خاندان عباس می‌شود.» <ref>سبل السلام، ج 1، ص 193.</ref> مادران مومنان (زنان پيامبر(صلی‌‌‌‌‌‌الله عليه‌وآله)) نيز در شمار اهل‌بيت قرار دارند، به دليل قول خداوند متعال در آيه‌ای که درباره آنها وارد شده است و عنوان آن: «يا نساء النبی» و آخر آن چنين است: «إِنَّما يُرِيدُ اللّهُ لِيُذْهِبَ عَنْکمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَکمْ تَطْهِيراً <ref>احزاب(33): 32.</ref>؛ خداوند می‌خواهد از شما اهل بيت هر پليدی را بزدايد و شما را به شايستگی پاک گرداند.»

آن چه گفته شد، نمونه‌هايی از روند تقريب مذاهب اسلامی در کشور سوريه و ديگر کشورهای سرزمين شام بود که می‌توان گفت تمام آنها نمونه‌های عملی‌ای هستند که تفاوت‌های اجتماعی ميان اهل سنت و شيعيان را در اين کشورها تقريباً از ميان برده‌اند.

متن پيش نويس پيشنهادی استراتژی، به رغم اعلام پيوست آن به نامه دعوت، ضميمه دعوت نامه شما نبود و احتمالا سهواً جا مانده است، ولی به‌هر حال، به رغم اين که پيش نويس پيشنهادی در اختيارم نيست، در اين زمينه مواردی را به شرح زير يادآور می‌شوم:

[هم چنين] چشم‌پوشی از ارثيه‌های کهنه ای که در کتاب‌های هر دو گروه از آن سرشار و بر زبان‌ها جاری شده است و به ميان عوام و جاهلانی که معمولا از کاه کوه می‌سازند و اقدامات نابه‌هنجار و ناروايی انجام می‌دهند که باعث دور ساختن هر گروه از ديگری می‌گردد، سرايت کرده است. <br>

بدبختی امت نيز در اقدامات اين جاهلان و عوام و فرو غلطيدن به سخنان ناپسند و تحريکات زشت، حتی در هنگام تلقين مردگان و نيز تبری جستن از صحابه و سب و لعن آنهاست. <br>

*2ـ بايد علمای تقريب دارای مواضع عملی و مراکز و شعبی در سرزمين‌ها و کشورهای اسلامی به منظور تعميم انديشه‌های تقريب باشند. [هم چنين] بايد از گذشته‌ها ـ هر چه که بود ـ درگذشت و طرفين نسبت به هم‌ديگر «کوتاه» بيايند تا بدين ترتيب احکام شرعی نزدیک‌تر به روح شرع و هدف‌های عمومی آن باشد و مانع شهرت مسلمانان به هر گونه اعمال زشت يا آلودگی به انديشه‌های مستهجن گردد، با توجه به اين که از طرف اهل سنت، که به خاستگاه‌های فکری شيعه احترام می‌گذارند در اين مورد هيچ گونه مشکلی وجود ندارد. اصرار در برگزاری کنفرانس‌ها و گردهمايی‌های تقريب با موضوع‌های انتخابی و مفيد به طور ساليانه برای گفت‌وگو در مسائل مطرح شده مفيد است. <br>

ما بايد به سربازان مقاومت و دفاع از کشورها به هر وسيله ممکن، از جمله پول، سلاح، نيرو، توجيه [سربازان]، برنامه ريزی و همکاری برای حمايت از آنان در برابر نيروهای شر ياری رسانيم و اجازه انتشار يا انتقال اين بلای خانمان سوز به ديگر ملل اسلامی يکی پس از ديگری را ندهيم و اعلام کنيم به مردم]دنيا] که مسلمانان نه شيعه و سنی، بلکه عملا امت واحدی هستند.

*5ـ بايد اعلاميه‌ای صادر شود که طی آن هر گونه فعاليت تبليغی و فراخوانی به انتقال از مذهبی به مذهب ديگر منع شود، برخلاف آن چه در حال حاضر در خصوص گسترش مذهب تشيع در روستاها، آبادی‌ها و شهرهای سوريه با تکيه بر بخشيدن اموال و پاداش‌های مادی در درجه اول در برابر پذيرش تشيع شاهد آنيم. اين کار با ساده ترين اصول تقريب و نزدیکی منافات دارد و درست متضاد با آروزيی است که همگی در مورد افشاندن بذر محبت و اعتماد به جای کينه و نفرت داريم. در غير اين صورت ظاهر و باطن اوضاع [و حرف ما و عملمان] متفاوت خواهد بود. نه شيعيان آن قدر کم هستند که لازم باشد تعدادشان زياد شود و نه اهل سنت پيروان شمار بيشتر و فراوان ترند تا انتقال صدها تن از آنان به مذهب تشيع زيانی متوجه ايشان سازد. <br>

اين مطالب را خيلی صريح بيان کردم. اگر چنين نکنيم، کار و روش ما بيهوده خواهد بود و در نهان، کاری می‌کنيم که با آن چه در عمل و ظاهر انجام می‌شود، متفاوت است. <br>

بايد شعار اساسی و خدشه ناپذير خود را، هم در تئوری و هم در عمل، آيه: «إِنَّ هذِهِ أُمَّتُکمْ أُمَّةً واحِدَةً وَ أَنَا رَبُّکمْ فَاعْبُدُونِ <ref>انبیاء(21): 92</ref>؛ به راستی اين آيين شماست، آيينی يگانه و منم پروردگار شما، پس مرا بپرستيد»، قرار دهيم. سپاس خدای را که پيش از وجود مذاهب و فرقه‌ها و تقسيم مسلمانان به گروه‌های مختلف و دسته‌های متخاصم، نعمت ا يمان و اسلام را ارزانی ما داشت. <br>

== پانویس ==

{{پانویس}}

[[رده:منشورات مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی]]