۸۵٬۸۳۹
ویرایش
جز (جایگزینی متن - ' نمی شود' به ' نمیشود') |
جز (جایگزینی متن - '[[جعفر بن محمد (صادق)(ع)' به '[[جعفر بن محمد (صادق)') |
||
(۲۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
'''زکات''' از واجبات مالی در دین [[اسلام]] است که بر اساس آن [[مسلمانان]] باید مقدار معینی از ۹ قلم کالا برای مصرف در زندگی فقرا و سایر امور عمومی اجتماعی بپردازند. این ۹ کالا عبارتند از <big>نقدین</big> (طلا و نقره)، <big>انعام ثلاثه</big> (گاو، گوسفند و شتر) و <big>غلات اربعه</big> (گندم، جو، کشمش و خرما). مقدار پرداختی هر یک از این کالاها متفاوت است و در [[فقه]]<ref>ر. ک:مقاله فقه</ref> تعیین شده است. | '''زکات''' از واجبات مالی در دین [[اسلام]] است که بر اساس آن [[مسلمانان]] باید مقدار معینی از ۹ قلم کالا برای مصرف در زندگی فقرا و سایر امور عمومی اجتماعی بپردازند. این ۹ کالا عبارتند از <big>نقدین</big> (طلا و نقره)، <big>انعام ثلاثه</big> (گاو، گوسفند و شتر) و <big>غلات اربعه</big> (گندم، جو، کشمش و خرما). مقدار پرداختی هر یک از این کالاها متفاوت است و در [[فقه]]<ref>ر. ک:مقاله فقه</ref> تعیین شده است. | ||
خط ۲۳: | خط ۷: | ||
=معنای لغوی زکات= | =معنای لغوی زکات= | ||
زکات از ریشه لغوی «ز ک و» دلالت بر رشد و نمو و زیاد شدن دارد. <ref>ابن فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۳، ص۱۶ ـ ۱۷</ref> خلیل بن احمد درباره معنای لغوی زکات میگوید: زکات مال به معنای پاک کردن آن است و جمله «زکا الزرع یزکو زکاء» به معنای رشد کردن کشتزار و محصولات میباشد. <ref>فراهیدی، کتاب العین، ج۵، ص۳۹۴ </ref> [[راغب اصفهانی]] اصل زکات را به معنای رشدی که از برکت خداوند به دست آمده میداند. <ref>راغب اصفهانی، المفردات، ماده «زکو»</ref> و [[ | زکات از ریشه لغوی «ز ک و» دلالت بر رشد و نمو و زیاد شدن دارد. <ref>ابن فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۳، ص۱۶ ـ ۱۷</ref> خلیل بن احمد درباره معنای لغوی زکات میگوید: زکات مال به معنای پاک کردن آن است و جمله «زکا الزرع یزکو زکاء» به معنای رشد کردن کشتزار و محصولات میباشد. <ref>فراهیدی، کتاب العین، ج۵، ص۳۹۴ </ref> [[راغب اصفهانی]] اصل زکات را به معنای رشدی که از برکت خداوند به دست آمده میداند. <ref>راغب اصفهانی، المفردات، ماده «زکو»</ref> و [[سید محمد حسین طباطبایی]] معنای لغوی زکات را تطهیر میداند. <ref> طباطبایی، المیزان، ج ۱۵، ص۹؛ ترجمه المیزان، ج ۱۵، ص۱۲ </ref> | ||
=مفهوم زکات= | =مفهوم زکات= | ||
خط ۲۹: | خط ۱۳: | ||
«زکات» در لغت یعنی نموّ، «زَکا الزَّرْعُ» یعنی زراعت رشد کرد و پاک شد. آری، بریدن شاخههای درخت انگور در ظاهر کوتاه کردن درخت است، ولی در واقع، سبب رشد آن میشود. | «زکات» در لغت یعنی نموّ، «زَکا الزَّرْعُ» یعنی زراعت رشد کرد و پاک شد. آری، بریدن شاخههای درخت انگور در ظاهر کوتاه کردن درخت است، ولی در واقع، سبب رشد آن میشود. | ||
در [[شرع اسلام]]، زکات اسم صدقۀ واجب از مال است. و زکاتدهندگان به وسیله دادن زکات نزد خدای سبحان پاک | در [[شرع اسلام]]، زکات اسم صدقۀ واجب از مال است. و زکاتدهندگان به وسیله دادن زکات نزد خدای سبحان پاک میگردند و قول خداوند متعال به همین معنا اشاره دارد که فرمود: خُذْ مِنْ امْوالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَ تُزَکیهِمْ بِها... ؛ <ref>سوره توبه، آیه ۱۰۳</ref> از داراییهایشان صدقه (زکات) بستان تا بدان وسیله آنان را پاک و منزه سازی. <ref> احکام روزه، نعمت الله یوسفیان، ص ۶۳</ref> | ||
=معنای اصطلاحی زکات= | =معنای اصطلاحی زکات= | ||
خط ۴۰: | خط ۲۴: | ||
=زکات در قرآن= | =زکات در قرآن= | ||
زکات، یکی از عباداتی است که پرداخت آن به [[قصد قربت]] نیاز دارد و اثر تربیتی عمیقی در روح انسان میگذارد. لذا [[قرآن کریم]] بعد از آن که دستور گرفتن زکات را به [[ | زکات، یکی از عباداتی است که پرداخت آن به [[قصد قربت]] نیاز دارد و اثر تربیتی عمیقی در روح انسان میگذارد. لذا [[قرآن کریم]] بعد از آن که دستور گرفتن زکات را به [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)]] میدهد، در بیان فلسفه آن میفرماید: تو با این کار، آنها را پاک میکنی و رشد و نمو میدهی؛ خُذ من اموالهم صدقة تطهّرهم و تزکیهم بها؛ <ref> سوره توبه، آیه ۱۰۳</ref> آنها را از رذایل اخلاقی، از دنیاپرستی و دنیادوستی پاک میکنی و نهال نوع دوستی و سخاوت و توجه به حقوق مستمندان را در آنها پرورش میدهی. اگر مسلمانان این فریضه الهی را برپا کنند، فقر و بدبختی از میان جوامع اسلامی از بین میرود. | ||
در قرآن کریم واژه زکات به همراه مشتقاتش، ۵۹ مرتبه در ۲۹ سوره و ۵۶ آیه به کار رفته، که ۲۷ مورد در کنار نماز آمده است. بلکه در توصیف نمازگزاران واقعی میگوید: آنها کسانی هستند که در اموالشان برای سائل و محروم، حقی معلوم وجود دارد. از طرفی هر یک از کلمات زکات و برکت و واژههای مربوط به آنها ۳۲ بار در قرآن آمده است و این یعنی، زکات مساوی با برکت است. | در قرآن کریم واژه زکات به همراه مشتقاتش، ۵۹ مرتبه در ۲۹ سوره و ۵۶ آیه به کار رفته، که ۲۷ مورد در کنار نماز آمده است. بلکه در توصیف نمازگزاران واقعی میگوید: آنها کسانی هستند که در اموالشان برای سائل و محروم، حقی معلوم وجود دارد. از طرفی هر یک از کلمات زکات و برکت و واژههای مربوط به آنها ۳۲ بار در قرآن آمده است و این یعنی، زکات مساوی با برکت است. | ||
خط ۵۷: | خط ۴۱: | ||
# برخی از آیات کسانی را که زکات نمیدهند در ردیف [[کفار]] قلمداد کردهاند، مانند سوره فصلت آیه ۷. | # برخی از آیات کسانی را که زکات نمیدهند در ردیف [[کفار]] قلمداد کردهاند، مانند سوره فصلت آیه ۷. | ||
علامه طباطبایی (رحمه الله) آیه خُذ مِن اموالهم صدقة تطهرهم و تزکیهم بها... <ref>سوره توبه آیه ۱۰۳</ref> را آیه وجوب زکات دانسته و نوشته است: این آیه شریفه متضمن حکم زکات مالی است، که خود یکی از ارکان [[شریعت]] و دین اسلام است؛ هم ظاهر آیه این امر را میرساند و هم اخبار بسیاری که از طریق ائمه (ع) و از غیر ایشان نقل شده است». <ref>المیزان، ج ۹، ص ۳۷۷؛ ترجمه المیزان، ج ۹، ص ۵۱۲</ref> | علامه طباطبایی (رحمه الله علیه) آیه خُذ مِن اموالهم صدقة تطهرهم و تزکیهم بها... <ref>سوره توبه آیه ۱۰۳</ref> را آیه وجوب زکات دانسته و نوشته است: این آیه شریفه متضمن حکم زکات مالی است، که خود یکی از ارکان [[شریعت]] و دین اسلام است؛ هم ظاهر آیه این امر را میرساند و هم اخبار بسیاری که از طریق ائمه (ع) و از غیر ایشان نقل شده است». <ref>المیزان، ج ۹، ص ۳۷۷؛ ترجمه المیزان، ج ۹، ص ۵۱۲</ref> | ||
=زکات در روایات= | =زکات در روایات= | ||
خط ۶۳: | خط ۴۷: | ||
'''زکات پل اسلام است''' | '''زکات پل اسلام است''' | ||
رسول خدا (ص) میفرماید: «الزَّکاةُ قَنْطَرَةُ الْاسْلامِ فَمَنْ ادَّاها جازَ الْقَنْطَرَةَ وَ مَنْ مَنَعَهَا احْتَبَسَ دُوْنَها وَ هِیَ تُطْفِیءُ غَضَبَ الرَّبِّ؛ زکات، پل اسلام است هر کس آن را بپردازد از پل عبور کرده و هر کس آن را نپردازد در زیر آن پل زندانی | رسول خدا (ص) میفرماید: «الزَّکاةُ قَنْطَرَةُ الْاسْلامِ فَمَنْ ادَّاها جازَ الْقَنْطَرَةَ وَ مَنْ مَنَعَهَا احْتَبَسَ دُوْنَها وَ هِیَ تُطْفِیءُ غَضَبَ الرَّبِّ؛ زکات، پل اسلام است هر کس آن را بپردازد از پل عبور کرده و هر کس آن را نپردازد در زیر آن پل زندانی میشود و زکات خشم پروردگار را فرو مینشاند». <ref> بحارالانوار، ج ۷۴، ص ۴۰۵</ref> | ||
'''زکات قرین نماز''' | '''زکات قرین نماز''' | ||
از [[ | از [[محمد بن علی (باقر العلوم)]] <ref>ر. ک:مقاله امام باقر (ع)</ref> نقل شده است که خداوند تبارک و تعالی نماز و زکات را قرین یکدیگر ساخته و فرموده است: وَأَقیمُوا الصَّلاةَ وَ آتَوُا الزَّکاةَ؛ به یاد دارید نماز را و بپردازید زکات را، پس آن کس که نماز را به پا میدارد ولی زکات را نمیپردازد، گویی که نماز را هم به پا نداشته است. <ref>وسائل الشیعه، محمد بن حسن، حر عاملی، ج ۹، ص ۲۲</ref> | ||
'''زکات مایه آزمایش ثروتمندان''' | '''زکات مایه آزمایش ثروتمندان''' | ||
[[ | [[جعفر بن محمد (صادق)]] <ref>ر. ک:مقاله امام صادق(ع)</ref> درباره زکات میفرماید: همانا خداوند زکات را جهت آزمایش ثروتمندان و یاری فقیران قرار داد و اگر مردم زکات اموال خود را بپردازند، مسلمانی فقیر و نیازمند باقی نخواهد ماند و به آنچه که خداوند واجب نموده بینیاز خواهد شد؛ و مردم فقیر، محتاج، گرسنه و عریان نمیشوند مگر به خاطر گناه ثروتمندان. <ref>وسائل الشیعه، ج ۶، ص ۴</ref> | ||
'''نپرداختن زکات موجب هلاکت''' | '''نپرداختن زکات موجب هلاکت''' | ||
خط ۸۵: | خط ۶۹: | ||
و نیز فرمود: یا علی! ده گروه از امت من کافر میشوند که یکی از گروهها کسانی هستند که زکات نمیپردازند. رسول خدا (ص) در آخرین خطبه خود فرمود: ای مردم! زکات اموال خود را بپردازید. پس هر کس زکات نپردازد، برای او نه نمازی است و نه حجی و نه جهادی. <ref> مستدرک، ج ۱، ص ۵۰۷</ref> | و نیز فرمود: یا علی! ده گروه از امت من کافر میشوند که یکی از گروهها کسانی هستند که زکات نمیپردازند. رسول خدا (ص) در آخرین خطبه خود فرمود: ای مردم! زکات اموال خود را بپردازید. پس هر کس زکات نپردازد، برای او نه نمازی است و نه حجی و نه جهادی. <ref> مستدرک، ج ۱، ص ۵۰۷</ref> | ||
در روایتهای دیگری آمده است که پرداختن زکات نشان بخشندگی، و خودداری از آن، نشانه بخل ورزیدن است. همچنین بر این نکته تأکید شده است که پرداختن زکات هیچ گاه موجب کاستی مال زکات دهنده نمیشود و بر مال کسی هم که از دادن آن خودداری | در روایتهای دیگری آمده است که پرداختن زکات نشان بخشندگی، و خودداری از آن، نشانه بخل ورزیدن است. همچنین بر این نکته تأکید شده است که پرداختن زکات هیچ گاه موجب کاستی مال زکات دهنده نمیشود و بر مال کسی هم که از دادن آن خودداری میورزد چیزی افزوده نمیگردد. از این بالاتر، ثروتمندان با پرداختن زکات، اموال شان را بیمه میکنند و طبق یک روایت، اگر مالی در دریا یا خشکی تلف گردد، دلیلش را باید در خودداری از پرداخت زکات جستجو کرد. <ref>برای آگاهی بیشتر ر. ک وسایل الشیعه، ج ۹، باب «زکات»</ref> | ||
=چرا زکات واجب= | =چرا زکات واجب= | ||
زکات از جمله ضروریات [[دین]] است و در اهمیت آن همین بس که در قرآن کریم به طور مکرر به وجوب آن در ردیف نماز تصریح شده است. <ref> سوره بقره(۲)، آیات ۴۳، ۸۳، ۱۱۰ و ۱۷۷؛ سوره نساء(۴)، آیه ۷۷؛ سوره نور(۲۴)، آیه ۵۶؛ سوره حج(۲۲)، آیه ۷۸ و...</ref> در روایات معصومین (ع) نیز نسبت به آن بسیار سفارش شده است و کسانی که زکات مال خود را | زکات از جمله ضروریات [[دین]] است و در اهمیت آن همین بس که در قرآن کریم به طور مکرر به وجوب آن در ردیف نماز تصریح شده است. <ref> سوره بقره(۲)، آیات ۴۳، ۸۳، ۱۱۰ و ۱۷۷؛ سوره نساء(۴)، آیه ۷۷؛ سوره نور(۲۴)، آیه ۵۶؛ سوره حج(۲۲)، آیه ۷۸ و...</ref> در روایات معصومین (ع) نیز نسبت به آن بسیار سفارش شده است و کسانی که زکات مال خود را نمیپردازند بی دین شمرده شدهاند. <ref> بحارالانوار، ج ۹۶، ص ۱۱</ref> | ||
فلسفه پرداخت زکات ریشه کنی فقر از جامعه اسلامی است و به راستی اگر مسلمانان به این دستور حیاتبخش به خوبی عمل کنند در جامعه اسلامی فقیری باقی نخواهد ماند. | فلسفه پرداخت زکات ریشه کنی فقر از جامعه اسلامی است و به راستی اگر مسلمانان به این دستور حیاتبخش به خوبی عمل کنند در جامعه اسلامی فقیری باقی نخواهد ماند. | ||
خط ۱۳۷: | خط ۱۲۱: | ||
# مالک؛ باید بالغ، عاقل و آزاد باشد و بتواند در آن مالی که زکاتش واجب است، تصرف کند. در غیر این صورت زکات واجب نیست. | # مالک؛ باید بالغ، عاقل و آزاد باشد و بتواند در آن مالی که زکاتش واجب است، تصرف کند. در غیر این صورت زکات واجب نیست. | ||
# مال مورد نظر به مقدار نصاب باید برسد.<ref>خمینی، سید | # مال مورد نظر به مقدار نصاب باید برسد.<ref>خمینی، سید روحالله، توضیح المسائل، ص 383، قم، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ اول، 1426ق</ref> | ||
'''مذهب اهل سنت''' | '''مذهب اهل سنت''' | ||
خط ۱۷۵: | خط ۱۵۹: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده:مفاهیم | [[رده:مفاهیم و اصطلاحات]] | ||
[[رده:مفاهیم | [[رده:مفاهیم و اصطلاحات اسلامی]] |