زبیر بن عوام: تفاوت میان نسخه‌ها

<div class="wikiInfo">[[پرونده:زبیر بن عوام.jpg |جایگزین=زبیر بن عوام|زبیر بن عوام]]

{| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |

!زبیر بن عوام

|نام کامل

|زُبیر بن عَوّام قرشی اسدی

|-

|ابوعبدالله

|-

|زادگاه

|[[مکه]]

|-

|زمان [[اسلام]] آوردن

|جزء نخستین گروندگان • پس از [[ابوبکر]]

|-

|حضور در جنگ‌ها

|اکثر غزوات [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(صلی الله علیه)]]

|-

|حضور در [[جنگ جمل]] بر ضد [[علی بن ابی طالب|امام علی(علیه السلام)]]

|-

|دیگر فعالیت‌ها

|مخالفت با شورای سقیفه • خلفای سه گانه عضو شورای شش نفره • رأی به خلافت امام علی(علیه السلام) • مشارکت در قتل [[عثمان]] •

از سران جنگ جمل علیه امام علی(علیه السلام)

|به دست عَمرو بن جُرموز

|-

|در جنگ جمل (۳۶ ق)

|-

|}

'''زبیر بن عوام اسدی'''، پسر عمّه [[حضرت محمد (ص)|رسول خدا(صلی الله علیه)]]، از [[اصحاب]] رسول خدا (صلی الله علیه) و یکی از [[عشره مبشره]] از دیدگاه [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] بود. از نخستین گروندگان به [[اسلام]] و از [[مهاجران]] به [[حبشه]] است. در جریان [[سقیفه]]، حکم شورای سقیفه را نپذیرفت و از [[خلیفه|خلافت]] [[علی بن ابی طالب|امام علی(علیه السلام)]] دفاع کرد. زبیر از اعضاء شورای شش نفره بود و به نفع امام علی(علیه السلام) رأی داد. در ماجرای شورش بر علیه [[عثمان]] و قتل وی نقش مؤثری داشت. از خلافت امام علی (علیه السلام) دفاع کرد ولی چندی بعد به همراه [[طلحه]]، در مقابل امام علی (علیه السلام) ایستاد و [[جنگ جمل]] را به راه انداخت.

زبیر بن عوام با کنیه ابوعبدالله، برادرزاده [[حضرت خدیجه]] <ref>المقدسی٬ البدء و التاریخ، مکتبة الثقافة الدینیة٬ ج۵ ٬ ص ۸۳</ref> است. پدرش عوّام (برادر حضرت خدیجه) در [[جنگ فجار]] کشته شد. <ref>ابن قتیبه دینوری، المعارف، ۱۹۹۲م، ص۲۱۹</ref> مادرش صفیه دختر [[عبدالمطلب]] یعنی عمه [[حضرت محمد (ص)|حضرت محمد(صلی الله علیه)]] و [[علی بن ابی طالب|حضرت علی(علیه السلام)]] بود. <ref>مقدسی، البدء والتاریخ، مکتبة الثقافة الدینیة، ج۵، ص۸۳</ref> برخی [[آل زبیر]] را مصری‌تبار دانسته و انتساب ایشان به خاندان اصیل قریش را نمی‌پذیرند، این گروه به روایتی استناد می‌کنند که بر اساس آن خویلد بن اسد در سفر [[مصر]]، عوام را با خود به [[مکه]] آورد و در واقع عوام پسرخوانده اوست. <ref> ابن ابی الحدید، شرح نهج‌البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۱۱، ص۶۷</ref> زبیر با اسماء دختر [[ابوبکر]] ازدواج کرد. <ref>سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج‌۱، ص۲۱۷، تحقیق عبدالرحمن بن یحیی المعلمی الیمانی، حیدر آباد، مجلس دائرة المعارف العثمانیة، ط الأولی، ۱۳۸۲/۱۹۶۲.</ref>

منابع تاریخی، اسلام زبیر را بعد از مسلمان شدن ابوبکر نوشته‌اند، بعضی گفته‌اند وی در آن هنگام ۸ ساله بوده است. <ref> مقدسی، ابو نصر بن مطهر بن طاهر، البدء و التاریخ، ج‌۵، ص۸۳</ref> اما بعضی دیگر از مورخان وی را در آن هنگام نوجوانی ۱۵ ساله دانسته‌اند. <ref> ابن عبدالبر، أبو عمر یوسف بن عبدالله بن محمد (م ۴۶۳)، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج‌۲، ص۵۱۰، تحقیق علی محمد البجاوی، بیروت، ‌دار الجیل، ط الأولی، ۱۴۱۲/۱۹۹۲</ref>

<ref>ابن اثیر، علی، اسدالغابه، ج‌۲، ص۹۸</ref> در گزارشی عنوان شده که وی با حضرت علی (علیه السلام) هم‌سن بوده است. <ref> ابن عبدالبر، أبو عمر یوسف بن عبدالله بن محمد (م ۴۶۳)، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج‌۲، ص۵۱۱، تحقیق علی محمد البجاوی، بیروت، ‌دار الجیل، ط الأولی، ۱۴۱۲/۱۹۹۲.</ref> در این صورت نمی‌تواند در سن هشت‌سالگی اسلام آورده باشد و به نظر همان ۱۵ سالگی درست می‌نماید. زبیر را پنجمین یا ششمین گرونده به اسلام می‌دانند. <ref> ابن سعد بغدادی، محمد، طبقات الکبری، ج۳، ص۷۵</ref>  

اخبار زیادی درباره زبیر قبل از [[هجرت]] وجود ندارد جز اینکه وی جزو مهاجرین به حبشه به شمار آمده است. <ref>تاریخ‏ ابن‏ خلدون، ج‏۲، ص ۴۱۵</ref> هنگامی که زبیر و دیگر مهاجرین به حبشه، در آنجا به سر می‌بردند، شایع شد که [[قریش]] به [[اسلام]] گرویده‌اند، بدین جهت بعضی از مهاجرین از جمله زبیر به [[مکه]] بازگشتند. <ref> تاریخ‏ ابن‏ خلدون، ج‏۲، ص ۴۱۵</ref>

یکی از اقداماتی که پیامبر(صلی الله علیه) پس از هجرت به [[مدینه]]، انجام داد برقراری [[عقد اخوت]] بین [[مسلمانان]] بود، در آن هنگام، بین زبیر و [[عبدالله بن مسعود]] پیمان برادری بسته شد. <ref> ابن سعد، الطبقات ‏الکبری، ج‏۳، ص۷۵</ref> در روایتی دیگر، پیمان برادری میان زبیر و [[سَلَمَه بن سَلامَه بن وَقش]] یاد شده است. <ref>تاریخ‏ ابن‏ خلدون، ج‏۲، ص۴۲۳</ref>

حضور زبیر در [[جنگ بدر]]، <ref>سمعانی، الأنساب، ج‏۱، ص ۲۱۶؛ ابن سعد، الطبقات‏ الکبری، ج‏۳، ص ۷۷</ref> [[احد]] و [[فتح مکه]] گزارش شده است. <ref>ابن سعد، الطبقات‏ الکبری، ج‏۳، ص ۷۷</ref>

در [[کتاب طبقات الکبری]] آمده است: بعد از آنکه [[علی بن ابی طالب|علی(علیه السلام)]] [[حدیث]] [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(صلی الله علیه)]] را به یاد زبیر آورد؛ آن حدیثی که پیامبر(صلی الله علیه) به زبیر فرموده بود: «ای زبیر، تو به زودی با علی(علیه السلام) پیکار می کنی، درحالی که تو بر او ستمگری».

زبیر صحنه جنگ را ترک کرد و به قصد مدینه فرار کرد. <ref>دانش نامه امیرالمؤمنین (علیه السلام) بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ، محمد محمدی ری شهری، سازمان چاپ و نشر دارالحدیث، قم، 1386، ج5،ص 167</ref>

پس از کناره‌گیری زبیر، عَمرو بن جُرموز، با چند تن از یارانش، به تعقیب او پرداخت و در جایی به نام وادی السِّباع او را غافلگیرانه کشت. <ref>طبری، تاریخ، ج۴، ص۵۱۱</ref> وی سپس نزد [[حضرت علی]] رفت و به دربان گفت، برای قاتل زبیر اجازه ورود بگیر. حضرت فرمود: اجازه بده وارد شود و مژده آتش [[جهنم]] را به او بده. <ref>بلاذری، انساب الاشراف، ج۳، ص۲۵۴</ref> پیامبر(صلی الله علیه) نیز درباره قاتل زبیر فرموده بود: جایگاه قاتل زبیر آتش است. <ref>ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۱۸، ص۴۲۱</ref>

امام از کشته شدن زبیر اظهار ناخشنودی کرد و چون شمشیر وی را دید، با یادآوری دلیری‌های زبیر در [[جنگ‌های صدر اسلام]] فرمود: این شمشیر بار‌ها اندوه را از چهره [[رسول خدا]] زدود. <ref>ابن سعد، طبقات کبری، ج۳، ص ۷۸</ref>

[[ابن جوزی |ابن جوزی حنبلی]] در تاریخ خود می‌نویسد: «در سال ۳۸۶ ه‍.ق اهالی [[بصره]] پس از وقوع اتفاقاتی، بر روی قبر زبیر مسجد و [[گنبد]] و [[بارگاه]] ساختند و اموال زیادی را [[وقف]] آنجا کردند». <ref>ابن جوزی، المنتظم فی تواریخ الملوک و الامم، ج ۱۴، ص۳۸۳</ref>