|
|
| (۲۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| <div class="references" style="margin: 0px 0px 10px 0px; max-height: 300px; overflow: auto; padding: 3px; font-size:95%; background: #FFA500; line-height:1.4em; padding-bottom: 7px;"><noinclude> | | <div class="wikiInfo">[[پرونده:سوره حج.jpg |جایگزین=سوره حج]]</div> |
| [[پرونده:Ambox clock.svg|60px|بندانگشتی|راست]] | | '''سوره حجّ'''، بیست‌ودومین سوره [[قرآن کریم]] در ترتیب مصحف و یکصد و سومین سوره در ترتیب [[نزول]] می‌باشد. گرچه در مورد [[مکی]] یا [[مدنی]] بودن آن در میان مفسران اختلاف وجود دارد. این سوره به دلیل آنکه برخی از آیاتش در مورد [[حج]] است به این نام خوانده می‌شود. |
| <br> | | این سوره شامل چندین حکم فقهی [[حج]] مانند وجوب حج، احکام قربانی، حلال بودن گوشت حیوانات، وجوب [[طواف]] خانه خدا در حج و... است. برای قرائت این سوره ثوابی همانند پاداش حج‌گذار و عمره‌گذار نقل شده است. |
| '''''نویسنده این صفحه در حال ویرایش عمیق است. '''''<br> | |
|
| |
|
| '''یکی از نویسندگان مداخل ویکی وحدت مشغول ویرایش در این صفحه می باشد. این علامت در اینجا درج گردیده تا نمایانگر لزوم باقی گذاشتن صفحه در حال خود است. لطفا تا زمانی که این علامت را نویسنده کنونی بر نداشته است، از ویرایش این صفحه خودداری نمائید. '''
| | == حج == |
| <br> | | در لغت به معنی قصد پی در پی و در شریعت قصد خانه خداست برای انجام اعمال بخصوص<ref>قاموس قرآن، ج2، ص105.</ref>. |
| ''آخرین مرتبه این صفحه در
| |
| </div> | |
| <div class="wikiInfo">[[پرونده:سوره حج.jpg |جایگزین=سوره حج]]
| |
| {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
| |
| !نام
| |
| !سوره حج
| |
| |-
| |
| |شماره سوره
| |
| |۲۲
| |
| |-
| |
| |ترتیب نزول
| |
| |۱۰۴
| |
| |-
| |
| |جزء
| |
| |۱۷
| |
| |-
| |
| |مکی/مدنی
| |
| |مدنی
| |
| |-
| |
| |تعداد آیات
| |
| |۷۸
| |
| |-
| |
| |تعداد کلمات
| |
| |۱۲۸۲
| |
| |-
| |
| |تعداد حروف
| |
| |۵۳۱۵
| |
| |-
| |
| |}
| |
| </div>
| |
|
| |
|
| '''سوره حجّ'''، بیست‌ودومین سوره [[قرآن کریم]] در ترتیب مصحف ، و یکصد و سومین سوره در ترتیب [[نزول]] می‌باشد. گرچه در مورد [[مکی]] یا [[مدنی]] بودن آن در میان مفسران اختلاف وجود دارد. این سوره به دلیل آنکه برخی از آیاتش در مورد [[حج]] است به این نام خوانده می‌شود.
| | == مفهوم کلی سوره == |
| این سوره شامل چندین حکم فقهی [[حج]] مانند وجوب حج، احکام قربانی، حلال بودن گوشت حیوانات، وجوب [[طواف]] خانه خدا در حج و... است. برای قرائت این سوره ثوابی همانند پاداش حج‌گذار و عمره‌گذار نقل شده است.
| | * دلایل منطقی آغازگر هستی؛ |
| | * دلایل و شواهد فرجام هستی؛ |
| | * آیین شکوه‌مند حج و فلسفه احکام آن؛ |
| | * مراحل آفرینش انسان؛ |
| | * سرگذشت عبرت آموز پیامبران الهی<ref>تفسير قرآن مهر، ج 13، ص 243.</ref>. |
|
| |
|
| =حج= | | == علت نام‌گذاری == |
| | «سوره حج»؛ تنها نام این سوره «حجّ» است که در اصل به معنای «قصد و آهنگ» است، ولی در اصطلاح به یکی از عبادت‌های اسلامی که جزء [[فروع دين|فروع دین]] است گفته می‌شود<ref>همان، ص .245</ref>. |
|
| |
|
| در لغت به معنى قصد پى در پى و در شريعت قصد خانه خداست براى انجام اعمال بخصوصي<ref>قاموس قرآن، ج2، ص105 .</ref>.
| | == اهداف و آموزه‌ها == |
| | هدف‌های اساسی سوره حج عبارت‌اند از: |
|
| |
|
| =مفهوم کلی سوره=
| | # اشاراتی به مبدأ و قدرت مطلق خدا در دنیا و [[آخرت]]؛ |
| | # اشاراتی به [[معاد]] و دلایل آن؛ |
| | # بیان پاره‌ای از احکام و قوانین اسلامی برای مردم<ref>تفسير قرآن مهر، ج 13، ص 246.</ref>. |
|
| |
|
| * دلايل منطقى آغازگر هستى ؛
| | == محتوا و موضوعات == |
| * دلايل و شواهد فرجام هستى ؛
| | از نظر محتوا مطالب سوره حج را به چند بخش می‌توان تقسیم کرد: |
| * آيين شكوه مند حج و فلسفه ى احكام آن ؛
| |
| * مراحل آفرينش انسان ؛
| |
| * سرگذشت عبرت آموز پيامبران الهى<ref>تفسير قرآن مهر، ج 13، ص 243.</ref>.
| |
|
| |
|
| =علت نام‌گذاری=
| | # آیات فراوانی که در زمینه معاد و دلائل منطقی آن و انذار مردم غافل از صحنه‌های [[قيامت|قیامت]] و مانند آن است که از آغاز این سوره شروع می‌شود و بخش مهمی از آن را در بر می‌گیرد؛ |
| | # بخش قابل ملاحظه‌ای نیز از مبارزه با [[شرک]] و [[مشركان|مشرکان]]، سخن می‌گوید و با توجه دادن به آیات پروردگار در عالم هستی انسانها را متوجه عظمت آفریدگار می‌سازد؛ |
| | # بخشی از این سوره نیز مردم را به بررسی سرنوشت عبرت‌انگیز گذشتگان و عذاب‌های دردناک الهی که بر آنها نازل شد دعوت کرده، از جمله سرنوشت قوم نوح و عاد و ثمود، و قوم ابراهیم و [[قوم لوط]]، و [[قوم شعيب|قوم شعیب]] و [[موسی]] را یادآور می‌شود؛ |
| | # بخش دیگری از آن پیرامون مساله حج و سابقه تاریخی آن از زمان [[حضرت ابراهیم|ابراهیم(علیه‌السلام)]] و سپس مساله قربانی و [[طواف]] و مانند آن است؛ |
| | # بخشی از آن هم پیرامون مبارزه در برابر ظالمان و پیکار با دشمنان مهاجم، است؛ |
| | # و سرانجام قسمتی از آن پند و اندرزهایی است در زمینه‌های مختلف زندگی و تشویق به [[نماز]] و [[زكات|زکات]] و [[امر به معروف و نهی از منکر|امر به معروف و نهی از منکر]] و توکل و توجه به [[خداوند]]<ref>تفسير نمونه، ج 14، ص 3.</ref>. |
|
| |
|
| «سوره حج»؛ تنها نام اين سوره «حجّ» است كه در اصل به معناى «قصد و آهنگ» است، ولى در اصطلاح به يكى از عبادت هاى اسلامى كه جزء [[فروع دين]] است گفته مى شود<ref>همان، ص .245</ref>.
| | == فضائل، خواص و ثواب قرائت == |
| | [[ابی‌بن‌كعب|ابی‌بن کعب]] می‌گوید: [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم)]] فرمود: «هر کس سوره حج بخواند، [[ثواب]] [[حج]] و عمره تمام حج‌کنندگان و عمره‌کنندگان گذشته و آینده به او داده می‌شود». |
|
| |
|
| =اهداف و آموزه‌ها=
| | [[جعفر بن محمد (صادق)|امام صادق(صلی الله علیه و آله و سلم)]] فرمود: «هر کس سه روز یک بار این سوره را بخواند، از سال خارج نمی‌شود، مگر اینکه به زیارت [[کعبه|خانه خدا]] برود و اگر در سفر بمیرد، اهل [[بهشت]] خواهد بود»<ref>ترجمه تفسير مجمع‌البيان، ج 16، ص 176.</ref>. |
|
| |
|
| هدف هاى اساسى سوره حج عبارت اند از:
| | == محل و زمان نزول == |
| | * سوره حج بقول [[ابن عباس]] و عطا جز چند آیه‌ای از آن [[مكی|مکی]] است. حسن می‌گوید: جز چند آیه‌ای از آن که در سفر نازل شده، [[مدنی]] است. این چند آیه را بعضی 6 و بعضی 4 آیه دانسته‌اند<ref>ترجمه تفسير مجمع‌البيان، ج 16، ص 176</ref>. |
| | * سوره حج در اوائل هجرت نازل گشته است، علامه طباطبایی با در نظر گرفتن آنچه گفته شد ترجیح می‌دهد که در فاصله هجرت و جنگ «بدر» نازل شده باشد و نشان می دهد که در آن وقت مشرکان دارای شوکت بوده‌اند<ref>تفسير أحسن‌الحديث، ج 7، ص 3.</ref>. |
|
| |
|
| # اشاراتى به مبدأ و قدرت مطلق خدا در دنيا و [[آخرت]]؛
| | == فضای نزول == |
| # اشاراتى به [[معاد]] و دلايل آن؛
| | با توجه به اینکه سوره حج در اوایل [[هجرت]] پیامبر اسلام به [[مدينه|مدینه]] نازل شده است [[خداوند]] متعال این سوره را در جواب [[مشرکين|مشرکین]] [[مکه]] که می‌گفتند دیگر [[مسلمانان]] را به مکه راه نخواهیم داد فرستاد تا مسلمانان هم به آمادگی لازم برای مقابله با آنان بپردازند و برای جنگ و [[جهاد]] آماده بشوند و نیز ترغیب مسلمانانی که هنوز در مکه بودند برای پیوستن به [[مهاجران]] مدینه، علاوه بر اینها با توجه به تشکیل شدن حکومت اسلامی پاره‌ای از احکام حج و قربانی و جهاد هم در این سوره ذکر شده است. |
| # بيان پاره اى از احكام و قوانين اسلامى براى مردم<ref>تفسير قرآن مهر، ج 13، ص 246.</ref>.
| |
| #
| |
| =محتوا و موضوعات=
| |
|
| |
|
| از نظر محتوا مطالب سوره حج را به چند بخش مى توان تقسيم كرد:
| | == ویژگی == |
| #
| | # سوره حج از [[سور مثانی]] می‌باشد مثانی سوره‌هایی هستند که بعد از سور مئین قرار گرفته‌اند و زیر صد آیه دارند مانند اینکه سور مئین مبادی باشند و توالی آن مثانی آن فرض شده‌اند<ref>زاد المسير فی علم التفسير، ج 4، ص 141</ref>. |
| # آيات فراوانى كه در زمينه معاد و دلائل منطقى آن، و انذار مردم غافل از صحنه هاى [[قيامت]]، و مانند آن است كه از آغاز اين سوره شروع مى شود و بخش مهمى از آن را در بر مى گيرد؛
| | # سوره‌های مثانی عبارتند از: احزاب و حجّ و قصص و نمل و نور و انفال و مریم و عنکبوت و روم و یس و فرقان و حجر و رعد و سبأ و فاطر و إبراهیم و ص و محمد و لقمان و زمر<ref>التمهيد فی علوم القرآن، ج1، ص 313.</ref>. |
| # بخش قابل ملاحظه اى نيز از مبارزه با [[شرك]] و [[مشركان]]، سخن مى گويد و با توجه دادن به آيات پروردگار در عالم هستى انسانها را متوجه عظمت آفريدگار مى سازد؛ | | # روایتی است که از [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم)]] نقل شده که فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جای تورات و سوره‌های مئین را به جای انجیل و سوره‌های مثانی را به جای زبور به من داد، و پروردگارم مرا با دادن سوره‌های مفصّل فزونی بخشید<ref>جامع البيان فی تفسير القرآن، ج 1، ص 34.</ref>. |
| # بخشى از اين سوره نيز مردم را به بررسى سرنوشت عبرت انگيز گذشتگان و عذابهاى دردناك الهى كه بر آنها نازل شد دعوت كرده، از جمله سرنوشت قوم نوح و عاد و ثمود، و قوم ابراهيم و [[قوم لوط]]، و [[قوم شعيب]] و [[موسى]] را يادآور مى شود؛
| | # از خصوصیات سوره حج دو [[سجده]]<nowiki/>ای بودن آنست آیات هجده و هفتاد و هفت این سوره دارای سجدۀ تلاوت می‌باشند. |
| # بخش ديگرى از آن پيرامون مساله حج و سابقه تاريخى آن از زمان [[ابراهيم(ع)]] و سپس مساله قربانى و [[طواف]] و مانند آن است؛ | | # این سوره به نام یکی از اعمال عبادی که از فروع دین است، نام‌گذاری شده و از سوره‌هایی است که برخی مضامین آن متناسب با سوره‌های مکی و برخی احکام آن (مثل اجازۀ جنگ) متناسب با سوره‌های مدنی است؛ از این رو برخی آن را سوره مشترک [[مكه|مکه]] و [[مدینه]] دانسته‌اند<ref>تفسير قرآن مهر، ج 13، ص 246.</ref>. |
| # بخشى از آن هم پيرامون مبارزه در برابر ظالمان و پيكار با دشمنان مهاجم، است؛ | |
| # و سرانجام قسمتى از آن پند و اندرزهايى است در زمينه هاى مختلف زندگى و تشويق به [[نماز]] و [[زكات]] و [[امر به معروف]] و [[نهى از منكر]] و توكل و توجه به [[خداوند]]<ref>تفسير نمونه، ج 14، ص 3.</ref>.
| |
|
| |
|
| =فضائل، خواص و ثواب قرائت= | | == پانویس == |
| | {{پانویس}} |
|
| |
|
| [[ابى بن كعب]] مي‌گويد:[[پيامبر(ص)]] فرمود: «هر كس سوره حج بخواند، [[ثواب حج]] و عمره تمام حج‌كنندگان و عمره‌كنندگان گذشته و آينده به او داده مى شود». | | == منابع == |
| | [https://quran.inoor.ir/fa/surah/22/ برگرفته از سایت معرفی سوره حج - پایگاه جامع قرآنhttps://quran.inoor.ir] |
|
| |
|
| [[امام صادق(ص)]] فرمود: «هر كس سه روز يك بار اين سوره را بخواند، از سال خارج نمي‌شود ، مگر اينكه به زيارت خانه خدا برود و اگر در سفر بميرد، اهل [[بهشت]] خواهد بود»<ref>ترجمه تفسير مجمع‌البيان، ج 16، ص 176.</ref>. | | [[رده:قرآن]] |
| | | [[رده:سوره‌های قرآن]] |
| =محل و زمان نزول=
| |
| | |
| * سوره حج بقول [[ابن عباس]] و عطا جز چند آيه اى از آن [[مكى]] است. حسن مى گويد: جز چند آيه اى از آن كه در سفر نازل شده، [[مدنى]] است. اين چند آيه را بعضى 6 و بعضى 4 آيه دانسته اند<ref>ترجمه تفسير مجمع‌البيان، ج 16، ص 176</ref>.
| |
| * سوره حج در اوائل هجرت نازل گشته است، علامه طباطبايی با در نظر گرفتن آنچه گفته شد ترجيح مى دهد كه در فاصله هجرت و جنگ «بدر» نازل شده باشد و نشان مى دهد كه در آن وقت مشركان داراى شوكت بوده اند<ref>تفسير أحسن‌الحديث، ج 7، ص 3.</ref>.
| |
| *
| |
| | |
| =فضای نزول=
| |
| | |
| با توجه به اينکه سوره حج در اوايل [[هجرت]] پيامبر اسلام به [[مدينه]] نازل شده است [[خداوند]] متعال اين سوره را در جواب [[مشرکين]] [[مکه]] که مي‌گفتند ديگر [[مسلمانان]] را به مکه راه نخواهيم داد فرستاد تا مسلمانان هم به آمادگی لازم برای مقابله با آنان بپردازند و برای جنگ و [[جهاد]] آماده بشوند و نيز ترغيب مسلمانانی که هنوز در مکه بودند برای پيوستن به [[مهاجران]] مدينه، علاوه بر اينها با توجه به تشکيل شدن حکومت اسلامی پاره‌ای از احکام حج و قربانی و جهاد هم در اين سوره ذکر شده است.
| |
| | |
| =ويژگی=
| |
| | |
| # سوره حج از [[سور مثانی]] می باشد مثانی سوره هايی هستند که بعد از سور مئين قرار گرفته اند و زير صد آيه دارند مانند اينکه سور مئين مبادی باشند و توالی آن مثانی آن فرض شده اند<ref>زاد المسير فى علم التفسير، ج 4، ص 141</ref>.
| |
| #
| |
| # سوره های مثانی عبارتند از: احزاب و حجّ و قصص و نمل و نور و انفال و مريم و عنکبوت و روم و يس و فرقان و حجر و رعد و سبأ و فاطر و إبراهيم و ص و محمد و لقمان و زمر<ref>التمهيد فی علوم القرآن، ج1، ص 313.</ref>.
| |
| # روايتى است كه از [[رسول خدا(ص)]] نقل شده كه فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جاى تورات و سوره هاى مئين را به جاى انجيل و سوره هاى مثانى را به جاى زبور به من داد، و پروردگارم مرا با دادن سوره هاى مفصّل فزونى بخشيد<ref>جامع البيان فى تفسير القرآن، ج 1، ص 34.</ref>.
| |
| # از خصوصيات سوره حج دو [[سجده]] ای بودن آنست آيات هجده و هفتاد و هفت اين سوره دارای سجدۀ تلاوت می باشند.
| |
| #
| |
| # اين سوره به نام يكى از اعمال عبادى كه از فروع دين است، نام‌گذارى شده و از سوره هايى است كه برخى مضامين آن متناسب با سوره هاى مكى و برخى احكام آن (مثل اجازۀ جنگ) متناسب با سوره هاى مدنى است؛ از اين رو برخى آن را سوره مشترك [[مكه]] و [[مدینه]] دانسته اند<ref>تفسير قرآن مهر، ج 13، ص 246.</ref>.
| |
| #
| |
| =پانویس=
| |
| {{پانویس|2}}
| |
| | |
| [[رده:قرآنشناسی]]
| |
| [[رده:سوره‌های مکی]] | |
| [[رده:سوره‌های مثانی]]
| |
| [[رده:حج]]
| |
