سوره دخان
÷
نویسنده این صفحه در حال ویرایش عمیق است.
یکی از نویسندگان مداخل ویکی وحدت مشغول ویرایش در این صفحه می باشد. این علامت در اینجا درج گردیده تا نمایانگر لزوم باقی گذاشتن صفحه در حال خود است. لطفا تا زمانی که این علامت را نویسنده کنونی بر نداشته است، از ویرایش این صفحه خودداری نمائید.
آخرین مرتبه این صفحه در
| نام | سوره دخان |
|---|---|
| شماره سوره | ۴۴ |
| جزء | ۲۵ |
| ترتیب نزول | ۶۴ |
| مکی/مدنی | مکی |
| تعداد آیات | ۵۹ |
| تعداد کلمات | ۳۴۶ |
| تعداد حروف | ۱۴۷۵ |
سوره دُخان چهل و چهارمین سوره و از سوره‌های مکی قرآن است که در جزء ۲۵ جای دارد. این سوره را از آن‌رو دُخان نامیده‌اند که آیه دهم آن، از عذابی به نام دخان (دود) برای کافران سخن گفته است. غرض سوره در یک کلمه خلاصه می‌شود، و آن این است که می‌خواهد کسانی را که به کتاب خدا شک دارند از عذاب دنیا و عذاب آخرت، انذار کند. و این غرض را در این سیاق بیان می‌کند که: قرآن کتابی است روشن که از ناحیه خدا نازل شده بر کسی که او به سوی مردم گسیل داشته، تا انذارشان کند. و به این منظور نازل کرده تا رحمتی از او به بندگانش باشد. و در بهترین شب نازل کرده، شب قدر که در آن شب هر امری بطور خلل‌ناپذیری تقدیر می‌شود. چیزی که هست مردم- یعنی کفار- در باره آن خود را به شک می‌اندازند، و با هوی و هوس خود بازی می‌کنند، و به زودی عذابی دردناک در دنیا از هر سو ایشان را احاطه می‌کند، آن گاه به سوی پروردگار خود برمی‌گردند، و خداوند بعد از فصل قضاء و محاسبه دقیق با عذابی جاودانه از ایشان انتقام می‌گیرد.
دخان
دخان به معنی دود است[۱].
مفهوم کلی سوره
- يادآورى توحيد و نشانه هاى خدا در جان ؛
- يادآورى رستاخيز و نشانه هاى آن، از جمله دخان؛
- بيان عظمت قرآن در شب پر بركت[۲].
اسامی سوره
- دخان،
- حم دخان[۳].
علت نام‌گذاری
- «سوره دخان»؛ سبب اين نام‌گذارى آيۀ دهم آن است كه واژۀ «دخان» در آن به عنوان يكى از نشانه هاى قيامت آمده است[۴].
- «سوره حم دخان»؛ این اسم در ضمن روایتی از پیامبر(ص) آمده است البته اضافه شدن حم به اول سور حوامیم در همه سوره‌های حم دار مرسوم است و مختص این سوره نیست[۵].
تعداد آیات و کلمات و حروف
سوره دخان پنجاه‌و‌نه آيه دارد[۶]
سوره دخان سيصد‌وچهل‌وشش كلمه دارد[۷](لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سوره های قرآن مختلف است).
سوره دخان هزاروچهارصدوهشتاد‌ويك حرف دارده[۸]. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف سوره های قرآن مختلف است).
اهداف و آموزه‌ها
هدف هاى اساسى سوره دخان عبارت اند از:
محتوا و موضوعات
محتوای سوره دخان را مى توان در هفت بخش خلاصه كرد:
- آغاز سوره از حروف مقطعه و سپس بيان عظمت قرآن است، با اين اضافه كه نزول آن را در شب قدر براى اولين بار بيان مى كند؛
- در بخش ديگرى از توحيد و يگانگى خدا و بيان بعضى از نشانه هاى عظمت او در جهان هستى است؛
- بخش مهمى از آن از سرنوشت كفار، و انواع كيفرهاى دردناك آنها سخن مى گويد؛
- در بخش ديگرى براى بيدار ساختن اين غافلان قسمتى از سرگذشت موسی(ع) و بنى‌اسرائيل در مقابل فرعونيان و شكست سخت آنها، و نابودى و هلاكشان، گفتگو مى كند؛
- مساله قيامت و عذابهاى دردناك دوزخيان و پاداشهاى جالب و روح پرور پرهيزكاران قسمت ديگرى از آيات اين سوره را تشكيل مى دهد؛
- موضوع هدف آفرينش، و بيهوده نبودن خلقت آسمان و زمين از موضوعات ديگرى است كه در آيات اين سوره مطرح شده است؛
- سرانجام، سوره را با بيان عظمت قرآن همانگونه كه آغاز شده بود پايان مى دهد[۱۰].
فضائل، خواص و ثواب قرائت
ابى‌بن‌كعب از پيامبر خدا(ص) روايت مي‌كند كه فرمودند: «هر كس [شب جمعه سوره دخان را بخواند آمرزيده خواهد شد».
ابوهريره از پيامبر خدا(ص) روايت مي‌كند كه فرمودند: «هر كس شبانه سوره دخان را بخواند، صبح مي‌كند در حالى كه هفتاد هزار فرشته برايش استغفار مى كنند».
و نيز ابوهريره از حضرت رسول(ص) روايت كرده است كه فرمود: «هر كس سوره دخان را شب جمعه بخواند وارد صبح خواهد شد در حالى كه آمرزيده شده است».
ابوامامه از پيامبر خدا(ص) روايت مي‌كند كه فرمودند: «هر كس سوره دخان را شب و روز جمعه بخواند خداوند در بهشت خانه اى برايش بنا خواهد نمود».
ابوحمزه ثمالى از حضرت باقر(ع) روايت مي‌كند كه فرمود: «هر كس سوره دخان را در نمازهاى فريضه و نافله خود بخواند خداوند او را روز قيامت جزء امان يافتگان مبعوث خواهد فرمود، و او را زير سايه عرش خود جا داده، حسابى آسان از او مي‌كند، و نامه عملش را به دست راستش مي‌دهد»[۱۱].
محل و زمان نزول
سوره دخان در مكه بر پيامبر اسلام(ص) نازل شده است[۱۲].
به نظر می‌رسد سوره دخان در اواخر حضور پیامبر(ص) در مکه و در حدود سال نهم و دهم بعثت نازل شده باشد[۱۳].
- ↑ قاموس قرآن، ج 2، ص 333.
- ↑ تفسير قرآن مهر، ج 19، ص 23.
- ↑ التحرير و التنوير، ج 25، ص 306.
- ↑ تفسير قرآن مهر، ج 19، ص 25.
- ↑ التحرير و التنوير، ج 25، ص 306.
- ↑ الکشف و البیان، ج8، ص348.
- ↑ همان.
- ↑ همان.
- ↑ تفسير قرآن مهر، ج 19، ص 26.
- ↑ تفسير نمونه، ج 21، ص 144.
- ↑ ترجمه تفسير مجمع‌البيان، ج 22، ص 282.
- ↑ همان، ص 281.
- ↑ تفسير احسن‌الحديث، ج 10، ص 60 با اندکی تصرف.