۸۵٬۸۱۰
ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'می شود' به 'میشود') |
جز (جایگزینی متن - ' می ب' به ' میب') |
||
(۸ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
او عثمان بن محمد ملقب به (فوضی)، بن عثمان بن صالح بن هارون بن محمد، غُرْطُ بن جُبّ بن محمد سَمْبُ بن ایوب بن ماسِران بن باب بن موسی جُکُـلُّ است. ملقب به ابن فودی، امیرالمؤمنین، شیخ اسلام، شیخ یا شَیهُو (به زبان هوسا)، القادری، عالم ربانی، الغوث الصمدانی، علامه دنیا، مصلح دین، امام، خلیفه و ملقب به ابومحمد. | او عثمان بن محمد ملقب به (فوضی)، بن عثمان بن صالح بن هارون بن محمد، غُرْطُ بن جُبّ بن محمد سَمْبُ بن ایوب بن ماسِران بن باب بن موسی جُکُـلُّ است. ملقب به ابن فودی، امیرالمؤمنین، شیخ اسلام، شیخ یا شَیهُو (به زبان هوسا)، القادری، عالم ربانی، الغوث الصمدانی، علامه دنیا، مصلح دین، امام، خلیفه و ملقب به ابومحمد. | ||
او در حدود سال (1169 هجری قمری برابر با 1754 میلادی) در روستای مرات واقع در جمهوری [[نیجر]] به دنیا آمد. | او در حدود سال (1169 هجری قمری برابر با 1754 میلادی) در روستای مرات واقع در جمهوری [[نیجر]] به دنیا آمد. | ||
شیخ در | شیخ در خانوادهای مذهبی و با فرهنگ علمی بالا رشد کرد، به طوری که 85 درصد علمای آنجا از پدران، اجداد و عموهای او بودند. او در میان آنان - از همان کودکی - به تبلیغ [[دین]] خدا مشغول بود. | ||
== فرزندان == | == فرزندان == | ||
خط ۷۵: | خط ۷۵: | ||
شیخ محمد بن راج بن مودبُّ: علم الحدیث را از کتاب صحیح بخاری در محضر او آموخت و جمیع اجازاتش را از استادش مَدَنی سِنْدّیّ اصل ابی الحسن علی گرفته است. | شیخ محمد بن راج بن مودبُّ: علم الحدیث را از کتاب صحیح بخاری در محضر او آموخت و جمیع اجازاتش را از استادش مَدَنی سِنْدّیّ اصل ابی الحسن علی گرفته است. | ||
== | == فعالیتها == | ||
نحوه زندگى شیخ در طول حیاتش بسیار ساده بوده است و همواره تلاش میکرد که زندگیش هم سطح ضعفا و مستمندان باشد و حتى در دوران تشکیل حکومت نیز هرگز خود را آلوده به ذخارف دنیایى نکرد و همچون گذشته به زندگى ساده خود ادامه داد. | نحوه زندگى شیخ در طول حیاتش بسیار ساده بوده است و همواره تلاش میکرد که زندگیش هم سطح ضعفا و مستمندان باشد و حتى در دوران تشکیل حکومت نیز هرگز خود را آلوده به ذخارف دنیایى نکرد و همچون گذشته به زندگى ساده خود ادامه داد. | ||
<br> | <br> | ||
خط ۹۲: | خط ۹۲: | ||
کتب باقى مانده از شیخ عثمان بازگو کننده افکار و اندیشههاى اسلامى اوست ولى متأسفانه غبار زمان چهره افکار و اندیشههاى او را در لابلاى کتب پوشانده است و مسلمانان به دلیل ضعف و انحطاطى که پس از حاکمیت استعمار بر شمال نیجریه بر آنها مستولى شده است نتوانستهاند آن گونه که باید و شاید از افکار و اندیشههاى شیخ عثمان بهره جویند و این در حالى است که هر ساله مجالس بزرگداشت براى او بر پا میدارند و مقام او را تجلیل مینمایند و احیانا اگر هم صحبتى از افکار و اعمال شیخ باشد، در محیطهاى دانشگاهى و در غالب بحث علمى آکادمیک است که هیچ گونه تحرک زایى براى جامعه مسلمین ندارد البته متأسفانه باید گفت که در همین زمینه تحقیق علمى نیز، غیر مسلمانان از مسلمانان بهتر عمل کردهاند و انگلیسیها با ربودن آثار شیخ عثمان بن فودیو و انتقال این آثار به دانشگاه آکسفورد لندن، بهترین منبع را در اختیار دارند و نویسندگان انگلیسى تاکنون کتب زیادى راجع به خلافت اسلامى سوکوتو، شیخ عثمان بن فودیو و آثار او نوشتهاند. | کتب باقى مانده از شیخ عثمان بازگو کننده افکار و اندیشههاى اسلامى اوست ولى متأسفانه غبار زمان چهره افکار و اندیشههاى او را در لابلاى کتب پوشانده است و مسلمانان به دلیل ضعف و انحطاطى که پس از حاکمیت استعمار بر شمال نیجریه بر آنها مستولى شده است نتوانستهاند آن گونه که باید و شاید از افکار و اندیشههاى شیخ عثمان بهره جویند و این در حالى است که هر ساله مجالس بزرگداشت براى او بر پا میدارند و مقام او را تجلیل مینمایند و احیانا اگر هم صحبتى از افکار و اعمال شیخ باشد، در محیطهاى دانشگاهى و در غالب بحث علمى آکادمیک است که هیچ گونه تحرک زایى براى جامعه مسلمین ندارد البته متأسفانه باید گفت که در همین زمینه تحقیق علمى نیز، غیر مسلمانان از مسلمانان بهتر عمل کردهاند و انگلیسیها با ربودن آثار شیخ عثمان بن فودیو و انتقال این آثار به دانشگاه آکسفورد لندن، بهترین منبع را در اختیار دارند و نویسندگان انگلیسى تاکنون کتب زیادى راجع به خلافت اسلامى سوکوتو، شیخ عثمان بن فودیو و آثار او نوشتهاند. | ||
<br> | <br> | ||
یکى از کتبى که با دیدى محققانه و مستند ارائه شده است کتابى است به نام توسعه اسلام در غرب آفریقا نوشته Hiskeit نامبرده مدت 30 سال در | یکى از کتبى که با دیدى محققانه و مستند ارائه شده است کتابى است به نام توسعه اسلام در غرب آفریقا نوشته Hiskeit نامبرده مدت 30 سال در دانشگاههاى شمال [[نیجریه]] تدریس میکرده و کتبى راجع به آثار شیخ عثمان بن فودى نوشته است. | ||
<br> | <br> | ||
=== نظر بزرگان در مورد عثمان دن فودیو === | === نظر بزرگان در مورد عثمان دن فودیو === | ||
خط ۱۸۵: | خط ۱۸۵: | ||
سرزمینهایى را که شیخ عثمان توانست تحت سلطه حکومت اسلامى درآورد عبارت بودند از:قسمت اعظم سرزمینهاى شمالى سه کشور [[نیجریه]]، بنین و [[کامرون]]، جنوب کشور [[نیجر]] و شرق کشور [[بورکینا فاسو]] (ولتاى علیا) که جمعیت عمده این نواحى را مردم هاوسا و فولانى تشکیل میدادند و زبان آنها هاوسا بود و بعد از هاوسا، زبان عربى زبان دوم آنها محسوب میشد و اکثر مکتوبات و روابط تجارى آنان بر اساس زبان عربى بوده است. | سرزمینهایى را که شیخ عثمان توانست تحت سلطه حکومت اسلامى درآورد عبارت بودند از:قسمت اعظم سرزمینهاى شمالى سه کشور [[نیجریه]]، بنین و [[کامرون]]، جنوب کشور [[نیجر]] و شرق کشور [[بورکینا فاسو]] (ولتاى علیا) که جمعیت عمده این نواحى را مردم هاوسا و فولانى تشکیل میدادند و زبان آنها هاوسا بود و بعد از هاوسا، زبان عربى زبان دوم آنها محسوب میشد و اکثر مکتوبات و روابط تجارى آنان بر اساس زبان عربى بوده است. | ||
<br> | <br> | ||
حروف الفباى | حروف الفباى زبانهاوسا نیز از زبان عربى گرفته شده و نوشتههاى هاوسا نیز شبیه عربى است و هم اکنون نیز لغات عربى فراوانى در زبانهاوسا یافت میشود. | ||
<br> | <br> | ||
== حکومت بر پایه ولایت فقیه == | == حکومت بر پایه ولایت فقیه == | ||
خط ۲۰۷: | خط ۲۰۷: | ||
بررسى علل و عوامل انحطاط خلافت اسلامى سوکوتو میتواند به عنوان یک بحث تاریخى مورد دقت و توجه قرار گیرد چرا که نتیجه بحث میتواند براى تمام حرکتهاى اسلامى جهان مفید باشد. | بررسى علل و عوامل انحطاط خلافت اسلامى سوکوتو میتواند به عنوان یک بحث تاریخى مورد دقت و توجه قرار گیرد چرا که نتیجه بحث میتواند براى تمام حرکتهاى اسلامى جهان مفید باشد. | ||
<br> | <br> | ||
رشد روز افزون سرزمینهاى تحت سلطه خلافت اسلامى سوکوتو خوى | رشد روز افزون سرزمینهاى تحت سلطه خلافت اسلامى سوکوتو خوى توسعهطلبى را در برخى امراء و لشگریان به وجود آورد و بتدریج اینها به سوى اشرافیت کشیده شده، و از اخلاق اسلامى در حاکمیت به دور شدند بطورى که لقب «امیر المؤمنین» به «سلطان» تبدیل شد و شیخ محمد بللو را به این لقب ملقب ساختند که تا امروزه نیز با همین لقب از او نام برده میشود. | ||
<br> | <br> | ||
این گرایش به اشرافیت باعث شد که کاخ سازى براى سلطان و امیران بلاد شروع شود و خلاصه خلافت اسلامى سوکوتو در محتوا به سمت یک امپراتورى اشرافى تغییر جهت یابد و حکومتگران در خدمت دفاع از فئودالیسم حاکم در جامعه برآیند، به همین دلیل برخى از تاریخ نویسان از خلافت اسلامى سوکوتو به عنوان«امپراتورى فولانى» نام میبرند. | این گرایش به اشرافیت باعث شد که کاخ سازى براى سلطان و امیران بلاد شروع شود و خلاصه خلافت اسلامى سوکوتو در محتوا به سمت یک امپراتورى اشرافى تغییر جهت یابد و حکومتگران در خدمت دفاع از فئودالیسم حاکم در جامعه برآیند، به همین دلیل برخى از تاریخ نویسان از خلافت اسلامى سوکوتو به عنوان«امپراتورى فولانى» نام میبرند. | ||
خط ۲۲۳: | خط ۲۲۳: | ||
=عدم تاثیر از سلفیت= | =عدم تاثیر از سلفیت= | ||
برخی از محققان غربی و برخی از اعراب و آفریقایی ها معتقدند که شیخ عثمان تحت تأثیر دعوت [[وهابی]] ـ [[سلفی]] که شیخ [[محمد بن عبدالوهاب]] در شبه جزیره [[عربستان]] انجام داده است، بوده است. افرادی مانند: شیخ ثـمْبُو بن عبدالله الفلانی یا شیخ جبرئیل بن عمرکه طبق شواهد تاریخی مردود است. زیرا در زمانی که شیخ در [[حرمین شریفین]] حضور داشته [[وهابیت]] شکل نگرفته بود و در ابتدا نیز حرکت عبدالوهاب مورد استقبال علمای حرمین شریفین قرار نگرفت بلکه با نهایت قدرت در برابر آن مقاومت کردند و در پاسخ به آن | برخی از محققان غربی و برخی از اعراب و آفریقایی ها معتقدند که شیخ عثمان تحت تأثیر دعوت [[وهابی]] ـ [[سلفی]] که شیخ [[محمد بن عبدالوهاب]] در شبه جزیره [[عربستان]] انجام داده است، بوده است. افرادی مانند: شیخ ثـمْبُو بن عبدالله الفلانی یا شیخ جبرئیل بن عمرکه طبق شواهد تاریخی مردود است. زیرا در زمانی که شیخ در [[حرمین شریفین]] حضور داشته [[وهابیت]] شکل نگرفته بود و در ابتدا نیز حرکت عبدالوهاب مورد استقبال علمای حرمین شریفین قرار نگرفت بلکه با نهایت قدرت در برابر آن مقاومت کردند و در پاسخ به آن کتابهای زیادی نوشتند. | ||
در رأس آنها مفتی اعظم [[ | در رأس آنها مفتی اعظم [[مسجدالحرام]] شیخ احمد زینی دحلان (متوفی 1304ق) قرار دارد که کتاب معروف خود «...در پاسخ به وهابیت» را نوشته است. | ||
در این نقل تاریخی سفر شیخ جبرئیل به حرمین شریفین و تاریخ وفات او نقل شده است که با یکدیگر تناقض دارند. وی با ذکر اینکه شیخ جبرئیل در سال (1210 هجری قمری - 1795 م.) به حج رفته است، سپس هنگام ترجمه در همان صفحه ذکر کرده است: در سال (1206 هجری قمری - 1791 میلادی) درگذشته است، بنابراین چهار سال بعد از مرگش به حج رفته است!. | در این نقل تاریخی سفر شیخ جبرئیل به حرمین شریفین و تاریخ وفات او نقل شده است که با یکدیگر تناقض دارند. وی با ذکر اینکه شیخ جبرئیل در سال (1210 هجری قمری - 1795 م.) به حج رفته است، سپس هنگام ترجمه در همان صفحه ذکر کرده است: در سال (1206 هجری قمری - 1791 میلادی) درگذشته است، بنابراین چهار سال بعد از مرگش به حج رفته است!. | ||
و اما شیوخ شیخ بن فودی تحت تأثیر وهابیت نبودهاند: 1. شیخ ثمبو بن شیخ عبدالله الفلانی: اگر نگاه کنیم به آنچه شیخ عبدالله بن باز ذکر کرده است که تولد رسالت وهابی در مکه (1218 ه. و در مدینه (1220 هجری قمری) بوده است سپس به آنچه که اهل این نظر - خود - ذکر کردند که شیخ (ثمبو) نوزده سال را در آنجا گذرانده، | و اما شیوخ شیخ بن فودی تحت تأثیر وهابیت نبودهاند: 1. شیخ ثمبو بن شیخ عبدالله الفلانی: اگر نگاه کنیم به آنچه شیخ عبدالله بن باز ذکر کرده است که تولد رسالت وهابی در مکه (1218 ه. و در مدینه (1220 هجری قمری) بوده است سپس به آنچه که اهل این نظر - خود - ذکر کردند که شیخ (ثمبو) نوزده سال را در آنجا گذرانده، میبینیم او در سال (1207 هجری قمری - 1793 میلادی) به شهر اکداس بازگشته است و معلوم میشود که او در حدود سال (1188 هجری قمری) در حرمین شریفین بوده و در آن هنگام 30 تا 32 سال تا ظهور وهابیت فاصله وجود دارد. | ||
سپس اگر به تاریخ رجعت و وفات ایشان در شهر اکداس که سال1207 هجری قمری است نگاه کنیم، | سپس اگر به تاریخ رجعت و وفات ایشان در شهر اکداس که سال1207 هجری قمری است نگاه کنیم، میبینیم که هیئت وهابی تا 13 سال پس از وفات ایشان وارد حرمین شریفین نشده است. | ||
== دلائل فکری همسویی با وهابیت == | == دلائل فکری همسویی با وهابیت == | ||
خط ۲۴۳: | خط ۲۴۳: | ||
== دلائل فکری عدم همسویی با وهابیت == | == دلائل فکری عدم همسویی با وهابیت == | ||
آنچه که وهابیت عامل شرک و کفر برای مسلمانان از قبیل زیارت قبر پیامبر و توسل به ایشان دانسته است شیخ عثمان به آن عمل کرده است او در جای جای آثارش توسل به رسول خدا را فضیلت دانسته و خود به زیارت قبر پیامبر اکرم اقدام نموده است. در موضوع جهاد نیز هرگز عبدالوهاب جهادی علیه کفار نداشته بلکه برای بازگرداندن مردم از آنچه شرک | آنچه که وهابیت عامل شرک و کفر برای مسلمانان از قبیل زیارت قبر پیامبر و توسل به ایشان دانسته است شیخ عثمان به آن عمل کرده است او در جای جای آثارش توسل به رسول خدا را فضیلت دانسته و خود به زیارت قبر پیامبر اکرم اقدام نموده است. در موضوع جهاد نیز هرگز عبدالوهاب جهادی علیه کفار نداشته بلکه برای بازگرداندن مردم از آنچه شرک میپنداشته بوده است<ref>[https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D8%AB%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%A7%D9%86_%D9%81%D9%88%D8%AF%D9%8A%D9%88 عثمان دان فودیو]</ref>. | ||
=وفات= | =وفات= |