سامرا: تفاوت میان نسخه‌ها

<div class="wikiInfo">[[پرونده:سامرا.jpg|بندانگشتی|سامرا]]</div>

== تاریخچه ==

معتصم بالله [[عباسیان|خلیفه عباسی]] (خلافت از ۲۱۸ قمری) دستور ساختن شهر را داد و پس از اتمام به آنجا نقل مکان کرد. بدین ترتیب پایتخت خلافت از شهر بغداد به سامرا منتقل شد. این شهر به نام سازنده آن عسکر المعتصم نیز نامیده می‌شد. لقب عسکری حسن عسکری امام یازدهم شیعه برگرفته از این نام است.

تا سال ۲۵۶ ه. هشت خلیفه از این شهر حکمرانی و خلافت نمودند. در این سال المعتمد علی اللَّه عباسی بار دیگر به بغداد بازگشت و آنجا را پایتخت خلافت قرار داد. سامرا طی مدت سه دهه پایتختی، توسعه فراوانی یافت و تعداد زیادی از کاخ‌ها و تفریح‌گاه‌ها و مساجد در این شهر ساخته شد<ref>قمی، محمدرضا: اماکن زیارتی و سیاحتی عراق. ویراستار علی ورسه‌ای: [تهران]: نشر مشعر، ۱۳۷۹. ص: ۷۰</ref>. سامرا در سال ۲۲۷ هجری، که معتصم مرد، به قدری آباد بود که در شکوه و جلال کاخ‌ها و زیبایی ابنیه با بغداد رقابت می‌کرد. شکوه و جلال سامرا تا زمانی پایید که خلفای عباسی آن‌جا را مقر خلافت خود قرار داده بودند. پس از بازگشت آنان به بغداد شکوه و جلال و عظمت سامرا به پایان رسید و آن کاخ‌ها یکی پس از دیگری رو به ویرانی نهاد<ref>لسترینج، گای (۱۳۹۳). جغرافیای تاریخی سرزمین‌های خلافت شرقی. تهران: علمی و فرهنگی. صص. ۶۰ و ۶۱. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۴۴۵-۱۰۵-۸</ref>.

===حرم عسکریین ===

=== تخریب حرم عسکریین  ===

=== سرداب مقدس ===

=== مدفونان ===

# [[نرجس خاتون]] مادر امام زمان (عجل الله تعالی فرجه) که قبرش داخل ضریح و پشت سر امامین عسکریین قرار دارد؛

# حسین بن علی الهادی فرزند امام هادی (علیه السلام) و برادر امام عسکری(علیه السلام)؛

# سمانه یا [[سمانه مغربیه]] ملقب به «ام الفضل» مادر امام هادی (علیه السلام) که در کنار فرزندش دفن شد؛

# سوسن مادر امام عسکری (علیه السلام)؛

# جمیل بن دراج از محدثان [[مذهب شیعه|شیعه]]، در منطقه دُجَیل در روستای طارمیه؛

# ابوهاشم جعفری از محدثان و راویان شیعه؛ قبر او داخل ضریح عسکریین است؛

# ابن سکیت ابویوسف یعقوب بن اسحاق اهوازی؛

# [[نجاشی]] دانشمند رجالی شیعه؛ نجاشی در سال ٣٧٢ متولّد و در سال ۴۵٠ در مطیرآباد وفات یافته است، مطیرآباد یا «میطره» روستایی در نواحی سامرا است<ref>صحتی سردرودی، گزیده سیمای سامرا سینای سه موسی، ص ۱۱۶</ref>؛

# زید بن موسی بن جعفر (علیه السلام) معروف به زید النار<ref>ابن‌بابویه، ص ۴۹۴</ref>؛

# محمد بن علی الهادی معروف به امامزاده سید محمد، مدفون در شهر بلد در ۴۵ کیلومتری شهر سامراء<ref>احسان مقدس، ص۳۱۲</ref>>

=== مسجد جامع‌ ===

جوسق یا کوشک‌ خاقانی‌ کاخ معتصم عباسی است که بقایای آن در شمال سامرا، واقع است. ساختن این کاخ، هم‌زمان با تاسیس سامرا، به دستور معتصم در سال ۲۲۱ ه. ق، آغاز شد<ref>عقوبی، احمد بن ابی‌یعقوب، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۴۷۳</ref>.

اما به علت اینکه ساخت آن به فتح بن خاقان (متوفای ۲۴۷ ه. ق) وزیر متوکل عباسی، نسبت داده می‌شود، ازاین‌رو به جوسق خاقانی، معروف گشته است<ref>یعقوبی، احمد بن ابی‌یعقوب، تاریخ الیعقوبی، ج۱، ص۲۵۸</ref>.

پس از انتقال مجدد پایتخت خلافت عباسی از سامرا به بغداد، جوسق خاقانی، ویران شد و از مصالح آن برای احداث بناهای جدید سامرا، استفاده گردید. از اوایل قرن چهاردهم، این بنا مورد توجه باستان‌شناسان قرار گرفت و در فاصله سال‌های ۱۹۰۷ تا ۱۹۸۸ م، در چند مرحله، کاوش‌های باستان‌شناسی در این کاخ اجرا گردید و بخش‌هایی از آن، شناسایی شد.

=== قصر المعشوق و قصر الجص‌ ===

قصر الجص، کاخ مهم دیگری است که در منطقه حویلات، در شمال قصر المعشوق، واقع است. معتصم عباسی، این کاخ را بنا کرده و نمای آن به شکل مربع است. در ساخت آن، از آجر، گچ و خشت استفاده شده است و دیوار سالن‌های آن، دارای تزیینات می‌باشد<ref>امین، حسن، دایرة المعارف الاسلامیة الشیعیه، ج۱۳، ص۱۴۲</ref>.

هرتسفلد، باستان‌شناس آلمانی، اشاره کرده است که در جریان کاوش‌های باستان‌شناسی خود در این بنا، در سال ۱۹۱۱ م، در سردابه‌ای زیر بنا، سه قبر یافته است که با توجه به اشاره‌ مورخان، مبنی بر وفات و دفن سه تن از خلفای عباسی کنار یکدیگر در سامرا، بنابراین به احتمال زیاد، این بنا را باید مقبره آنها دانست. این سه خلیفه عباسی، عبارت‌اند از: منتصر (متوفای ۲۴۸ ه. ق)، معتز (متوفای ۲۵۵ ه. ق) و مهتدی (متوفای ۲۵۶ ه. ق).

== روئیت امام زمان در سامرا ==

بر امام عسکری (علیه‌السّلام) وارد شدم و او بر سکویی در سرا نشسته بود و سمت راست او اتاقی بود که پرده‌های آن آویخته بود. گفتم: «ای آقای من! صاحب الامر کیست؟» فرمود: «پرده را بردار.» پرده را بالا زدم؛ پسر بچه‌ای به قامت پنج وجب بیرون آمد، با پیشانی درخشان و رویی سپید و چشمانی درافشان و دو کتف ستبر و دو زانوی برگشته، خالی بر گونه راستش و گیسوانی بر سرش بود، آمد و بر زانوی پدرش، ابومحمد نشست، آن‌گاه به من فرمود: «این، صاحب شما است.» سپس امام بدو فرمود: «پسرم! تا هنگام معلوم داخل شو.» داخل اتاق شد و من بدو می‌نگریستم. به من فرمود: «یعقوب! به داخل اتاق برو و ببین آن‌جا کیست.» من داخل شدم، اما کسی را ندیدم<ref>۲۳صدوق، محمد بن علی، الدین و تمام النعمه، ج۲، ص۴۰۷</ref>.

== پانویس ==