confirmed، مدیران
۳۲٬۹۹۳
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
| تصویر = شام.jpg | | تصویر = شام.jpg | ||
| تصویر نقشه = | | تصویر نقشه = | ||
| نام رایج = | | نام رایج = شام (شامات) | ||
| نام کامل = | | نام کامل = | ||
| پایتخت = | | پایتخت = | ||
| خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
}} | }} | ||
'''شام''' لفظی است تاریخی جغرافیایی که به منطقه نسبتاً گسترده‌ای از خاورمیانه اطلاق می‌شود که در جنوب رشته‌کوه‌های توروس، شمال صحرای عرب، غرب میانرودان (بین‌النهرین) و در جوار کرانهٔ شرقی دریای مدیترانه قرار دارد. | '''شام''' لفظی است تاریخی جغرافیایی که به منطقه نسبتاً گسترده‌ای از خاورمیانه اطلاق می‌شود که در جنوب رشته‌کوه‌های توروس، شمال صحرای عرب، غرب میانرودان (بین‌النهرین) و در جوار کرانهٔ شرقی دریای مدیترانه قرار دارد. | ||
این منطقه دربرگیرنده سرزمین‌هایی است که کشورهای کنونی [[سوریه]]، [[اردن،]] [[لبنان]]، [[فلسطین]] و [[اسرائیل]] برآن بنا شده هستند. گاهی بخش‌هایی از غرب [[عراق]] | این منطقه دربرگیرنده سرزمین‌هایی است که کشورهای کنونی [[سوریه]]، [[اردن،]] [[لبنان]]، [[فلسطین]] و [[اسرائیل]] برآن بنا شده هستند. گاهی بخش‌هایی از غرب [[عراق]] را نیز جزو سرزمین شام به شمار می‌آورند. | ||
شام خود بخشی از خاور نزدیک به‌شمار می‌آید و اصطلاحی که در زبان‌های اروپایی برای شام استفاده می‌شود Levant است که واژه‌ای فرانسوی و به معنای طلوع‌کننده است. در زبان‌های خاورمیانه برای اشاره به Levant عبارت شرق طالع نیز به کار رفته است. | شام خود بخشی از خاور نزدیک به‌شمار می‌آید و اصطلاحی که در زبان‌های اروپایی برای شام استفاده می‌شود Levant است که واژه‌ای فرانسوی و به معنای طلوع‌کننده است. در زبان‌های خاورمیانه برای اشاره به Levant عبارت شرق طالع نیز به کار رفته است. | ||
| خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
این سرزمین در زمان ابوبکر ضمیمه قلمرو اسلام گشت و بعد از خلفای راشدین، تا زمان عباسیان، موقعی که امویان حاکم بر بلاد [[اسلام]] بودند مرکز خلافت اسلامی در این خطه قرار داشت. | این سرزمین در زمان ابوبکر ضمیمه قلمرو اسلام گشت و بعد از خلفای راشدین، تا زمان عباسیان، موقعی که امویان حاکم بر بلاد [[اسلام]] بودند مرکز خلافت اسلامی در این خطه قرار داشت. | ||
=نام‌گذاری شام= | == نام‌گذاری شام == | ||
شام را از دو جهت به این نام خوانده‌اند. نخست اینکه شام به معنای شمال است و دلیل این نام‌گذاری قرار گرفتن آن در سمت شمال قبله می‌باشد. همچنان که یمن به معنای راست است و از آن جهت که در سمت راست قبله قرار دارد به آن [[یمن]] گفتهاند. علت دیگری که برای نام‌گذاری شام گفتهاند آن است که: سام بن نوح بر آن سرزمین حکومت می‌کرده و هنگام برگرداندن آن به لغت عربی به شام تبدیل شده است.<ref>معجم البلدان، فرید عبدالعزیز الجندی، ج 3، ص 254</ref> | شام را از دو جهت به این نام خوانده‌اند. نخست اینکه شام به معنای شمال است و دلیل این نام‌گذاری قرار گرفتن آن در سمت شمال قبله می‌باشد. همچنان که یمن به معنای راست است و از آن جهت که در سمت راست قبله قرار دارد به آن [[یمن]] گفتهاند. علت دیگری که برای نام‌گذاری شام گفتهاند آن است که: سام بن نوح بر آن سرزمین حکومت می‌کرده و هنگام برگرداندن آن به لغت عربی به شام تبدیل شده است.<ref>معجم البلدان، فرید عبدالعزیز الجندی، ج 3، ص 254</ref> | ||
=تاریخچه سرزمین شام= | == تاریخچه سرزمین شام == | ||
منطقه شامات پیش از آن که تحت سلطه مسلمانان درآید در تصرف امپراتوری روم شرقی بود. قبل از اسلام قبایل بزرگ عربی از جزیرة العرب به این دیار کوچیده بودند که مهمترین آن قبایل عبارت بودند از قضاعه، جذام، لخم، کلب، تَنوخ، سلیح، و بهراء. آنان به دلیل زندگی طولانی در جوار رومیان، غالباً به کیش نصرانی درآمده و آداب و رسوم آنها را پذیرفته بودند. | منطقه شامات پیش از آن که تحت سلطه مسلمانان درآید در تصرف امپراتوری روم شرقی بود. قبل از اسلام قبایل بزرگ عربی از جزیرة العرب به این دیار کوچیده بودند که مهمترین آن قبایل عبارت بودند از قضاعه، جذام، لخم، کلب، تَنوخ، سلیح، و بهراء. آنان به دلیل زندگی طولانی در جوار رومیان، غالباً به کیش نصرانی درآمده و آداب و رسوم آنها را پذیرفته بودند. | ||
| خط ۳۴: | خط ۳۲: | ||
از آن پس عباسیان، همدانیان، فاطمیان [[مصر]]، سلاجقه و عثمانیان بر آن دیار حکومت کردند تا این که در قرون اخیر با سلطه غربیان به ویژه پس از جنگ جهانی اول، این سرزمین از هم متلاشی و به چند کشور عربی تقسیم شد.<ref>سوریه، کتابخانه طهور، بازیابی ۲ بهمن ۱۳۹۱</ref> | از آن پس عباسیان، همدانیان، فاطمیان [[مصر]]، سلاجقه و عثمانیان بر آن دیار حکومت کردند تا این که در قرون اخیر با سلطه غربیان به ویژه پس از جنگ جهانی اول، این سرزمین از هم متلاشی و به چند کشور عربی تقسیم شد.<ref>سوریه، کتابخانه طهور، بازیابی ۲ بهمن ۱۳۹۱</ref> | ||
=شام سرزمین پیامبران= | == شام سرزمین پیامبران == | ||
شام در گذشته دور به منطقه نسبتاً بزرگتر و وسیع تر گفته می‌شد و شامل فلسطین، اردن، لبنان و سوریه فعلی بوده است. | شام در گذشته دور به منطقه نسبتاً بزرگتر و وسیع تر گفته می‌شد و شامل فلسطین، اردن، لبنان و سوریه فعلی بوده است. | ||
سرزمین شام، خاستگاه پیامبران و محل ظهور برانگیخته‌های الهی و ادیان توحیدی است و لذا برای همه خداپرستان و موحدان و پیروان آیین‌های آسمانی همواره سرزمینی مقدس و خاطره انگیز می‌باشد. | سرزمین شام، خاستگاه پیامبران و محل ظهور برانگیخته‌های الهی و ادیان توحیدی است و لذا برای همه خداپرستان و موحدان و پیروان آیین‌های آسمانی همواره سرزمینی مقدس و خاطره انگیز می‌باشد. | ||
| خط ۴۲: | خط ۳۹: | ||
شهر بصری پذیرای پیامبر در نوجوانی و‌از بلاد شام است. پیام محمد (ص) به امپراطور روم در فلسطین به دست او رسیده است. بسیاری از مشاهد انبیاء و مقامات متبرک و مقدس در شام قرار دارد. مانند مشهد الخلیل و هجرتگاه او، شهر ایوب و چاه او، محراب داود و درگاه او، شگفتی‌های سلیمان و شهر او، قبر اسحاق و مادرش، بیت لحم زادگاه عیسی مسیح و گهواره اش، ده طالوت و نهر او، قتلگاه جالوت و ده او، طور سینا، قبة الصخره ربوه، صخره موسی و تپه عیسی، وادی مقدس، این همه در بلاد شام قرارداد و جملگی مورد تقدیس و احترام [[مسلمانان]] و اهل کتاب می‌باشد. | شهر بصری پذیرای پیامبر در نوجوانی و‌از بلاد شام است. پیام محمد (ص) به امپراطور روم در فلسطین به دست او رسیده است. بسیاری از مشاهد انبیاء و مقامات متبرک و مقدس در شام قرار دارد. مانند مشهد الخلیل و هجرتگاه او، شهر ایوب و چاه او، محراب داود و درگاه او، شگفتی‌های سلیمان و شهر او، قبر اسحاق و مادرش، بیت لحم زادگاه عیسی مسیح و گهواره اش، ده طالوت و نهر او، قتلگاه جالوت و ده او، طور سینا، قبة الصخره ربوه، صخره موسی و تپه عیسی، وادی مقدس، این همه در بلاد شام قرارداد و جملگی مورد تقدیس و احترام [[مسلمانان]] و اهل کتاب می‌باشد. | ||
=شام پس از اسلام= | == شام پس از اسلام == | ||
ریشه پیوندهای خاص این سرزمین با تاریخ اسلام به سال‌های پیش از فتح دمشق باز می‌گردد. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در دوران نوجوانی و جوانی به همراه عمویش، ابوطالب، به آن سرزمین سفر کرد، ولی هنوز به مقصد نرسیده بود که رویدادی برای ابوطالب رخ داد و مجبور شد سفرش را نیمه کاره رها سازد و به مکه باز گردد. آن رویداد، خبری بود که بُحیری، راهب نصرانی درباره پیامبریِ محمد دوازده ساله به ابوطالب داد و او را از خطر گزند رساندن یهودیان به پیامبر آخرالزمان، برحذر داشت.<ref>کمال الدین و تمام النعمة، شیخ صدوق، قم، دارالکتب الاسلامیه، 1395 ه. ق، ج1، ص183</ref> | ریشه پیوندهای خاص این سرزمین با تاریخ اسلام به سال‌های پیش از فتح دمشق باز می‌گردد. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در دوران نوجوانی و جوانی به همراه عمویش، ابوطالب، به آن سرزمین سفر کرد، ولی هنوز به مقصد نرسیده بود که رویدادی برای ابوطالب رخ داد و مجبور شد سفرش را نیمه کاره رها سازد و به مکه باز گردد. آن رویداد، خبری بود که بُحیری، راهب نصرانی درباره پیامبریِ محمد دوازده ساله به ابوطالب داد و او را از خطر گزند رساندن یهودیان به پیامبر آخرالزمان، برحذر داشت.<ref>کمال الدین و تمام النعمة، شیخ صدوق، قم، دارالکتب الاسلامیه، 1395 ه. ق، ج1، ص183</ref> | ||
=محل و محدوده= | == محل و محدوده == | ||
در گذشته، سوریه کنونی بخش عمدهای از سرزمین شام بوده و این سرزمین، شامل کشورهای کنونیِ سوریه، [[لبنان]]، فلسطین و اردن میشده است. <big>الشأْم و الشَأم و الشآم</big> نامی بوده که جغرافیدانان عرب بر این منطقه نهادهاند. منطقه‌ای که از طرف غرب به دریای روم (مدیترانه امروزی) و از طرف شرق به بیابانی کشیده‌شده از منطقه أیله تا فرات و از سوی دیگراز فرات تا مرز روم منتهی می‌شود. بدین صورت، سرزمینهای روم در شمال، مرز مصر و بیابان بنیاسرائیل در جنوب آن واقع شده و آخرین محدوده آن در سمت [[مصر]] رَفَحْ و سمت روم الثغور است.<ref> اصطخری، المسالک و الممالک، ص ۵۵</ref> | در گذشته، سوریه کنونی بخش عمدهای از سرزمین شام بوده و این سرزمین، شامل کشورهای کنونیِ سوریه، [[لبنان]]، فلسطین و اردن میشده است. <big>الشأْم و الشَأم و الشآم</big> نامی بوده که جغرافیدانان عرب بر این منطقه نهادهاند. منطقه‌ای که از طرف غرب به دریای روم (مدیترانه امروزی) و از طرف شرق به بیابانی کشیده‌شده از منطقه أیله تا فرات و از سوی دیگراز فرات تا مرز روم منتهی می‌شود. بدین صورت، سرزمینهای روم در شمال، مرز مصر و بیابان بنیاسرائیل در جنوب آن واقع شده و آخرین محدوده آن در سمت [[مصر]] رَفَحْ و سمت روم الثغور است.<ref> اصطخری، المسالک و الممالک، ص ۵۵</ref> | ||
=مناطق مهم شام= | == مناطق مهم شام == | ||
در سرزمین شام قبل از اسلام، مناطق وجود داشت که دارای اهمیت بودند. برخی از این مناطق در دوران پس از اسلام نیز اهمیت خویش را حفظ کردند و برخی از مناظق نیز دیگر دارای اهمیت نیستند. مناطق حائز اهمیت در سرزمین شام قبل از اسلام عبارتند از: | در سرزمین شام قبل از اسلام، مناطق وجود داشت که دارای اهمیت بودند. برخی از این مناطق در دوران پس از اسلام نیز اهمیت خویش را حفظ کردند و برخی از مناظق نیز دیگر دارای اهمیت نیستند. مناطق حائز اهمیت در سرزمین شام قبل از اسلام عبارتند از: | ||
| خط ۶۶: | خط ۶۰: | ||
حلب یکی از مشهورترین مناطق شام است که از سی قرن قبل از میلاد دارای تمدن بوده است. این شهر در طول تاریخ شاهد سکونت اقوام حیثون، آشوریها، مصریها، یونانیها و رومیها بوده است. در قرون اسلامی این شهر به «حلب الشهبا» معروف بوده و اکنون نیز گاهی این نام در تحقیقات جدید به کار میرود. حلب در سال هفدهم هجری توسط اباعبیدة بن جراح و به فرماندهی عیاض بن غنم فهری به صلح فتح شد. <ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ج ۲، ص ۱۸۸؛ المعجم الجغرافی للقطر العربی السوری، ج ۱، ص ۵۰۶</ref> | حلب یکی از مشهورترین مناطق شام است که از سی قرن قبل از میلاد دارای تمدن بوده است. این شهر در طول تاریخ شاهد سکونت اقوام حیثون، آشوریها، مصریها، یونانیها و رومیها بوده است. در قرون اسلامی این شهر به «حلب الشهبا» معروف بوده و اکنون نیز گاهی این نام در تحقیقات جدید به کار میرود. حلب در سال هفدهم هجری توسط اباعبیدة بن جراح و به فرماندهی عیاض بن غنم فهری به صلح فتح شد. <ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ج ۲، ص ۱۸۸؛ المعجم الجغرافی للقطر العربی السوری، ج ۱، ص ۵۰۶</ref> | ||
=اسیران کربلا در شام= | == اسیران کربلا در شام == | ||
بیشتر تاریخ نویسان بر این عقیده اند که اهل بیت علیهم‌السلام در روز اول ماه صفر وارد شام شده‌اند، ولی شهید مطهری رحمه الله تاریخ ورود اسیران را به دمشق، روز دوم ماه صفر می‌داند<ref>حماسه حسینی، مرتضی مطهری، ج 1، ص 177</ref>. | |||
بیشتر تاریخ نویسان بر این عقیده اند که اهل بیت علیهم‌السلام در روز اول ماه صفر وارد شام شده‌اند، ولی شهید مطهری رحمه الله تاریخ ورود اسیران را به دمشق، روز دوم ماه صفر می‌داند | |||
یزید دستور می‌دهد که دروازه ها را به روی اسیران بسته و سه روز شهر را آذین بندی کنند.<ref> فرسان الهیجاء، ذبیح الله محلاتی، ص 285</ref> | یزید دستور می‌دهد که دروازه ها را به روی اسیران بسته و سه روز شهر را آذین بندی کنند.<ref> فرسان الهیجاء، ذبیح الله محلاتی، ص 285</ref> | ||
| خط ۷۴: | خط ۶۷: | ||
با چنین اوصافی، هنگام ورود اسیران به شام، آنان را از شلوغ‌ترین دروازه شهر، به نام دروازه ساعات وارد می‌کنند؛<ref> لواعج الاشجان، علامه سید محسن امین عاملی، ص 220</ref> در شهر، شادی عمومی اعلام شده و مردم لباسهای نو پوشیده و صدای هلهله و شادی بلند است. زنان دف می زدند و اسیران از میان شلوغیها، می گذرند. | با چنین اوصافی، هنگام ورود اسیران به شام، آنان را از شلوغ‌ترین دروازه شهر، به نام دروازه ساعات وارد می‌کنند؛<ref> لواعج الاشجان، علامه سید محسن امین عاملی، ص 220</ref> در شهر، شادی عمومی اعلام شده و مردم لباسهای نو پوشیده و صدای هلهله و شادی بلند است. زنان دف می زدند و اسیران از میان شلوغیها، می گذرند. | ||
ساربانان برای سوزاندن دل اهل بیت علیهم‌السلام، سرها را پیشاپیش محملها می‌برند. جلوتر از همه، سر علمدار [[کربلا]] جلوه‌گری می‌کند و بنابر بعضی نقلها، سر مقدس امام حسین علیه‌السلام را پشت سر محملها وارد می‌کنند تا مردم به اشتباه بیفتند و احدی از دوست داران، | ساربانان برای سوزاندن دل اهل بیت علیهم‌السلام، سرها را پیشاپیش محملها می‌برند. جلوتر از همه، سر علمدار [[کربلا]] جلوه‌گری می‌کند و بنابر بعضی نقلها، سر مقدس امام حسین علیه‌السلام را پشت سر محملها وارد می‌کنند تا مردم به اشتباه بیفتند و احدی از دوست داران، اهل‌بیت علیهم‌السلام را نشناسد و عیش مردم را بر هم نزند. هتاکیها شروع می‌شود؛ پیرزنی به سر بریده حضرت سنگ می‌زند و مردم که مست هوسرانی و ولنگاری هستند، از او تقلید می‌کنند. | ||
امام سجاد علیه‌السلام می‌فرماید: «در شام هفت مصیبت بر ما وارد آوردند که از آغاز اسیری تا پایان بی سابقه بود؛ ساربانان با کعب نی و تازیانه، ما را از میان جمعیت مطرب گذراندند. نیزه داران با سرها بازی می‌کردند و نیزه هایشان را در هوا می چرخاندند. گاهی سرها از بالای نیزه ها روی زمین و زیر دست و پای مردم و مرکبها می افتاد. زنان شامی از بالای بامها روی سر ما آتش و خاکستر داغ می ریختند که تکه ای از آن روی عمامه ام افتاد و چون دست‌هایم را با زنجیر به گردنم بسته بودند، عمامه ام سوخت و آتش به سرم رسید. از طلوع آفتاب تا غروب ما را در کوچه ها می‌گردانیدند و می‌گفتند: «این نامسلمانها را بکشید!» ما را با یک رشته طناب به هم بسته بودند و از دهلیز خانه یهودیان و مسیحیان می گذراندند و به آنان می‌گفتند: اینها قاتلان پدران و فرزندان شما هستند، انتقام خودتان را بگیرید! آنان همگی در این لحظه به سوی ما سنگ و چوب پرتاب کردند. | امام سجاد علیه‌السلام می‌فرماید: «در شام هفت مصیبت بر ما وارد آوردند که از آغاز اسیری تا پایان بی سابقه بود؛ ساربانان با کعب نی و تازیانه، ما را از میان جمعیت مطرب گذراندند. نیزه داران با سرها بازی می‌کردند و نیزه هایشان را در هوا می چرخاندند. گاهی سرها از بالای نیزه ها روی زمین و زیر دست و پای مردم و مرکبها می افتاد. زنان شامی از بالای بامها روی سر ما آتش و خاکستر داغ می ریختند که تکه ای از آن روی عمامه ام افتاد و چون دست‌هایم را با زنجیر به گردنم بسته بودند، عمامه ام سوخت و آتش به سرم رسید. از طلوع آفتاب تا غروب ما را در کوچه ها می‌گردانیدند و می‌گفتند: «این نامسلمانها را بکشید!» ما را با یک رشته طناب به هم بسته بودند و از دهلیز خانه یهودیان و مسیحیان می گذراندند و به آنان می‌گفتند: اینها قاتلان پدران و فرزندان شما هستند، انتقام خودتان را بگیرید! آنان همگی در این لحظه به سوی ما سنگ و چوب پرتاب کردند. | ||
افزون بر آن، ما را به بازار برده فروشان برده و ما را در معرض فروش قرار دادند. همچنین ما را در خرابه ای جای دادند که روزها از گرما و | افزون بر آن، ما را به بازار برده فروشان برده و ما را در معرض فروش قرار دادند. همچنین ما را در خرابه ای جای دادند که روزها از گرما و شبها از سرما آسایش نداشتیم.»<ref>تذکرة الشهدا، ص 412</ref> | ||
امام رضا علیه‌السلام در توضیح رفتار یزید با اسیران سرفراز کربلا در مجلس او فرموده است: «وقتی سر مقدس حضرت حسین بن علی علیهماالسلام را به شام آوردند، یزید دستور داد سفره غذا بگسترند. ابتدا به همراه اطرافیان خود، مشغول خوردن غذا و نوشیدن شراب شد. سپس دستور داد تا سر مقدس امام را داخل تشتی از طلا بگذارند و بیاورند. او سر امام را زیر تختی که بر آن نشسته بود قرار داد. وی همچنان شراب می نوشید. پس از مدتی دستور داد تا شطرنج بیاورند. آنگاه مشغول بازی با شطرنج شد و شروع به مسخره کردن امام حسین علیه‌السلام، پدر و جدش رسول خدا نمود و در همین حین هر گاه از حریف خود در بازی می بُرد، جامی از شراب سر می کشید و ته مانده آن را داخل تشت می ریخت. پس بر شیعیان ماست که از شراب و شطرنج (قمار) دوری کنند و هر گاه شراب و شطرنج می‌بینند، [مصایب] امام حسین علیه‌السلام را به یاد آرند و بر دشمنان او؛ یزید و آل زیاد لعنت فرستند تا خداوند متعال، گناهان آنان را بیامرزد حتی اگر به تعداد ستارگان آسمان باشد.»<ref>عیون اخبار الرضا، شیخ صدوق، ج 2، ص 21؛ قمقام زخّار و صمصام بتّار، فرهاد میرزا، ص 568؛ منتهی الامال، شیخ عباس قمی، ج 1، ص 790؛ فرسان الهیجاء، ص 289</ref> | امام رضا علیه‌السلام در توضیح رفتار یزید با اسیران سرفراز کربلا در مجلس او فرموده است: «وقتی سر مقدس حضرت حسین بن علی علیهماالسلام را به شام آوردند، یزید دستور داد سفره غذا بگسترند. ابتدا به همراه اطرافیان خود، مشغول خوردن غذا و نوشیدن شراب شد. سپس دستور داد تا سر مقدس امام را داخل تشتی از طلا بگذارند و بیاورند. او سر امام را زیر تختی که بر آن نشسته بود قرار داد. وی همچنان شراب می نوشید. پس از مدتی دستور داد تا شطرنج بیاورند. آنگاه مشغول بازی با شطرنج شد و شروع به مسخره کردن امام حسین علیه‌السلام، پدر و جدش رسول خدا نمود و در همین حین هر گاه از حریف خود در بازی می بُرد، جامی از شراب سر می کشید و ته مانده آن را داخل تشت می ریخت. پس بر شیعیان ماست که از شراب و شطرنج (قمار) دوری کنند و هر گاه شراب و شطرنج می‌بینند، [مصایب] امام حسین علیه‌السلام را به یاد آرند و بر دشمنان او؛ یزید و آل زیاد لعنت فرستند تا خداوند متعال، گناهان آنان را بیامرزد حتی اگر به تعداد ستارگان آسمان باشد.»<ref>عیون اخبار الرضا، شیخ صدوق، ج 2، ص 21؛ قمقام زخّار و صمصام بتّار، فرهاد میرزا، ص 568؛ منتهی الامال، شیخ عباس قمی، ج 1، ص 790؛ فرسان الهیجاء، ص 289</ref> | ||
=چه کسانی در شام مدفون هستند | == چه کسانی در شام مدفون هستند == | ||
=== حضرت زینب سلام الله علیها === | |||
آستانه حضرت زینب دختر امام علی(ع) در شهرک «السیدة زینب» در جنوب دمشق از مهمترین زیارتگاه‌های [[شیعیان]] در حوزه دمشق و کشور سوریه به شمار می آید و مورد توجه شیعیان از سراسر جهان قرار دارد. | آستانه حضرت زینب دختر امام علی(ع) در شهرک «السیدة زینب» در جنوب دمشق از مهمترین زیارتگاه‌های [[شیعیان]] در حوزه دمشق و کشور سوریه به شمار می آید و مورد توجه شیعیان از سراسر جهان قرار دارد. | ||
حضرت زینب(س) بنا بر قول معروف در 15 رجب سال 62 هجری قمری در سن 56 سالگی در شام از دنیا رفت. بانوی قهرمانی که پس از شهادت امام حسین، ارائه نهضت عاشورا را به دوش کشید و پرچمدار این قیام بود. بدن مطهر آن بانوی بزرگوار در جنوب دمشق دفن گردید. | حضرت زینب(س) بنا بر قول معروف در 15 رجب سال 62 هجری قمری در سن 56 سالگی در شام از دنیا رفت. بانوی قهرمانی که پس از شهادت امام حسین، ارائه نهضت عاشورا را به دوش کشید و پرچمدار این قیام بود. بدن مطهر آن بانوی بزرگوار در جنوب دمشق دفن گردید. | ||
| خط ۹۳: | خط ۸۵: | ||
در روایت دیگر آمده است، حضرت زینب(س) به علت افشاگری علیه دستگاه بنی امیه، مجبور به ترک مدینه شد. از این رو مصر را انتخاب کرد و پس از مدتی اقامت همان جا از دنیا رفت. سیده زینب در شهر قاهره هم اکنون زیارتگاه مجلل و با شکوهی است، البته گفته شده است این قبر متعلق به زینب بنت یحیی بن حسن الانور ابن زید ابن حسن ابن علی بن ابیطالب است که به دلیل تشابه اسمی با حضرت زینب(س) عقیله بنی‌هاشم، اشتباه گرفته شده است. | در روایت دیگر آمده است، حضرت زینب(س) به علت افشاگری علیه دستگاه بنی امیه، مجبور به ترک مدینه شد. از این رو مصر را انتخاب کرد و پس از مدتی اقامت همان جا از دنیا رفت. سیده زینب در شهر قاهره هم اکنون زیارتگاه مجلل و با شکوهی است، البته گفته شده است این قبر متعلق به زینب بنت یحیی بن حسن الانور ابن زید ابن حسن ابن علی بن ابیطالب است که به دلیل تشابه اسمی با حضرت زینب(س) عقیله بنی‌هاشم، اشتباه گرفته شده است. | ||
== حضرت رقیه سلام الله علیها == | === حضرت رقیه سلام الله علیها === | ||
یکی دیگر از زیارتگاه های مهم شیعیان در قلب دمشق قرار دارد و همچون بارگاه حضرت زینب(س) از توجه و اهمیت بالایی برخوردار است. آستانه حضرت رقیه دختر امام حسین(ع) در دمشق. | یکی دیگر از زیارتگاه های مهم شیعیان در قلب دمشق قرار دارد و همچون بارگاه حضرت زینب(س) از توجه و اهمیت بالایی برخوردار است. آستانه حضرت رقیه دختر امام حسین(ع) در دمشق. | ||
معروف است دختری از دختران حضرت سیدالشهدا در کودکی در کربلا حضور داشت. ایشان روز پنجم ماه صفر سال 61 هجری قمری مظلومانه به شهادت رسید. | معروف است دختری از دختران حضرت سیدالشهدا در کودکی در کربلا حضور داشت. ایشان روز پنجم ماه صفر سال 61 هجری قمری مظلومانه به شهادت رسید. | ||
| خط ۱۰۳: | خط ۹۴: | ||
شواهد و مدارک درباره وجود شریف آن حضرت و استقرار قبر آن حضرت در مکان فعلی حرم مطهر ایشان همراه با معجزات و کراماتی از آن مظلومه بسیار است. | شواهد و مدارک درباره وجود شریف آن حضرت و استقرار قبر آن حضرت در مکان فعلی حرم مطهر ایشان همراه با معجزات و کراماتی از آن مظلومه بسیار است. | ||
== حضرت سکینه سلام الله علیها == | === حضرت سکینه سلام الله علیها === | ||
در سال‌های اخیر زیارتگاه دیگری یعنی آستانه سکینه دختر امام علی(ع) در شهر دارَیّا در جنوب دمشق، توسعه یافته و به یک زیارتگاه مهم تبدیل شده است؛ ولی تا پیش از سه دهه گذشته از شهرت چندانی برخوردار نبود، لازم به ذکر است که اقوال در مورد محل دفن آن حضرت مختلف است و در این گزارش به صورت اختصار به آن میپردازیم. | در سال‌های اخیر زیارتگاه دیگری یعنی آستانه سکینه دختر امام علی(ع) در شهر دارَیّا در جنوب دمشق، توسعه یافته و به یک زیارتگاه مهم تبدیل شده است؛ ولی تا پیش از سه دهه گذشته از شهرت چندانی برخوردار نبود، لازم به ذکر است که اقوال در مورد محل دفن آن حضرت مختلف است و در این گزارش به صورت اختصار به آن میپردازیم. | ||
سکینه بنت الحسین بن علی بن ابیطالب(ع) از دختران امام حسین(ع) که از بانویی به نام رباب دختر امروالغیس متولد شد. | سکینه بنت الحسین بن علی بن ابیطالب(ع) از دختران امام حسین(ع) که از بانویی به نام رباب دختر امروالغیس متولد شد. | ||
| خط ۱۱۲: | خط ۱۰۲: | ||
و بعضی نیز گفتهاند پس از ازدواج با وی به مصر رفته و در آنجا مدفون شده است. اکنون نیز بقعهای در شهر قاهره به سکینه بنت الحسین منسوب است. | و بعضی نیز گفتهاند پس از ازدواج با وی به مصر رفته و در آنجا مدفون شده است. اکنون نیز بقعهای در شهر قاهره به سکینه بنت الحسین منسوب است. | ||
== قبرستان باب الصغیر دمشق == | === قبرستان باب الصغیر دمشق === | ||
قبرستان باب الصغیرکه قدمت آن به نخستین سال‌های ورود اسلام به سرزمین شام برمی‌گردد یکی از قبرستانهای بسیار مهم و تاریخی دمشق و محل دفن بعضی فرزندان ائمه شیعه و صحابی پیامبر است. به همین جهت یکی از اماکن مهم زیارتی شیعیان به حساب می‌آید. این قبرستان در نزدیکی باب‌الصغیر که یکی از دروازه‌های اصلی شهر قدیمی دمشق است قرار داشته و خاستگاه نام‌گذاری‌اش نیز همین است. | قبرستان باب الصغیرکه قدمت آن به نخستین سال‌های ورود اسلام به سرزمین شام برمی‌گردد یکی از قبرستانهای بسیار مهم و تاریخی دمشق و محل دفن بعضی فرزندان ائمه شیعه و صحابی پیامبر است. به همین جهت یکی از اماکن مهم زیارتی شیعیان به حساب می‌آید. این قبرستان در نزدیکی باب‌الصغیر که یکی از دروازه‌های اصلی شهر قدیمی دمشق است قرار داشته و خاستگاه نام‌گذاری‌اش نیز همین است. | ||
آرامگاه‌های منتسب به فرزندان (امامزادگان) و اصحاب پیشوایان شیعیان در باب الصغیر: | آرامگاه‌های منتسب به فرزندان (امامزادگان) و اصحاب پیشوایان شیعیان در باب الصغیر: | ||
| خط ۱۲۴: | خط ۱۱۳: | ||
فاطمة بنت الحسین (س) فرزند امام سوم شیعیان حسین بن علی و مادرش ام اسحاق دختر طلحه بن عبیدالله بوده است. او دختر حسین بود که پس از واقعه که خانواده حسین را به اسارت گرفتند او نیز توسط لشکریزید به اسارت گرفته شد و آنها را به مرکز خلافت یزید که شهر شام بود بردند. البته به نظر می‌رسد این قبر متعلق به فاطمه از نواده حسین علیه‌السلام باشد چرا که در پائین کتیبه کوفی که بر دیواره سنگ قبر او قرار دارد جمله ای با این عنوان «مهدی هذا القبر فاطمه بنت احمد بن الحسین الشهید علیه‌السلام» و تاریخ 439 هجری دیده می‌شود. لیکن در نظر عامه و خادمین این محل، قبر، از آن فاطمه دختر حسین است در حالی که نوشته روی آن حاکی از چیز دیگری است. | فاطمة بنت الحسین (س) فرزند امام سوم شیعیان حسین بن علی و مادرش ام اسحاق دختر طلحه بن عبیدالله بوده است. او دختر حسین بود که پس از واقعه که خانواده حسین را به اسارت گرفتند او نیز توسط لشکریزید به اسارت گرفته شد و آنها را به مرکز خلافت یزید که شهر شام بود بردند. البته به نظر می‌رسد این قبر متعلق به فاطمه از نواده حسین علیه‌السلام باشد چرا که در پائین کتیبه کوفی که بر دیواره سنگ قبر او قرار دارد جمله ای با این عنوان «مهدی هذا القبر فاطمه بنت احمد بن الحسین الشهید علیه‌السلام» و تاریخ 439 هجری دیده می‌شود. لیکن در نظر عامه و خادمین این محل، قبر، از آن فاطمه دختر حسین است در حالی که نوشته روی آن حاکی از چیز دیگری است. | ||
== آرامگاه عبدالله بن جعفر صادق == | === آرامگاه عبدالله بن جعفر صادق === | ||
قبر عبدالله فرزند امام جعفر صادق(ع)، کمی بالاتر از قبر فاطمه صغری و در سمت چپ آن قرار دارد که دارای گنبدی کوچک به رنگ سبز بوده و داخل آن تابوتی چوبین با محفظه‌ای فلزی دیده می‌شود؛ این‌جا قبر فرزند امام ششم شیعیان است. | قبر عبدالله فرزند امام جعفر صادق(ع)، کمی بالاتر از قبر فاطمه صغری و در سمت چپ آن قرار دارد که دارای گنبدی کوچک به رنگ سبز بوده و داخل آن تابوتی چوبین با محفظه‌ای فلزی دیده می‌شود؛ این‌جا قبر فرزند امام ششم شیعیان است. | ||
== قبر عبدالله بن سجاد == | === قبر عبدالله بن سجاد === | ||
قبر عبدالله بن زین‌العابدین - معروف به عبدالله بن باهر- در کنار دیواره شرقی باب‌الصغیر قرار دارد واطراف مقبره و مرقد او که در سال 13 30قمری بازسازی شده دیواری کشیده‌اند که آن را از گورستان مستقل و مجزا ساخته است. | قبر عبدالله بن زین‌العابدین - معروف به عبدالله بن باهر- در کنار دیواره شرقی باب‌الصغیر قرار دارد واطراف مقبره و مرقد او که در سال 13 30قمری بازسازی شده دیواری کشیده‌اند که آن را از گورستان مستقل و مجزا ساخته است. | ||
محل دفن سرهای بریده شده شهدای کربلا | محل دفن سرهای بریده شده شهدای کربلا | ||
| خط ۱۳۶: | خط ۱۲۳: | ||
اما قول صحیح، آن چنان که علامه ی مجلسی (ره) بر آن تصریح فرموده، آن است که امام سجاد(ع) رأس مطهّر سیدالشهدا و سایر شهدا را در روز اربعین همان سال، (بیستم ماه صفر سال ۶۱ ه ق) از شام وارد کربلا کرده و به بدنهای مطهّر آنها ملحق گردانیده است. | اما قول صحیح، آن چنان که علامه ی مجلسی (ره) بر آن تصریح فرموده، آن است که امام سجاد(ع) رأس مطهّر سیدالشهدا و سایر شهدا را در روز اربعین همان سال، (بیستم ماه صفر سال ۶۱ ه ق) از شام وارد کربلا کرده و به بدنهای مطهّر آنها ملحق گردانیده است. | ||
== مقابر صحابه پیامبر گرامی اسلام == | === مقابر صحابه پیامبر گرامی اسلام === | ||
افرادی از صحابه و یاران حضرت محمد صلوات الله علیه درشام به خاک سپرده شده‌اند که پرداختن به چگونگی رحلت و مدفن آنها شاید ساعت‌ها به طول بیانجامد، از قبیل بلال حبشی، عبدالله بن ام مکتوم، اوس بن اوس و.... | افرادی از صحابه و یاران حضرت محمد صلوات الله علیه درشام به خاک سپرده شده‌اند که پرداختن به چگونگی رحلت و مدفن آنها شاید ساعت‌ها به طول بیانجامد، از قبیل بلال حبشی، عبدالله بن ام مکتوم، اوس بن اوس و.... | ||
| خط ۱۴۴: | خط ۱۳۰: | ||
</ref> | </ref> | ||
=شام فعلی؛ سوریه= | == شام فعلی؛ سوریه == | ||
امروز شام همان جایی است که بسیاری از مردم آرزوی دیدنش را دارند. همان جایی که حرم حضرت زینب و حضرت رقیه(س) را در خود جای داده است، همان جایی که مردم به خرابه های پر از درد و رنج ولی با افتخارش عشق می ورزند. | امروز شام همان جایی است که بسیاری از مردم آرزوی دیدنش را دارند. همان جایی که حرم حضرت زینب و حضرت رقیه(س) را در خود جای داده است، همان جایی که مردم به خرابه های پر از درد و رنج ولی با افتخارش عشق می ورزند. | ||
| خط ۱۵۲: | خط ۱۳۷: | ||
از آثار تاریخی سوریه یا شامات قدیم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: | از آثار تاریخی سوریه یا شامات قدیم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: | ||
# کوه قاسیون در شمال شرقی دمشق بنا به گفتة امالی محل فرو نشستن کشتی نوح است و در این کوه منطقه‌ای به نام اصحاب کهف وجود دارد. در دامنة این کوه نیز قبر پیامبران زیادی واقع شده است. | |||
# | |||
# مسجد اموی نیز بت خانه‌ای بوده است که پس از فتح شام توسط مسلمانان قسمتی از آن به مسجد تبدیل شد و در این مسجد مقامات و مرقدهای ذیل وجود دارد: مرقد حضرت هود(ع)، مقام حضرت خضر(ع)، محل هبوط حضرت عیسی(ع)، محل دفن سر مبارک حضرت یحیی(ع)، محل غسل تعمید مسیحیان، مقام رأس الحسین(ع)، محراب امام زین‌العابدین(ع)، مقام هابیل نبی نیز در 40 کیلومتری شهر دمشق در کوه‌های زنبدانی در نزدیکی مرز سوریه و لبنان قرار دارد. | |||
در حال حاضر موقعیت جغرافیایی سوریه بین مدار 32َ و 37o درجة شمالی و َ42 و 35o شرقی است. این ویژگی سبب گردیده است که سوریه موقعیت مهمّ راهبردی از نظر بازرگانی و سیاسی به دست آورد و محل اتصال سه قارة مهمّ آسیا، آفریقا و اروپا گردد. این کشور نقطة اتصال مراکز صنعتی و بازرگانی اروپا و مراکز تولید نفت در منطقة خلیج فارس و هشتاد و هشتمین کشور جهان است و مسلمانان این کشور 86 درصد جمعیت آن را تشکیل می‌دهند<ref>شام خرابه هایی از جنس رنج و افتخار | |||
hawzah.net › Magazine › View › شام... | |||
</ref>. | |||
== پانویس == | |||
{{پانویس|2}} | |||
[[رده:مراکز فرهنگی جهان اسلام]] | [[رده:مراکز فرهنگی جهان اسلام]] | ||
[[رده:مراکز فرهنگی مسلمانان]] | [[رده:مراکز فرهنگی مسلمانان]] | ||