فضیل بن یسار: تفاوت میان نسخه‌ها

{{جعبه اطلاعات شخصیت

| عنوان = فضیل بن یسار

| نام = فضیل بن یسار نهدی بصری

| نام‌های دیگر =

| سال تولد =  

| تاریخ تولد = اواخر قرن اول ق

| سال درگذشت = اواسط قرن دوم

| تاریخ درگذشت =  

| محل درگذشت = بصره

| استادان =

| شاگردان =  

| دین =

| مذهب =

| آثار =

| فعالیت‌ها = از اصحاب امام باقر (علیه‌السلام)، امام صادق (علیه‌السلام) و از اصحاب اجماع

| وبگاه =  

'''  فضیل بن یسار   '''  

از محدثان و فقهای بزرگ شیعه در اوایل قرن دوم هجری است. فضیل بن یسار از اصحاب امام باقر(ع) و امام صادق(ع) است. علمای رجال، فضیل را فقیه و محدّثی موثق معرفی کرده‌اند. وی در عصر امام صادق (ع) وفات یافته و مفتخر به مقام  «منا اهل‌البیت» است. کشی او را در زمره «اصحاب اجماع» نام برده است.  

فضیل بن یسار در اواخر نیمه دوم سده اوّل هجرى، در شهر کوفه دیده به جهان گشود. او دوران خردسالى و نوجوانی‌اش را در این شهر سپرى کرد. وى سپس به شهر بصره رفت و تا آخر عمر در این شهر زندگى کرد و به همین دلیل به «بصرى» معروف شد. <ref>رجال شیخ طوسى، ص ۱۳۲، ش ۱، ص ۲۷۱؛ رجال نجاشى، ص ۳۰۹، جامعه مدرّسین؛ رجال ابن داود، ص ۱۵۲؛ نقد الرجال، تفرشى، ص ۲۶۹٫</ref>.

نجّاشى در معرّفى قاسم می‌گوید: او نهدى و اهل بصره و کنیه‏اش ابومحمد است. وى از راویان موجّه بود و از محضر امام ششم علیه‌السلام کسب فیض نموده است. او صاحب کتابى در حدیث است و ابن ابی‏ عمیر از او روایت می‌کند. <ref>رجال نجّاشى، ص ۲۲۲</ref>.

وی دوران اولیه زندگی را در کوفه گذراند و سپس به بصره مهاجرت کرد و از همین رو به بصری معروف شد. <ref>طوسی، رجال، ص۲۶۹.</ref>

فضیل بن یسار داراى دو فرزند به نام‏هاى قاسم و علاء بوده که آنان نیز مانند پدرشان از محدّثان برجسته هستند و چون فرزند بزرگ فضیل قاسم نام داشت، کنیه معروف وی، ابوالقاسم است. البته در برخی از منابع، کنیه ابومِسْوَر نیز برایش ذکر شده است. لقب مشهور وی نیز «نَهْدی» است<ref>نجاشی، رجال، ص۳۰۹.</ref>.

قاسم بن فضیل نیز فرزندى به نام محمد داشت که بنا به گفته نجّاشى و دیگران: خود، پدر، عمو و جدّش، همگى از دانشوران موجّه شیعه هستند. محمد بن قاسم هم یکى از یاران حضرت امام رضا علیه‌السلام است. <ref> همان، ص ۲۵۶؛من لایحضره الفقیه، ج ۴، بخش مشیخه، ص ۹۱٫.</ref>

گرایش روایی فضیل بیشتر متمایل به فقه است؛ گرچه در میان اخبار او، روایاتی در حوزه توحید، ولایت و عصمت اهل‌بیت (ع) و اخلاق نیز وجود دارد. اما بیشتر نگرش او، متمرکز در احکام فقهی است. از همین رو یکی از القاب فضیل بن یسار، «فقیه شیعه» است<ref>طوسی، رجال، ص۲۶۹ و ۱۴۳.</ref>.

ربعى می‌گوید: من آن داستان را به حضرت امام صادق علیه‌السلام بازگو کردم، آنگاه حجّت پروردگار امام صادق علیه‌السلام فرمود: رَحِمَ اللّه ُ الفُضَيلَ بنَ يَسارٍ ، هُوَ مِنّا أهلَ البَيتِ خدا فضيل بن يسار را رحمت كند، او از ما اهل بيت بود<ref>رجال کشى، ج ۲، ص ۴۷۳٫و  ج ۱، ص ۵۴٫. الفقيه : 4 / 441كلاهما عن ربعيّ بن عبداللّه عن غاسل الفضيل بن يسار.</ref>.

شیخ طوسى از على بن سعید بصرى نقل می‌کند که به حضرت امام صادق علیه‌السلام عرض کردم: من در میان تیره «بنی‌عدی» زندگى می‌کنم. مؤذّن، امام‌جماعت و تمام مردمى که در آن مسجد نماز می‌خوانند، با شما اهل‌بیت دشمن و از مخالفان سرسخت شما و پیروان شما هستند. چه می‌فرمایید در نمازخواندن با چنین امام جماعتى با این ویژگى؟ حضرت در پاسخ فرمود: صَلِّ خَلْفَه؛ با او نماز بخوان و به همان نماز بسنده کن. سپس فرمود: اگر به بصره رفتى و فضیل بن یسار در این باره، از تو پرسش کرد و او را خبردادى به آنچه من براى تو گفتم، آنگاه فتواى فضیل را بگیر و فتواى مرا رها کن.

على بن سعید می‌گوید: به بصره رفتم و آنچه را از امام شنیده بودم، براى فضیل گفتم. او گفت: مولاى من به آنچه فرموده، آگاه‏تر است؛ ولى من از حضرت صادق علیه‌السلام و از پدرش حضرت باقر علیه‌السلام شنیدم که بارها می‌فرمودند: به آن نمازى که پشت سر ناصبى و دشمن اهل‏بیت علیهم‌السلام خواندى، اعتنا نکن. سعى کن به‌گونه‌ای آهسته، قرائت را بخوانى. وسائل‌الشیعه، ج ۵، ص ۳۸۹، چاپ اسلامیه.  

ابوغیلان می‌گوید: نزد فضیل بن یسار رفتم و به او گفتم که: محمد و ابراهیم، فرزندان عبداللّه بن حسن بر ضدّ حکومت ستمگر منصور، قیام کرده‌اند. فضیل به من گفت: قیام آنان به جایى نمی‌رسد و به هدفشان نمی‌رسند. ابوغیلان گفت: دوسه بار، این سخن را به فضیل گفتم و او هم همان جواب اوّل را می‌داد. ابوغیلان که گویا از این پرسش‌وپاسخ خسته و ناراحت شده بود، گفت: خدا تو را رحمت کند! من بارها نزد تو آمدم و جریان قیام آنان را به تو گفتم. تو می‌گویی: قیام آنان نتیجه‌بخش نخواهد بود. آیا این پیش‌بینی از خود تو است؟ فضیل گفت: نه، به خدا قسم! من این را از پیشوایم حضرت امام صادق علیه‌السلام شنیدم که می‌فرمود: اگر آن دو، قیام کنند به شهادت خواهند رسید. <ref>رجال کشّى، ج ۲، ص ۴۷۴٫</ref>

نام فضیل بن یسار در سند بیش از ۲۵۴ روایت آمده است، وی در نقل احادیث به طور مستقیم از امام باقر و امام صادق (ع) روایت می‌کند و علاوه بر این وی از زکریا بن عبداللّه نقّاض و عبدالواحد مختار انصاری نیز روایت نقل کرده است. افراد بسیاری نیز از فضیل روایت نقل کرده‌اند که برخی از آنان عبارت‌اند از:

* ابان بن عثمان؛

* جمیل بن دراج؛

* حسن بن محبوب؛

* حماد بن عثمان؛

* یونس بن عبدالرحمن؛

* علی بن رئاب؛

* حریز بن عبداللّه سجستانی؛

* علاء بن رزین؛

* عبداللّه بن سنان؛

* جمیل بن صالح <ref>طوسی، اختیار معرفه الرجال، ج ۲، ص ۵۰۷.</ref> .

فضیل در عصر امام صادق (ع) فوت کرده است <ref>خویی، معجم الرجال الحدیث، ج ۱۳، ص ۳۳۶.</ref>.

هر چند تاریخ دقیق آن معلوم نیست. درباره محل وفات او به احتمال فراوان در همان شهر وفات یافته است <ref>نجاشی، رجال، ص۳۰۹.</ref>.

پانویس{{پانویس}}