سجده بر زمین و استفاده از مهر: تفاوت میان نسخه‌ها

==اهمیت سجده==

در حدیث آمده که هیچ کار انسان برای شیطان ناراحت‏‌کننده‏‌تر از سجده نیست، و در حدیثی دیگر [[محمد (ص) خاتم الانبیاء|پیغمبر اکرم (صلی‌الله علیه و آله)]] به یکی از یاران خود فرمود: «وَ إِذَا أرَدْتَ أنْ یَحْشُرَکَ اللهُ مَعِی یَوْمَ الْقِیَامَةِ فَأطِلِ السُّجُودَ بَیْنَ یَدَیِ اللهِ الوَاحِدِ الْقَهّارِ»اگر می‌‌‏خواهی در قیامت با من محشور شوی برای خداوند قهّار سجده‌‏های طولانی بجا آور <ref>(سفینة البحار، مادّه سجود.)</ref>.

==سجود مختص خداست==

==سجده شرایط و آدابی دارد که یکی از آنها چیزی است که می‌‌توان بر آن سجده کرد==

فقهای اهل‌سنت عموماً معتقد به جواز سجده بر همه چیز هستند البتّه گروهی از آنان سجده بر آستین لباس یا گوشه عمامه و مانند آن را استثنا کرده و جایز ندانسته‏ اند.  

در مساجد ایران و عراق و کشورهای شیعه‏‌نشین که تمام مساجد مفروش است، قطعه خاکی را به نام «مهر نماز» درست کرده و آن را روی فرش گذارده و بر آن سجده می‌‏کنند تا پیشانی که اشرف اعضای انسان است، در پیشگاه خداوند به خاک ساییده شود و نهایت تواضع در پیشگاه خدا به عمل آید. گاه این قطعه خاک را از تربت شهیدان انتخاب می‌‏کنند که یادآور جانفشانی‏‌های آنها در راه خدا باشد و حضور قلب بیشتری در نماز حاصل کنند، و تربت شهیدان کربلا را بر دیگران ترجیح می‌‏دهند، ولی نه همیشه مقیّد به تربت هستند و نه خاک، بلکه همان‏طور که گفته شد بر سنگ‏‌های کف مساجد- مانند مسجد‌الحرام و مسجد النبی (صلی‌الله علیه و آله)- به راحتی سجده می‌‏کنند. (دقّت کنید)<ref>مکارم شیرازى، ناصر، شیعه پاسخ مى گوید، 1جلد، مدرسة الإمام علی بن أبی‌طالب ‌علیه‌السلام - قم - ایران، چاپ: 8.</ref>

==احادیث و سیره پیامبر اسلام (صلی‌الله علیه و آله)==

====الف) حدیث معروف نبوی در مورد سجده بر زمین‏====

«جُعِلَتْ لِیَ الأرْضُ مَسْجِداً وَ طَهُوراً؛ زمین برای من محلّ سجده و طهارت (تیمّم) قرار داده شده است». <ref>صحیح بخارى، جلد 1، صفحه 91 و سنن بیهقى، جلد 2، صفحه 433( در کتب بسیار دیگرى نیز این حدیث نقل شده است).</ref>

====ب) سیره پیامبر====

عایشه نیز می‌‏گوید: «ما رأیت رسول الله متقیاً وجهه بشی‏ء؛ من هرگز ندیدم پیامبر اکرم (صلی‌الله علیه و آله) (به هنگام سجده) پیشانی خود را به چیزی بپوشاند». <ref>مصنف ابن ابى شیبه، جلد 1، صفحه 397.</ref>

ابن حجر در شرح این حدیث می‌‏گوید: این حدیث اشاره به این است که اصل در سجده این است که پیشانی به زمین برسد ولی در موقع عدم توانایی واجب نیست. <ref>فتح البارى، جلد 1، صفحه 404.</ref><br>

===سیره صحابه===

====1- جابر بن عبدالله انصاری====

می‏گوید: «کنت اصلّی مع النبی (صلی‌الله علیه و آله) الظهر فآخذ قبضة من الحصی فاجعلها فی کفّی ثم احولها إلی الکف الأخری حتّی تبرد ثمّ اضعها لجبینی حتّی اسجد علیها من شدّة الحرّ؛ من با پیغمبر اکرم (صلی‌الله علیه و آله) نماز ظهر می‌‏خواندم، مقداری از سنگریزه‌‏ها را در یک کف دست می‌‏گرفتم و آن را از این دست به آن دست می‌‏کردم تا خنک شود و بر آن سجده کنم، این کار به خاطر شدّت گرما بود». <ref>مسند احمد، جلد 3، صفحه 327؛ سنن بیهقى، جلد 1، صفحه 439.</ref> این حدیث به خوبی نشان می‌‏دهد که اصحاب پیامبر (صلی‌الله علیه و آله) مقیّد بودند بر زمین سجده کنند، حتّی برای موقع گرما چاره می‌‏اندیشیدند. اگر سجده بر زمین لازم نبود این کار پرزحمت لزومی نداشت.  

====2- برخی اصحاب به شهادت انس بن مالک====

انس بن مالک می‌‏گوید: «کنّا مع رسول الله (صلی‌الله علیه و آله) فی شدّة الحرّ فیأخذ أحدنا الحصباء فی یده فإذا برد وضعه و سجد علیه؛ ما در شدّت گرما در خدمت رسول خدا (صلی‌الله علیه و آله) بودیم بعضی از ما سنگریزه را در دستش می‌‏گرفت تا خنک شود سپس آن را بر زمین می‌‏نهاد و بر آن سجده می‌‏کرد». <ref>السنن الکبرى بیهقى، جلد 2، صفحه 106.</ref> این تعبیر نیز نشان می‌‏دهد که این کار در بین اصحاب رایج بوده است.  

====3- ابن مسعود====

====4- در حالات مسروق بن اجدع====  

از یاران ابن مسعود آمده است: «کان لا یرخص فی السجود علی غیر الأرض حتّی فی السفینة و کان یحمل فی السفینة شیئاً یسجد علیه؛ او اجازه نمی‌‌‏داد بر غیر زمین سجده کنند، حتّی هنگامی که به کشتی سوار می‌‏شد، چیزی با خود به کشتی می‌‏برد و بر آن سجده می‌‏کرد». <ref>طبقات الکبرى، ابن سعد، جلد 6، صفحه 53.</ref>  

====5- علی بن عبدالله بن عبّاس====

علی بن عبدالله بن عبّاس به «رزین» نوشت: «ابعث إلیّ بلوح من أحجار المروة علیه اسجد؛ قطعه صافی از سنگ‏های «مروه» برای من بفرست تا بر آن سجده کنم». <ref>اخبار مکّه ازرقى، جلد 2، صفحه 151.</ref>

====6- عمر بن عبدالعزیز====

در نقل دیگری در کتاب فتح الباری (شرح صحیح بخاری) آمده است: «کان عمر بن عبدالعزیز لا یکتفی بالخمرة بل یضع علیها التراب و یسجد علیه؛ عمر بن عبدالعزیز قناعت به سجده بر حصیر نمی‌‌‏کرد بلکه مقداری خاک بر آن می‌‏گذارد و بر آن سجده می‌‏کرد». <ref>فتح البارى، جلد 1، صفحه 410.</ref>

===روایتی از امامان اهل‌بیت (علیهم‌السلام)===

فرمود: «لَانَّ السُّجُودَ هُوَ الْخُضُوعُ لِلّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَلَا یَنْبَغِی أنْ یَکُونَ عَلَی مَا یُؤْکَلُ وَ یُلْبَسُ لَانَّ أبْنَاءَ الدُّنْیَا عَبِیدُ مَا یَأْکُلُونَ وَ یَلْبَسُونَ وَ السَّاجِدُ فِی سُجُودِهِ فِی عِبَادَةِ اللهِ فَلَا یَنْبَغِی أنْ یَضَعَ جَبْهَتَهُ فِی سُجُودِهِ عَلَی مَعْبُودِ أبْنَاءِ الدُّنْیَا الَّذِینَ اغْتَرُّوا بِغُرُورِهَا ؛ زیرا سجود خضوع برای خداوند متعال است و سزاوار نیست بر خوردنی‏ها و پوشیدنی‏ها سجده کرد، زیرا دنیاپرستان بنده خوردنی‏ها و پوشیدنی‏ها می‌‌باشند و کسی که سجده می‌‌کند در حال سجود مشغول عبادت خداست. بنابراین سزاوار نیست پیشانی را در سجده‏اش بر چیزی بگذارد که معبود دنیاپرستانی است که فریفته زرق و برق دنیا هستند. <br>

==منابع==

==پی نویس: ==

[[رده: مقالات]]

[[رده: مفاهیم اسلامی]]