قریش: تفاوت میان نسخه‌ها

|بنی هاشم•بنی حار•ثبنی امیه•بنی نوفل •بنی حارث بن فهر •بنی اسد •بنی عبدالدار• بنی زهره •بنی تیم بن مره •بنی مخزوم •بنی یقَظه، بنی مرّه •بنی عدی بن کعب •بنی سهم، بنی جُمَح• بنی مالک •بنی معیط، بنی نزار• بنی سامه •بنی ادرم •بنی محارب •بنی حارث بن عبدالله•بنی خزیمه • بنی بنانه.

'''قریش''' یکی از قبایل بزرگ [[مکه]] بود و خود از طوایف مهمی چون [[بنی هاشم]] و [[بنی امیه]]<ref>ر. ک:مقاله بنی امیه</ref> تشکیل می‌شد. قریشیان به سرپرستی امور [[کعبه]] توجه فراوانی داشتند. [[قرآن کریم]] در سوره قریش به این قبیله اشاره نموده است.

بیشتر نسب شناسان عقیده دارند که قریش لقب نضر بن کنانه جد دوازدهم [[پیامبر اکرم(ص)]] بوده است؛ از این رو هر طایفه‌ای که نسبش به «نضر بن کنانه» برسد، «قریشی» خوانده می‌شود و از قبیله قریش به شمار می‌آید. برخی دیگر از دانشمندان نسب شناس، قریش را لقب فهر بن مالک، جد دهم پیامبر اکرم دانسته‌اند و نسل او را قریشی به شمار می‌آوردند. <ref>قریش، کتابخانه طهور</ref>

# بنی هاشم

# بنی امیه

تاریخ احتمالی تسلط قریش بر مکه حدود دو قرن پیش از بعثت بوده است. پیش از آنان قبیله خزاعه در مکه مستقر بودند و امور آن را در دست داشتند و قریش به صورت پراکنده در اطراف مکه و کوهها و شعاب اطراف آن بسر می‌­بردند؛ ولی در امور و سرپرستی مکه و [[بیت الله­ الحرام]] هیچ گونه دخالتی نداشتند. تا وقتی که [[قصی بن کلاب]] جد چهارم [[پیامبر]] که به همراه مادر و ناپدریش به [[شام]]<ref>ر. ک:مقاله شام</ref> رفته بود به مکه بازگشت و از حُلَیل‌ بن حُبشیّه، آخرین امیرخُزاعی مکه و متولی کعبه، دخترش حُبّی را خواستگار کرد. حلیل نیز که او را نیرومند و با تدبیر و لایق و با اصل و نسب یافت، دخترش را به او تزویج نمود.

وقتی فرزندان قصی پراکنده شدند و اموالش بسیار شد و شرافتی بزرگ یافت، حلیل درگذشت. حلیل در آستانه مرگ، قصی را نزد خود خواند و ولایت بیت‌الله الحرام و [[کلیدداری خانه کعبه]] را به او واگذارد، اما پس از مرگش خزاعه کلید کعبه را که نزد حبّی بود، گرفتند و مانع قصی شدند. قصی برای گرفتن حق خویش از قریش و بنی‌کنانه و برادر مادری خود رزاح و حامیان او یاری خواست و در نهایت بر خزاعه پیروز گردید. <ref> سید علی اکبر حسینی، قبایل عرب مکه قبل از بعثت، دانشنامه پژوهه، بازیابی: 12 دی ماه 1391 و دانشنامه جهان اسلام، مدخل "قصی بن کلاب" از محمد اصغری‌نژاد، بازیابی:12 دیماه 1391</ref>

قریشیان به سرپرستی امور کعبه و مؤسسات آن توجه فراوانی داشتند و اقتصاد و سیاست آنان بر اساس مناصب مربوط به کعبه استوار بود. هر یک از موسسات وابسته به کعبه را یکی از بزرگان طوایف قریش عهده دار بود و غالباً مناصب کعبه در دست ده طایفه مهم قریش بود. این ده طایفه عبارت بودند از: بنی هاشم، بنی عبدالدار، بنی اسد، بنی مخزوم، بنی سهم، بنی تیم، بنی عدی بنی نوفل و بنی جمح.

مناصب کعبه که قریش عهده دار آن بود عبارت بود از: منصب «سقایت» (آبرسانی به زائران کعبه)، منصب «رفادت» (مهمانداری و پذیرائی زائران کعبه)، منصب «حجابت» (کلیدداری و دربانی)، منصب «قضاوت»، منصب «قیادت» (سرداری و سرپرستی کاروان‌های بازرگانی و جنگی)، منصب «عمارت» (نگهبانی و مراقبت از [[مسجدالحرام]])، منصب جمع‌آوری و نگهداری اموال [[کعبه]]، منصب پرداخت دیه و غرامت و... . <ref>قریش، دانشنامه رشد</ref>

[[هیکل]] می‌گوید: این حادثه‌ مهم، هیبت دینی مکه را بالا برده و مسلماً در پی آن ارزش تجاری را نیز افزونی بخشید. <ref>هیکل، محمد حسین، حیات محمد، ص۶۴</ref>

قریش، پیش از اسلام شهرتی داشته اما جایگاه آن بعد از اسلام چندین برابر شد، ‌مهمترین و اصلی‌ترین علتی که باعث عظمت جایگاه قریش در بین اعراب شد، این نکته است که پیامبر (ص) از این قبیله بود و این خود مهمترین عامل شهرت برای قریش بود. از طرف دیگر بنی‌امیه به تدریج از یک سو با غضب منصب خلافت از [[امام حسن(ع)]]<ref>ر. ک:مقاله امام حسن (ع)</ref> و شهادت مظلومانه [[امام حسین(ع)]]<ref>ر. ک:مقاله امام حسین (ع)</ref>، خلافت را از بنی‌هاشم به بنی‌امیه انتقال داده و از طرفی این اصل را مطرح کردند که خلفا باید قریشی باشند نه هاشمی. آنان برای این سخن خود احادیثی نیز ساختند و بدین ترتیب در‌ اندیشه‌ سیاسی مذهبی [[اهل سنت]] این اصل استقرار کامل یافت. البته اهمیت قریشی بودن [[خلیفه]]<ref>ر. ک:مقاله خلیفه</ref>، از همان روزهای نخست خلافت نیز مطرح بود؛ چنانکه عباس به [[امام علی(ع)]]<ref>ر. ک:مقاله امام علی (ع)</ref> می‌گفت: اگر من و [[ابوسفیان]] با تو [[بیعت]]<ref>ر. ک:مقاله بیعت</ref> می‌کردیم، فرزندان عبد مناف با ما مخالفت نمی‌کردند، و اگر آنها مخالفت نمی‌کردند هیچ کس از قریش با ما اختلاف نمی‌کرد، و اگر قریش با تو بیعت می‌کرد هیچ کس از عرب، با تو مخالفت نمی‌نمود. <ref> ابوحامد عبدالحمید، ابن ابی الحدید، شرح نهج‌البلاغه، ج۲، ص۴۸</ref>